گرمازدگی‌های اورژانسی

مریم سرخوش-روزنامه‌نگار

گرمازدگی از سوی بسیاری از مردم جدی گرفته نمی‌شود؛ اما همین عارضه سالانه منجر به مرگ حدود ۵۰۰هزار نفر در سراسر جهان می‌شود که ۴۵درصد آنها در کشورهای آسیایی و ۳۶درصد در کشورهای اروپایی است. تابستان داغ امسال هم آمار گرمازدگی‌ها را در کشور افزایش داده و از ابتدای تیر امسال تاکنون ۲۲۵نفر بر اثر گرمازدگی به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی سراسر کشور مراجعه‌ کرده‌اند که برخی از آنها بستری شده‌اند. اما به‌ گفته بابک یکتاپرست، سخنگوی سازمان اورژانس کشور به همشهری 20درصد از مجموع این آمار برای همین چند روز اخیر بوده و 11مورد با گرمازدگی شدید منجر به بستری شده است. امسال هم مراجعات به اورژانس به‌دلیل گرمازدگی ۱۰ درصد نسبت به سال گذشته بیشتر بوده است. حالا سؤال مهم اینجاست که کدام گرمازدگی‌ها نیاز به تماس با اورژانس 115دارد و درباره کدام بخش از بروز این علائم می‌توان با چند اقدام ساده، دمای بدن فرد گرمازده را کاهش داد.

علائم گرمازدگی تدریجی است
کارشناسان تأکید می‌کنند که در زمان گرمازدگی خفیف، نیازی به مراجعه به بیمارستان یا حتی تماس با اورژانس نیست و با چند اقدام ساده، می‌توان این مسئله را برطرف کرد؛ یعنی فرد زمانی که هنوز دچار اختلال حافظه، بیهوشی یا از دست دادن تعریق نشده، امکان برطرف کردن گرمازدگی بدون نیاز به خدمات درمانی خاص در او وجود دارد. اما در گرمازدگی متوسط، فرد باید به بیمارستان رسانده شود و در گرمازدگی شدید که هوشیاری فرد مختل شده، باید سریعا با اورژانس ۱۱۵ تماس گرفت و اقدامات توصیه‌ای تا رسیدن امدادگران را انجام داد؛ چون ممکن است منجر به مرگ فرد شود.
 
یکتاپرست با بیان اینکه علائم گرمازدگی شدید شامل پوست خشک و برافروخته و بروز اختلال هوشیاری و بیهوشی در فرد است، ادامه می‌دهد: «در این وضعیت فرد نیازمند سرم‌تراپی است و یا باید به مرکز درمانی اعزام شود.»

یک اقدام ساده
بابک یکتاپرست، مصرف مایعات، آبمیوه و همچنین شربت‌های سکنجبین و خاکشیر در ایام گرم سال برای پیشگیری از بروز گرمازدگی را مؤثر می‌داند و می‌گوید: «گرمازدگی علائم عمومی دارد؛ ازجمله ضعف و بی‌حالی، افزایش دمای بدن، احساس کوفتگی، تهوع و سردرد و در برخی موارد تشنج. در این شرایط سیستم تنظیم‌کننده دمای بدن مختل می‌شود و دمای معمول بدن که باید ۳۷ درجه سانتی‌گراد ثابت بماند، افزایش پیدا می‌کند و اختلال در عملکرد سلول‌های بدن و مغز رخ خواهد داد.»  او با بیان اینکه در گرمازدگی‌های خفیف نیازی به تماس با اورژانس نیست و با این چند اقدام می‌توان بیمار را درمان کرد، عنوان می‌کند: «او را بخوابانید، بدنش را خنک کنید. به او مایعاتی ازجمله دوغ یا شربت خاکشیر بدهید. دوش خنک هم در این شرایط بسیار کمک‌کننده است؛ اما اگر به آن دسترسی ندارید، یخ را داخل کیسه فریزر بریزید و در اطراف گردن، کشاله ران و زیر بغل قرار دهید تا دمای بدن کاهش پیدا کند.

 با اورژانس همکاری کنید
اگر از خدماتی که باید به فرد گرمازده بدهید، آگاهی ندارید، با اورژانس تماس بگیرید و توصیه‌های کارشناسان این مرکز را انجام دهید. اما به‌گفته سخنگوی سازمان اورژانس کشور، در این شرایط یک مشکل مهم وجود دارد؛اینکه مردم تصور می‌کنند برای هر نوع تماسی حتی برای همین گرمازدگی‌ها هم باید آمبولانس اعزام شود. او در توضیح بیشتر بیان می‌کند: «از هر100تماس با اورژانس، مشکلات 70تا 80تماس پای تلفن برطرف می‌شود و تنها 10تا 20درصد نیاز به اعزام آمبولانس دارند. درباره گرمازدگی هم همین است؛ اما مشکل اینجاست که کارشناسان ما باید چند سؤال را از تماس گیرنده بپرسند که تشخیص درست داشته باشند؛ اما برخی افرادبرخوردهای بدی دارند و با توهین درخواست اعزام آمبولانس می‌کنند.» یکتاپرست با بیان اینکه تمام همکاران ما در مرکز تماس 115پرستاران دوره دیده هستند که باید پای تلفن به تشخیص برسند و مراحل درمانی را ارائه دهند، ادامه می‌دهد: «این یک دستورالعمل جهانی است و اگر همکاری بین مردم و پرستاران ما صورت بگیرد، خدمات بهتری ارائه خواهد شد. قطعاً درصورت نیاز، آمبولانس اعزام می‌شود و حتی اگر این ارتباط بین آنها برقرار شود، توصیه‌های لازم به اطرافیان بیمار داده می‌شود که تا زمان رسیدن امدادگران، وضعیت بیمار را کنترل کنند.»

مرگ ناشی از گرما
سخنگوی سازمان اورژانس کشور در پاسخ به این سؤال که آیا طی این مدت، مرگ ناشی از گرمازدگی در کشور ثبت شده است، بیان می‌کند: «علائم گرمازدگی عمومی است و همکاران ما پس از اعزام به محل، ارزیابی های لازم را انجام می‌دهند. درصورت شدید بودن علائم، فرد آسیب‌دیده به بیمارستان اعزام و در آنجا تشخیص داده می‌شود که بیمار جان خود را به‌دلیل گرما از دست داده یا خیر؟ تاکنون آماری ناشی از گرمازدگی در مرحله پیش‌بیمارستانی نداشته ایم.»

مکث
شرط تماس با اورژانس
 علائم گرمازدگی به‌تدریج بروز می‌کند و در مراحل اولیه که فرد ضعف، بی‌حالی و تعریق دارد، با خوردن آب حاوی املاح (نمک و کمی شکر)، تغییر فضا از آفتاب به سایه یا ایجاد تهویه در محیط بسته، خودبه‌خود گرمازدگی برطرف می‌شود؛ اما اگر به دلایل مختلف فرد قادر به تغییر فضا نباشد و امکان دسترسی به مایعات را ندارد، به‌تدریج آب بدن او از دست می‌رود و تعریقش هم قطع می‌شود که در این شرایط تماس با اورژانس 115ضروری است.