بزرگان و اشراف تهران حمام عمومی نمی‌رفتند
موضوع: حمام‌های خصوصی
ویژگی: اشراف و اعیان تهرانی در خانه حمام داشتند
حمام‌های سرخانه یا خصوصی، برای اعیان و اشراف تهران بود که در خانه‌های خود می‌ساختند.
در تهران قدیم تنها حمام عمومی وجود نداشت، بلکه درباریان و ثروتمندان در خانه خود حمام می‌ساختند. البته این حمام‌ها که برخی در کاخ‌های شاهی و تعدادی هم در عمارت افراد متمول ساخته می‌شد معدود بود.
نصرالله حدادی، تهران‌پژوه می‌گوید: «خانواده‌هایی در تهران حمام «سرخانه» داشتند. ثروتمندان همه نوع امکانات همچون آبرسانی به حمام، رختکن، گرمخانه و ... را در خانه مهیا می‌کردند. بعضی‌ها قرابه‌های بزرگ را از آب چاه پرمی‌کردند و در وسط حیاط زیر نورخورشید می‌گذاشتند تا آب گرم شود. این روش برای روزهای گرم سال بود. از معروف‌ترین حمام سرخانه‌های باقیمانده از تهران قدیم می‌توانیم به حمام‌خانه عبدالوهاب‌خان آصف‌الدوله در کوچه شهید مدرس و حمام‌خانه میرزابزرگ نوری در خیابان پاچنار کوچه صدراعظم نوری اشاره کرد. البته حمام باب‌همایون هم حمام سرخانه شاه بود که به کاخ گلستان متصل بود.»
«ژولین دو روش شوار» که از جانب دولت فرانسه در دربار ناصرالدین‌شاه حضور داشت درباره حمام سرخانه در سفرنامه خود می‌نویسد: «خانه بزرگان، حمام داشت. البته برخی از آنها درهای حمام را به روی عموم مردم نیز باز می‌کردند چون این عمل را نیکو می‌دانستند؛ اینکه برادر دینی‌شان بتواند ناپاکی را از جسم و گناه را از روحش پاک کند، ثواب داشت. با این‌حال حمام‌های عمومی تهران بسیار کثیف است. سرد و نمناک با دیوارهای سیاه و فرسوده، خزینه‌ها سوسک دارد و بوی زننده از همه‌جا به مشام می‌رسد.»
مهرماه فرمانفرماییان، دختر عبدالحسین‌میرزا فرمانفرماییان نیز در کتاب خاطرات خود که از عمارت باغ شاه روایت می‌کند، درباره حمام سرخانه می‌نویسد: «حمام بزرگی حدفاصل اندرونی خانم عزت‌الدوله و باغی که ما در آن زندگی می‌کردیم بود. مادرم، کودکان، ننه من و ننه منوچهر دسته‌جمعی به حمام می‌رفتیم. خانه ما بزرگ بود و عده زیادی در اندرونی زندگی می‌کردند، ازاین‌جهت روزهای حمام را معلوم می‌کردند. روز یکشنبه مخصوص مادرم، فرزندان و اهل خانه او بود. روز جمعه و صبح‌های زود خود فرمانفرما حمام می‌رفت. یکی از لذت‌های زندگی من حمام رفتن بود. معمولاً هفته‌ای یک‌بار به حمام می‌رفتیم.»
