محرم در تاریخ

اولین عزاداری محرم در سرزمین‌های اسلامی
در ایران نخستین‌باری که عزاداری برای امام سوم شیعیان مرسوم شد در سالگشت حادثه عاشورا زمان حکومت آل‌بویه بود. آل‌بویه از خاندان‌های اصیل ایرانی و شیعی‌مذهب ساکن منطقه دیلمان ایران بودند که جد آنها ابوشجاع بویه پسر فنا خسرو دیلمی است و نسب آنها به بهرام‌گور ساسانی می‌رسد.

برپایی علنی آیین‌های سوگواری شهیدان کربلا
آغاز برپایی علنی آیین‌های سوگواری برای شهیدان کربلا در سرزمین ایران با به قدرت رسیدن آل‌بویه محقق شد. تا پیش از آن عصر شیعه قدرت سیاسی را در دست نداشت. در این دوره تاریخی معزالدوله دیلمی که پایه‌گذار آل‌بویه عراق، خوزستان و کرمان بود، دستور داد در روز عاشورا همه بازارها تعطیل شود و مردم بیرون از  منازل عزاداری کنند.

اولین دسته‌های عزاداری در محله‌ها و معابر
اولین دسته‌های عزاداری که به‌طور رسمی و علنی در محله‌ها و معابر با مرثیه‌خوانی و مقتل‌خوانی برای شهیدان مظلوم کربلا سوگواری کردند در دوره حکومت آل‌بویه به راه  افتاد. این نوع عزاداری تا پایان حکومت آل‌بویه مرسوم و رایج بود، اما با برآمدن سلجوقیان برپایی آیین‌های عزاداری برای شهیدان کربلا تقریبا ضعیف ‌شد.

رونق مجدد آیین‌های عاشورایی در دوره صفویه
با سختگیری سلجوقیان، عزاداری در سالروز حادثه عاشورا از حالت رسمی و عمومی به خانه‌ها و قلوب شیعیان عقب‌نشینی کرد، اما وقتی شاه اسماعیل در ایران به حکومت رسید و دولت صفویه را تاسیس کرد برای نخستین‌بار در تبریز مذهب شیعه را مذهب رسمی دولتش اعلام کرد و عزاداری برای شهیدان کربلا از همان تاریخ و دوباره به‌عنوان یک رسم رونق خاصی گرفت.