مرگ بازنده بزرگ

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

جیمی کارتر، سی‌ونهمین رئیس‌جمهور آمریکا در حالی یکشنبه‌شب درگذشت که نام او با ایران پیوند خورده ‌است؛ او از یک‌سو بنیانگذار اقدام‌های خصمانه علیه ایران در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی بود و ازسوی دیگر در دوره او هیمنه اقتدار جهانی آمریکا ازسوی ایران شکسته شد؛ داغی که تا آخرین روز عمر همچنان بر پیشانی کارتر ماند. کارتر در 100سالگی در روزی درگذشت که 47سال قبل (10دی‌ماه1356) در تهران، ایران را «جزیره ثبات در یکی از آشوب‌زده‌ترین نقاط جهان» معرفی کرده بود؛ تمجیدی اغراق‌آمیز از رژیم‌ پهلوی که البته به زمان زیادی برای برملا شدن حقایق نیاز نداشت و اندکی بیش از یک سال بعد، دیگر نه شاهی در ایران بود و نه ایران مطمئن‌ترین پایگاه آمریکا و غرب در خاورمیانه به‌شمار می‌رفت. این روزها درگذشت سی‌ونهمین رئیس‌جمهور آمریکا در شرایطی به سرخط اصلی خبرهای رسانه‌های جهان تبدیل شده که نام او با ایران پیوند خورده‌ است؛ چراکه بخش مهمی از کارنامه ریاست‌جمهوری 4ساله او در کاخ‌سفید معطوف به تحولات ایران بود و در نهایت نیز تقریبا همه اتفاق‌نظر دارند که مواجهه ناکام او با ایران بود که سبب شد نام کارتر در جمع 9رئیس‌جمهور تک‌دوره‌ای آمریکا ثبت شود. کارتر، کارنامه سیاهی در مواجهه با ایران دارد؛ از حمایت از رژیم پهلوی گرفته تا ساماندهی انواع توطئه‌ها علیه انقلاب اسلامی نوپای مردم ایران. مردم ایران هرگز از یاد نخواهند برد که بسیاری از اقدام‌های خصمانه آمریکا علیه آنان ازسوی کارتر پایه‌گذاری شد؛ شاید او می‌خواست انتقام همه شکست‌ها و ناکامی‌هایش را از ایرانیان بگیرد.

بنیانگذاری اقدام‌های خصمانه علیه ایران
با پیروزی انقلاب‌اسلامی در بهمن‌ماه 1357و خروج نام ایران از فهرست مهم‌ترین متحدان واشنگتن در خاورمیانه، کاخ‌سفید به کانونی برای طرح‌ریزی‌های خصمانه علیه ایران در حوزه‌های مختلف تبدیل شد؛ اقدام‌هایی ضدایرانی که از آن پس به‌عنوان رویه‌ای در رویکردهای آمریکا با ایران تبدیل شد و تاکنون نیز ادامه یافته است که در ادامه به بررسی برخی از آنها می‌پردازیم:

 پایه‌گذاری تحریم‌ها: آبان‌ماه 1358و به‌دنبال تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ایران بود که اعمال تحریم‌ها علیه ایران کلید خورد؛ تحریم‌هایی که از مسدود کردن اموال و دارایی‌های ایران شروع شد و به حوزه‌های مختلف گسترش یافت و تاکنون نیز ادامه داشته است.
 فرمان اجرایی ۱۲۱۷۰ در 23آبان‌ 1358: مسدود کردن همه دارایی‌های دولت ایران در داخل آمریکا. براساس تحقیقات کنگره آمریکا در سال 2020، میزان دارایی‌های بلوکه شده ایران ازسوی آمریکا بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار برآورد شده‌است.
 کارتر در ۲۳ آبان ۱۳۵۸ علاوه بر مسدود کردن دارایی‌های ایران، خرید نفت از ایران را نیز به‌صورت رسمی ممنوع کرد.

حمایت ویژه از ضدانقلاب و براندازان: یکی از مهم‌ترین رویکردهای آمریکا در قبال جمهوری‌اسلامی طی دهه‌های اخیر، انجام انواع حمایت از جریان‌های ضدانقلاب و برانداز بوده‌است؛ راهبردی که تاکنون نیز ادامه یافته‌ و کاخ‌سفید را به بزرگ‌ترین حامی براندازان تبدیل کرده‌است.
 دی‌ماه 1358، کارتر حدود یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی طی نامه‌ای به رئیس وقت سازمان سیا، از او ‌خواست اقدام‌های لازم رسانه‌ای، سیاسی و اقتصادی علیه ایران با هدف براندازی را انجام‌دهد.

