محرم، بیش از یک قرن قبل

حمیدرضا محمدی

تا دیده کار می‌کند خیل جمعیت عزاداران حضرت ثارالله(ع) هستند و از وجنات و سکنات عکس، شور مردم تهرانِ عصر قاجار رخ‌نمایی می‌کند؛ چنان که نه‌ تنها انتهای تصویر مشخص نیست که حتی روی دیوارها هم تماشاچی نشسته است. بعضی سواره‌ هستند و روی اسب و برخی علم و کتل در دست. عده‌ای هم در سمت چپ جلوی تصویر، کلاه از سر برداشته و بر سر و سینه می‌زنند. در سوی راست عکس، خانه‌های آجری هستند و در میانه‌های آن، عمارتی بلندمرتبه که یا برای منصوبان دولتی است و یا خوانین متنفذ. سوی چپ تصویر هم فضای مشجر محصورشده‌ای به چشم می‌خورد. تاریخ دقیق برداشته‌شدن عکس عیان نیست؛ اما چون اثر آنتوان سوروگین است و در ناحیه چپ عکس، در آن محدوده پردرخت، تیر و سیم برق وجود دارد؛ باید بین سال‌های 1284 - که حاج ‌محمدحسین امین‌الضرب، نخستین نیروگاه خصوصی برق شهری را به قدرت 400کیلو وات از نوع بخار پیستونی در پایتخت راه‌اندازی کرد – تا 1304 – که پهلوی اول بر اریکه سلطنت نشست - بوده باشد.