تنها کاروانسرای مدور ایران

تنها بنای مدور ایرانی به دستور شاه‌عباس صفوی بنا شد و یک شاهکار معماری است. کاروانسرای «زین‌ الدین» در 60کیلومتری جاده یزد به طرف کرمان قرار دارد.‌به گزارش همشهری، کاروانسرای زین‌‌الدین که به‌عنوان تنها کاروانسرای مدور ایران شناخته می‌شود از سوی «زین‌الدین گنجعلی خان ریگ» حاکم کرمان به دستور شاه عباس صفوی در قرن دهم هجری قمری ساخته شد. این بنا که با کاربری اقامتی ـ پذیرایی مورد استفاده گردشگران قرار می‌گیرد، در روزگار خودش برای استقرار تفنگچیان و مستحفظان هم به کار می‌رفته و معماری آن به قلعه نظامی شباهت دارد. کاروانسرای زین‌الدین یا همان رباط زین‌الدین در شهرستان مهریز یزد واقع شده است.

معماری مدور
 بیشتر کاروانسراهای ایرانی مستطیل و مربعی‌شکل است و بعضا با قلعه‌ها تلفیق می‌شوند، اما معماری زین‌الدین یک استثنای جذاب و دیدنی است. 5برج نشانه و رمزی است از 5تن آل‌عبا و حیاط که به‌صورت 12وجهی بنا شده یادآور 12امام برحق مذهب شیعه اثنی‌عشری است. از نقشه و تاریخچه بنا که بگذریم به ساختار آجری آن می‌رسیم. ابتدا یک در چوبی در مقابل خود می‌بینید که وقتی از آن عبور کنید به یک حیاط بزرگ دایره‌ای خواهید رسید.‌پیرامون حیاط را شاه‌نشین‌ها و اتاق‌های 8‌ ضلعی احاطه کرده‌اند که نمایانگر اوج هنر ایرانی در تقسیم فضاهای این ساختمان شگفت‌انگیز است.

اقامتگاهی در دل کویر
همه اتاق‌ها و شاه‌نشین‌ها امروز به اقامتگاه تبدیل شده‌اند. در 2سوی حیاط این کاروانسرا، پله‌هایی هست که مسافر کنجکاو و دوستدار آسمان را به مهمانی آسمان و سکوت کویر می‌برد تا در بلندی کاروانسرا در نور ‌ماه و ستاره‌ها غرق شود و در پایین نیز تا چشم کار می‌کند کویر و شنزارها مشاهده می‌شود. در طرفین هشتی، ورودی و پشت اتاق‌ها، راهروهای وسیع و طولانی قرار دارد که اصطبل چهارپایان بوده است. ضلع غربی و شرقی کاملا قرینه‌اند و از بارزترین نشانه‌های معماری کاروانسرای زین‌‌الدین به شمار می‌روند.‌