دیابت هم مزاج‌گرم و سرد دارد
رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران از ظرفیت‌های طب ایرانی در کنترل‌قند بالای‌خون می‌گوید
مریم سرخوش-روزنامه‌نگار
دیابت در کتب طب سنتی هم مطرح شده اما تفاوت‌هایی با دیابتی که امروزه همه مردم آن را می‌شناسند دارد. نامش «ذیابیطس» و توصیه‌اش هم بر رعایت سبک زندگی سالم است؛ هر چند به تأکید متخصصان طب ایرانی همین دیابت امروزی را هم می‌توان با طب سنتی کنترل و از بروزش پیشگیری کرد. نکته جالب این که دیابت در طب ایرانی براساس مزاج افراد تحت درمان قرار می‌گیرد؛ یعنی متخصصان این حوزه، دیابت را به 2دسته سرد و گرم تقسیم‌بندی و داروهای فردی را برای هر بیمار تجویز می‌کنند. این در حالی است که اگر فرد در آستانه ابتلا یا به اصطلاح پیش‌دیابت هم باشد، با همین توصیه‌های طب ایرانی می‌تواند از ابتلای قطعی به بیماری جلوگیری کند. اما یک چالش مهم هم وجود دارد؛ اینکه دیابت به‌عنوان بیماری پرهزینه مطرح است چون علاوه بر هزینه‌های درمان خود بیماری که به افراد تحمیل می‌کند، عوارض متعددی هم دارد که درمان آنها هم بسیار هزینه‌بر است؛ از بیماری‌های چشمی و پوست و دهان گرفته تا آسیب به کلیه و عصب و زخم پا که براساس توصیه و درمان‌های طب ایرانی می‌توان همراه با درمان‌های نوین، این عوارض را کنترل کرد، اما داروهای طب ایرانی تحت پوشش بیمه نیستند و تمام بیماران نمی‌توانند از چنین خدماتی بهره‌مند شوند. دکترروشنک مکبری‌نژاد، رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران در گفت‌وگو با همشهری تندرستی درباره این چالش‌ها نکات جالبی را مطرح کرده که در ادامه می‌خوانید.
طب ایرانی چه کمکی به دیابت می‌کند؟
ممکن است درمان 100درصد یک بیماری با طب سنتی ایجاد نشود اما در این شرایط نیاز است که بیمار داروهای شیمیایی را قطع نکند. دیابت جزو بیماری‌هاي مهمی است که عوارض دارند و در برخی موارد آن عوارض جبران‌ناپذیر هستند؛ به همین دلیل بیمار ديابتي نباید داروهایش را قطع کند. اما در کنار آن می‌توان از توصیه‌های طب سنتی هم استفاده کرد که به کنترل بیماری کمک می‌کند. ما بیمارانی داشته‌ایم که به‌طور کامل دیابت آنها کنترل شده است.
در طب ایرانی چه چیزی درباره دیابت مهم است؟
اولین بحثی که درباره دیابت باید درنظر داشته باشیم، سبک زندگی است؛ یعنی خواب، تحرک‌و تغذیه که باید براساس مزاج بیماران درنظر گرفته شود. البته به‌طور کلی در طب سنتی درمان‌ها بر پایه مزاج و طبع هر فرد انجام می‌شود و همه بیماری‌ها هم بر این اساس تقسیم‌بندی می‌شوند. این در حالی است که در طب نوین هم اکنون پزشکی، شخصی‌سازی‌شده یا Personalized مورد توجه قرار گرفته است؛ به این معنا که یک دارو روی بیماری تأثیر دارد و روی بیمار دیگري خیر. پزشكان اكنون به این نتیجه رسیده‌اند که داروهای شیمیایی را باید براساس خصوصیات هر فرد تجویز کنند.
تشخیص مزاج در بیماران دیابتی چه اهمیتی دارد؟
داروهای گیاهی دیابت را باید براساس مزاج و طبع افراد تجویز کرد؛ برای دیابت سرد به هیچ عنوان نباید داروی گیاهی سرد تجویز شود و برای دیابت گرم هم نباید داروهای گیاهی گرم توصیه شود؛ مثلا دارچین و شنبلیله باید برای افرادی تجویز شوند که به دیابت سرد مبتلا هستند و برعکس، سماق و خرفه و سایر داروهایی که باعث کاهش قند خون می‌شوند و طبع‌شان سرد است، باید برای مبتلایان دیابت گرم تجویز شوند. برخی داروهای شیمیایی هم مزاج دارند و به همین دلیل است که تأثیرش روی افراد متفاوت است ولی هنوز درباره همه داروها به آن نقطه نرسیده‌ایم. حتی انجام اعمال یداوی هم باید طبق هر بیمار انتخاب و ارائه شود.
