تابلوهای مرغوب و پرطرفدار با مارک «سائلخانه» تهران
موضوع: تابلوفرش
ویژگی: تزئینی و بافتهای متفاوت
درباره این موضوع که نخستینبار چه کسی تابلوفرش بافت و بعد از آن باب شد که بسیاری از مردم از فرش بهعنوان یک کالای تزئینی و تجملی استفاده کنند و آن را به دیوار نصب کنند، سند رسمیاي موجود نیست؛ اما با توجه به اینکه اصولا کار فرش و قالی و فرایند بافت آن با زحمت کشیدن گره خورده است، تابلوفرش هم در زمره کالاهای باارزش میان مردم تلقی میشد و بسیاری از خانوادهها علاقهمند بودند تا دسترنج چشمنواز مادر، همسر یا خواهرشان را روی دیوار نصب کنند و مایه فخرشان باشد. قنبرسیفمحمدی، از استادان و پژوهشگران حوزه فرش، با بیان این نکته میگوید: «بافت فرش مسیر پرزحمتی داشت و ایرانیان علاقهمند به حمایت و حفظ این کالای هنری ارزشمند حاصل زحمت عزیزانشان بودند. به همین دلیل اغلب کاسبان براساس سلیقه و علاقه شخصی تابلوفرشی را بر دیوار مغازه یا محل کسبوکار یا خانهشان نصب میکردند. این تابلوفرشها ممکن بود تصویری ساده از یک منظره یا درخت و... باشد. درواقع، با مهاجرت هنرمندان قالیباف به تهران، بهویژه در دوران قاجار، هر کدام هنر فرشبافی شهر خودشان را با طرح و نقشی متفاوت برای پایتختنشینان سوغات ميآوردند. تقریبا هنر تابلوفرشبافی و فرشبافی در تهران بهصورت تلفیقی درآمده است.»
یکی از نکات مهمی که سیفمحمدی از آن یاد میکند طرح و تصاویر تابلوفرشها و سیر تغییرات در آن است. بهعنوان مثال ابتدا برای طرحهاي تابلوفرشها از تصاویر مناظر زیبای طبیعت یا کپی از کوبلنهای فرانسوی استفاده میكردند اما این تصویرسازیها به مرور زمان به سمت بافت تصاویر تمثال ائمه، آیات قرآنی، تصاویر پادشاهان و تصاویر خانوادگی سوق پيدا كرد. این پژوهشگر حوزه فرش درباره معروفترین تابلوفرشهای باقیمانده با نقش چهره پادشاهان و شخصیتهای سیاسی میگويد: «در ساختمان شهربانی تهران قدیم در مجموعه میدان مشق، 2تابلوفرش قدیمی هست با تصویر 2چهره سیاسی که عمر آنها به بیش از 150سال میرسد. »
بهگفته قنبر سیفمحمدی، در زمان محمدعلیشاه قاجار در تهران برای نگهداری و ساماندهی متکدیان، خانههایی که عامه مردم به آنها گداخانه میگفتند راهاندازی شدند که در آنها قالیبافی هم انجام میشد و جالب این بود که فرشهای بافتهشده در این خانهها یکی از بهترین انواع فرشها محسوب میشدند و گوشه هر کدام از آنها علامت «سائلخانه» حک میشد.