معمای قطع برق حل شد

احمد میرخدایی- روزنامه‌نگار

در 2‌ماه اخیر اعمال خاموشی‌های نوبتی ازجمله مشکلاتی بود که دامنگیر مردم شد. کمبود سوخت نیروگاه‌ها دلیل این خاموشی‌ها اعلام شده است. در روزهایی که هوا خیلی سرد می‌شود و مصرف گاز بالا می‌رود هم تعطیلات ادارات و مدارس، برای کاهش مصرف گاز در دستور کار قرار گرفته است.‌مسئولان دولتی در این مدت برای بیان علت این مشکل، دلایل مختلفی بیان کرده‌اند. نمایندگان مجلس هم با ورود به این موضوع، می‌گویند که وزارت نفت در تامین سوخت نیروگاه‌ها کوتاهی کرده است. در هر صورت، کاهش ذخایر سوخت نیروگاه‌های کشور، وضعیت تامین برق را بحرانی کرده است. کارشناسان درباره کاهش چشمگیر گاز طبیعی و گازوئیل در نیروگاه‌ها و پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی آن هشدار می‌دهند.‌درحالی‌که نیروگاه‌های حرارتی ایران عمدتاً بر مبنای مصرف گاز طبیعی طراحی شده‌اند، کاهش تامین این سوخت و ذخایر راهبردی گازوئیل در ماه‌های اخیر به چالشی جدی تبدیل شده است.

پیامدهای ‌کاهش سوخت نیروگاه‌ها
خاموشی‌ها و قطعی برق
کمبود سوخت مایع و گاز طبیعی در فصل سرد، منجر به خاموشی‌های گسترده در نقاط مختلف کشور شده است. این مسئله علاوه بر ایجاد اختلال در زندگی روزمره مردم، تولید صنایع را نیز کاهش داده است.

تشدید آلودگی هوا
استفاده از مازوت و گازوئیل در نیروگاه‌ها، به جای گاز طبیعی، انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی را به‌شدت افزایش داده و کیفیت هوای کلانشهرها را به خطر انداخته است.

افزایش هزینه‌های اقتصادی
نیروگاه‌ها برای مصرف سوخت مایع طراحی نشده‌اند. این موضوع نه‌تنها هزینه‌های تولید برق را افزایش داده، بلکه باعث کاهش عمر قطعات و بهره‌وری نیروگاه‌ها نیز شده است.

راهکارها‌ی رفع خاموشی
افزایش ذخایر راهبردی سوخت
نیروگاه‌ها باید به ظرفیت‌های بالاتری برای ذخیره‌سازی سوخت مجهز شوند تا بتوانند در مواقع بحرانی نیازهای خود را تامین کنند.

سرمایه‌گذاری در تولید گاز طبیعی
توسعه میادین گازی و کاهش تلفات شبکه انتقال، نقش کلیدی در تامین پایدار سوخت نیروگاه‌ها خواهد داشت.

حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر
تنوع‌بخشی به منابع انرژی، به‌ویژه استفاده از انرژی خورشیدی و بادی، می‌تواند وابستگی نیروگاه‌ها به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد.

بهبود مدیریت و هماهنگی میان دستگاه‌ها
تشکیل کمیته‌ای بین وزارتخانه‌های نفت، نیرو و سازمان محیط‌زیست برای تدوین برنامه جامع تامین سوخت، ضروری است.‌بحران سوخت نیروگاه‌های حرارتی، نه‌تنها تولید برق را به خطر انداخته، بلکه هزینه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی سنگینی را به کشور تحمیل کرده است. حل این بحران نیازمند اقدام سریع و مؤثر از سوی دولت و برنامه‌ریزی بلندمدت در حوزه انرژی است.

کاهش ذخایر سوخت نیروگاه‌ها
آمارها نشان می‌دهند ذخایر گازوئیل نیروگاه‌ها در بازه زمانی شهریور تا آذر سال‌جاری با کاهش ۶۵۰ میلیون لیتری مواجه شده است؛ درحالی‌که میانگین روزانه ذخایر گازوئیل در 5‌ماه نخست سال ۱۴۰۳ حدود ۱۰ میلیون لیتر بود، این عدد در 3ماه اخیر به ۷.۲ میلیون لیتر کاهش یافته است. آمار ذخایر سوخت نیروگاهی از آن جهت اهمیت دارد که شاخصی برای تعیین کل وضعیت سوخت معادل نیروگاهی است؛ بر این مبنا تامین گاز و گازوئیل و مازوت از این ذخیره مشخص می‌شود.‌علاوه بر این، تامین گاز طبیعی نیز با کاهش ۳.۸ میلیارد مترمکعبی مواجه بوده است؛ کاهشی که مستقیماً فعالیت نیروگاه‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده و باعث شده سوخت مایع نظیر گازوئیل و مازوت جایگزین شود.

علل بحران؛ ضعف مدیریت یا کمبود منابع؟
کارشناسان انرژی بر این باورند که بحران تامین سوخت نیروگاه‌ها، بیش از آنکه به کمبود منابع مرتبط باشد، ناشی از ضعف برنامه‌ریزی و مدیریت است.‌کاهش ۴میلیارد مترمکعبی گاز طبیعی تامین‌شده از شهریور تا آذر سال‌جاری، نشان‌دهنده عدم‌ذخیره‌سازی مناسب در فصل گرم است.‌