راه‌اندازی جنگ روانی علیه ایران: سنگ‌‌بنای فضاسازی و تبلیغات رسانه‌ای علیه ایران در زمان ریاست‌جمهوری کارتر گذاشته شد.
 فضاسازی‌های رسانه‌های آمریکایی و سرایت این رویکرد به رسانه‌های غربی و حتی منطقه خاورمیانه از اصلی‌ترین رویکردهای دولت کارتر به‌ویژه پس از افشای کارشکنی‌های واشنگتن در مسیر انقلاب اسلامی نوپای مردم ایران بوده‌است.

تهدیدهای نظامی ایران: دولت‌های آمریکا طی دهه‌های اخیر در تقابل با ایران یک کلیدواژه محوری داشته‌اند؛ اینکه «گزینه نظامی علیه ایران روی ‌میز است». این تهدیدها نیز از دوره کارتر پایه‌گذاری شد.
 شکست در طبس: دولت کارتر در 15اردیبهشت‌ماه 1359 جهت آزاد کردن گروگان‌های خود، برای اجرای عملیات موسوم به «پنجه عقاب» در صحرای طبس اقدام کرد که شکست فضاحت‌بار آن، همچنان به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایل ناکامی کارتر در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری به‌حساب می‌آید.

تهدیدهای امنیتی علیه ایران: سازماندهی حرکت‌های امنیتی علیه ثبات و امنیت ایران یکی از اصلی‌ترین راهبردهای آمریکا درمقابل کشورمان طی دهه‌های اخیر بوده‌ که بنیان آن در دوره ریاست‌جمهوری کارتر و با حمایت و برنامه‌ریزی برای کودتای نوژه گذاشته شد.
  18تیرماه 1359، «عملیات نقاب» یا همان کودتای نوژه، با اقدام بموقع نیروهای امنیتی ناکام ماند. نکته مهم درباره این کودتا، دست عیان سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس در سازماندهی کودتاچیان بود.


هماوردی ناکام با انقلاب ایران
پایه‌گذاری رویکردها و سیاست‌های خصمانه علیه ایران ازسوی کارتر در شرایطی بود که او متحمل ضربات سنگینی ازسوی جمهوری‌اسلامی شد؛ شکست‌هایی که سبب شد او به‌عنوان بازنده بزرگ در برابر ایران شناخته شود و در راهیابی به کاخ‌سفید در دور دوم ریاست‌جمهوری ناکام بماند. در ادامه به برخی از اصلی‌ترین شکست‌های کارتر در برابر انقلاب اسلامی اشاره می‌شود.

 شکست هیمنه
تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ایران و ناکامی دولت کارتر از آزادسازی آنها، سبب استمرار 444روزه حضور دیپلمات‌های آمریکایی در ایران شد و در نهایت با اراده ایران بود که گروگان‌ها آزاد شدند و به کشور خود بازگشتند. این موضوع را اصلی‌ترین شکست کارتر از انقلاب اسلامی می‌دانند؛ شکستی که سبب فروریختن هیمنه آمریکا در سطح جهان شد.

پنجه خرد شده عقاب
5اردیبهشت‌ماه 1359، ضربه‌ای کاری به حیثیت نظامی – امنیتی دولت آمریکا وارد و صحرای طبس به محلی برای دفن بالگردهای آمریکایی تبدیل شد؛ بالگردهایی که برای آزاد کردن گروگان‌ها وارد ایران شده بودند، اما توطئه‌شان ناکام ماند و شکستی بزرگ در کارنامه کارتر ثبت شد.

نقاب‌های برافتاده
ناکام ماندن طرح‌ریزی‌ها و نقشه‌های دولت کارتر برای براندازی رژیم نوپای جمهوری‌اسلامی را باید یکی از اصلی‌ترین نمودهای شکست کارتر در برابر انقلاب اسلامی مردم ایران به‌حساب آورد؛ راهبردی که کودتای نوژه (عملیات نقاب) یکی از نمونه‌های آن بود که خنثی شد و راه به جایی نبرد.

بهره‌گیری ناکام از صدام بـــا شکـست راهبــردهــای
سیاسی -نظامی دولت کارتر در زمینه آزادسازی گروگان‌های آمریکایی، استفاده از جاه‌طلبی‌های صدام یکی از گزینه‌های رئیس‌جمهور وقت آمریکا برای فشار وارد کردن به ایران بود؛ تجاوزی که با چراغ سبز کارتر انجام شد، اما در نهایت سیر رویدادها ثابت‌کننده خطای محاسباتی دولت کارتر در تحریک صدام به تجاوز به خاک ایران بود.

شکست تحقیرآمیز
ناکامی کارتر در مقابل ایران هزینه‌های زیادی برای او به‌دنبال داشت و کارشناسان از این مـوضـوع بـه‌عنـوان اصلی‌ترین شکست کارتر در مقابل دونالد ریگان، کاندیدای جمهوری‌خواهان یاد می‌کنند.