ماجرای تعارف شاه‌عبدالعظیمی!

اصطلاح «تعارف شاه عبدالعظیمی» وقتی به‌کار می‌رود که فردی قصد پذیرایی از مهمان را ندارد، اما به‌طور لفظی او را به خانه‌اش دعوت می‌کند. اما چرا با وجود مهمان‌نوازی اهالی ری، این اصطلاح به مردم ری نسبت داده می‌شود؟
امیرمحمد عطارنژاد، از کاسبان و ساکنان قدیمی محله سرتخت به نقل از پدر مرحومش در این‌باره می‌گوید: «زمانی که هنوز تهرانی وجود نداشت، مردم برای زیارت یا تفریح به ری می‌آمدند. چون وسیله حمل‌ونقل مانند امروز نبود و مسیر طولانی در پیش داشتند صبح زود راه می‌افتادند. وقتی مسافران غریب و خسته بازار را بالا و پایین می‌کردند اهالی پیش آنها می‌رفتند و به منزل دعوتشان می‌کردند؛ چون شب، جاده خطرناک و ممکن بود راهزنان به آنها حمله کنند. اهالی و پدربزرگم زمانی که می‌دیدند مسافران مستأصلند، آنها را به منزل می‌بردند و پذیرایی می‌کردند، صبح علی‌الطلوع صبحانه را می‌دادند و سپس به آنها می‌گفتند: «بفرمایید» ! به مرور زمان، بازگو‌کردن این رفتار، یعنی بُردن زائر به التماس و رد کردن او با واژه «بفرمایید»، قدری لوث و در فرهنگ عامه به «تعارف شاه‌عبدالعظیمی» معروف شد.»
محسن ماجدی، نویسنده و ری‌پژوه نیز می‌گوید: «زمستان‌ها اغلب مسافرانی که به ماشین دودی نمی‌رسیدند، مجبور می‌شدند شب را در ری بمانند. به این نکته توجه کنید که بسیاری از اهالی ری و تهران قوم و خویش بودند و بنابراین طبیعی بود در چنین مواقعی، به منزل اقوام خود بروند. ضمن اینکه در ایامی مانند اعیاد ملی و مذهبی، درهای مقبره‌ها، امامزاده‌ها و مساجد هم روی مردم باز بود و برخی شب را در همین مکان‌ها سپری می‌کردند.»
ماجدی در ادامه می‌گوید: «محله سرتخت در شمال غربی آستان حضرت عبدالعظیم(ع) قرار دارد و به‌دلیل مجاورت با حرم، در روزهای پایانی هفته و به‌ویژه اعیاد ملی و مذهبی مملو از جمعیت می‌شد. خانه‌های وسیع این محله دارای زیرزمین‌های وسیعی بودند که زمستان‌ها گرم و تابستان‌ها خنک بود. اهالی ری به‌ویژه سرتخت، میزبانان خوبی برای مسافران و زائران در اطراف حرم و بازار بودند. طبیعی است که در روزهایی که تعداد مسافران بیشتر می‌شد، میزبانی از مسافران هم سخت‌تر بود و مردم نمی‌توانستند هر هفته یا هر روز از همه زائران در خانه‌های خود پذیرایی کنند. به هر حال میزبانی از مهمان شرایط خاصی دارد و میزبان باید توانایی و استطاعت از مهمانان را داشته باشد. به‌نظر می‌رسد این اصطلاح در چنین مواقعی و بدون درنظرگرفتن مهمان‌نوازی همیشگی اهالی ری رایج شده باشد.»