مهم‌ترین توصیه طب ایرانی، پیشگیری پیش از ابتلاست؛ درباره دیابت این توصیه چگونه است؟
مهم‌ترین بحث، سبک زندگی سالم است و اگر رژیم غذایی سالم، خواب مناسب و ورزش رعایت شود، ریسک ابتلا به بیماری را کاهش می‌دهد و در پیشگیری بسیار کمک‌کننده خواهد بود. با توجه به اینکه اساس پیشگیری و درمان در طب سنتی براساس مزاج انجام می‌شود، ضرورت دارد که فرد مزاج خود را بداند تا سبک زندگی‌اش را با همان تطبیق دهد. این مسئله نه‌تنها عامل مبتلا نشدن به دیابت است که از بسیاری از بیماری‌های دیگر هم پیشگیری خواهد کرد.
از مزاج سرد و گرم دیابت گفتید؛ آیا بررسی‌هایی انجام شده که نشان دهد کدام مزاج‌ها بیشتر به دیابت مبتلا می‌شوند؟
بیشترین دیابت در نوع سرد است اما در هر دو مزاج احتمال ابتلا وجود دارد. برای هر کدام از آنها درمان‌ها و توصیه‌های خاصی لازم است.
شما از کنترل و درمان دیابت می‌گویید، اما گفته می‌شود که دیابت جزو بیماری‌های بدون درمان است؛ این مسئله در طب ایرانی چطور محقق می‌شود؟
درباره برخی بیماران که به‌تازگی مبتلا شده باشند و هنوز در شرایط مزمن قرار نگرفته باشند این مسئله رخ می‌دهد و می‌توان با داروهای گیاهی این بیماری را کنترل کرد. به‌عنوان مثال به کسانی که پیش‌دیابتی هستند یا قند مرزی دارند توصیه می‌شود که به متخصصان طب ایرانی مراجعه و روند درمانی خود را طی کنند. بحث مهم اینکه خود بیمار هم همراهی لازم و پيگيري براي سبک زندگی سالم را بايد داشته باشد. اما همیشه این اتفاق رخ نمی‌دهد و نمی‌توان به‌طور قطعی از درمان کامل خبر داد.
دیابت بیماری پرهزینه‌ای است؛ آیا در طب ایرانی این هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند؟
داروهای گیاهی با توجه به اینکه تحت پوشش بیمه نیستند و بیمار هم باید طولانی‌مدت آنها را مصرف کند، پرهزینه می‌شوند. اگر به پوشش بیمه‌ای این داروها توجه شود، با توجه به اثربخشی آنها در مهار بیماری، کمک‌کننده خواهند بود. نکته مهم اینجاست که بسیاری از بیماران علاوه‌بر رنج بیماری، با عوارض آزاردهنده آن هم مواجه هستند. دیابت می‌تواند مشکلات چشمی و کلیوی و يا بیماری‌های نوروپاتی دیابتی و... را براي بيمار به همراه داشته باشد ولي در کنار داروهای شیمیایی‌اي که فرد استفاده می‌کند، می‌توان با طب ایرانی این عوارض را کنترل کرد و کاهش داد. اما نکته مهم این است که درمان‌ها کوتاه‌مدت نیستند و به شکل معجزه منجر به بهبود افراد نمي‌شوند، به همین دلیل باید روند درمان تحت نظر متخصص طب ایرانی طی شود و بیماران همراهی لازم را داشته باشند.
توصیه‌هایی که دیابت را بدتر می‌کند
داروهای گیاهی بسیار زیادی برای دیابت وجود دارند که باید متخصصان طب ایرانی براساس مزاج افراد، آنها را تجویز کنند. رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران در این‌باره می‌گوید: «سردی و گرمی در درمان دیابت و سایر بیماری‌ها مهم است. وقتی دیابت سرد باشد و داروهایی با طبع سرد به بیمار داده شود، می‌تواند شرایط بیماری را تشدید کند. به‌عنوان مثال اکنون بسیار زیاد شنیده می‌شود که افراد مبتلا به دیابت کدو را در ماست رنده و مصرف مي‌کنند. ما این توصیه را نمی‌توانیم برای همه افراد داشته باشیم. اگر فرد دیابت سرد داشته باشد، حتما بیماری او بدتر خواهد شد.» به تأکید مکبری‌نژاد در این شرایط توصیه می‌شود افراد به‌عنوان مثال از دارچین استفاده کنند که طبع گرم دارد. به همین دلیل نوع مزاج و سردی و گرمی خود دیابت مهم است و تجویز داروی گیاهی هم باید بر همین اساس صورت بگیرد.
