نقش گر ایران معاصر

فاطمه عباسی

شاید آن روزی که ناصرالدین‌شاه قاجار در بازدید از مدرسه‌ دارالفنون شیفته‌ نقاشی‌های یک نوجوان کاشانی شد، کسی تصورش را هم نمی‌کرد این نوجوان در آینده با سرانگشتان هنرمندش دست به خلق نقاشی‌هایی بزند که همه را به حیرت وادارد. محمد غفاری ملقب به کمال‌الملک سراپا هنر بود. قد رعنایی داشت و خوش چهره و خوش لباس بود، شیرین سخن بود و دلی نازک و شوقی کودکانه داشت و شادی و غمش را نمی‌توانست پنهان کند. مهربان و منصف بود. نقاش باشی دربار و از نزدیکان ناصر‌الدین شاه قاجار بود؛ جمع تمام کمالات، کمال‌الملک بود. زندگی محمد غفاری، داستان ملاقاتش با ناصرالدین‌شاه، حضورش در دربار و خلق تابلوهایی خیره‌کننده از معمولی‌ترین سوژه‌ها و منظره‌ها، از کمال‌الملک شخصیتی جذاب و دوست‌داشتنی ساخت. کمال‌الملک قبل از اینکه به «نقاش باشی» ملقب شود 4 سال در دربار ناصرالدین شاه مشغول خلق اثر بود و از بین همه آثار او، قدیمی‌ترین اثری که در دست است، تابلوی منظره «اردوی دولتی» به تاریخ 1299هجری قمری است .اما نخستین تابلوی او با امضای کمال‌الملک که بعد‌ها به معروف‌ترین تابلوی او بدل شد، «تالار آینه» است که باعث شد از طرف ناصرالدین‌شاه به کمال‌الملک ملقب شود. یکی از مهم‌ترین کارهای او تأسیس مدرسه صنایع مستظرفه بود. بسیاری از هنرمندان معاصر که به وزنه‌هایی در هنر نقاشی تبدیل شدند، در این مدرسه تعلیم دیدند و معروف شدند. او ۲۷ مردادماه ۱۳۱۹ در حسین‌آباد نیشابور درگذشت و آثارش برای همیشه در تاریخ هنر ایران جاودانه شد. روی هم رفته 170اثر از این هنرمند به جای مانده که هر یک به نوبه‌خود بسیار برجسته، زیبا و منحصر به فرد است. به بهانه‌ فرارسیدن هشتاد و چهارمین سالگرد درگذشت این نقاش نامی ایران، مروری داریم بر بخشی از معروف‌ترین تابلوهای او.