یک توصیه خطرناک
«بعضی از مبتلایان دیابت که زیرنظر پزشک متخصص هستند و دارو مصرف می‌کنند، به متخصص طب سنتی هم مراجعه می‌کنند تا دیابت خود را با کمک داروهای گیاهی کنترل کنند اما بعضی از فعالان حوزه طب سنتی یا اصطلاحا طبیبان سنتی که دانش پزشکی ندارند، داروهای این بیماران را قطع می‌کنند و از آنها می‌خواهند که فقط داروهای گیاهی تجویزشده آنها را مصرف کنند.» مکبری‌نژاد این شرایط را بسیار خطرناک می‌داند و می‌گوید: «افرادی که تخصص طب سنتی دارند و مثل ما دوره پزشکی را هم دیده‌اند، هم‌راستا با متخصصان داخلی و متخصصان غدد کار می‌کنند. اگر بیماری که دیابت دارد به ما مراجعه کند، چنانچه لازم باشد، او را به پزشک غدد و... ارجاع می‌دهیم.» او تأکید می‌کند: «به هیچ عنوان نباید داروهای انسولین و قند بیمار را قطع یا کم کرد. این کار باید از سوی پزشک متخصص انجام شود. اگر تجویز داروی گیاهی هم نیاز باشد، ضرورت دارد حتما قند خون ناشتای بیمار کنترل و تداخل با داروهای شیمیایی هم بررسی شود تا افت شدید قند خون پيش نيايد. این مسئله می‌تواند عوارض جدی‌اي برای بیمار داشته باشد. چالش مهم اینجاست که برخی در حوزه طب سنتی که پزشک نیستند، خودسرانه داروهای بیماران را قطع و بدون هیچ بررسی و دقتی فقط داروهای گیاهی تجویز می‌کنند. این تجویزها می‌تواند سلامت بیمار را به خطر بیندازد.»
به سواد این افرادشک کنید
صفحات و کانال‌های زیادی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی وجود دارند که هر کدام یک توصیه عجیب و غریب برای درمان دیابت ارائه می‌کنند. بیماری‌ای که ابتلا به آن به‌شدت رو به افزایش است و افراد زیادی را درگیر خود کرده است. به همین دلیل استقبال از توصیه‌ها هم بیشتر شده و بیماران بدون اطلاع و آگاهی از عوارض این توصیه‌های غیرپزشکی، سلامت خودشان را در معرض خطر قرار می‌دهند. رئیس انجمن علمی طب سنتی ایران در این‌باره هم می‌گوید: «اگر در این صفحات کسی ادعای درمان 100درصدی و قطعی دیابت را داشته باشد، باید به سواد او شک کرد. کاملا مشخص است که این فرد نمی‌داند دیایت اصلا چه بیماری‌اي است و چه درمانی دارد؟» مکبری‌نژاد با بیان اینکه مردم برای خرید حتی یک لباس ساده یا يك وسیله خانگی از چندین مغازه و فروشگاه سؤال می‌کنند، ادامه می‌دهد: «این مسئله درباره سلامتی چندین برابر ضرورت پیدا می‌کند و نباید بدون مراجعه به متخصص و آگاهی کامل از یک روند درمانی، خودشان عاملی برای آسیب رساندن به سلامتی‌شان شوند.»
بیشترین دیابت در نوع سرد است اما در هر دو مزاج احتمال ابتلا وجود دارد
دیابت جزو بیماری‌هاي مهمی است که عوارض دارند و در برخی موارد آن عوارض جبران‌ناپذیر هستند
می‌توان با طب ایرانی به بیماران کمک کرد اما درمان‌ها کوتاه‌مدت نیستند و به شکل معجزه منجر به بهبود افراد نمي‌شوند
داروهای گیاهی با توجه به اینکه تحت پوشش بیمه نیستند و بیمار هم باید طولانی‌مدت آنها را مصرف کند پرهزینه می‌شوند
