قصه رنگ و گره از پامنار تا سرای رحیمیه

 موضوع: بازار فرش تهران
 ویژگی: رونق و توسعه هنر فرش‌بافی

ساخت ارگ تهران و کشیدن حصار در اطراف آن دستپخت شاه‌طهماسب صفوی برای رونق و توسعه این قریه کوچک همسایه ری بود. بخشی از بازار فعلی تهران، به‌خصوص بخش‌های چهارسوق آن، در دوره صفویه ساخته شدند. آن زمان تهران بسیار کوچک‌تر از قدوقواره امروزش بود. پایین‌تر از سبزه‌میدان امروزی که گورستان و امامزاده زید واقع شده بود، خارج از شهر محسوب می‌شد و در همین گورستان لطفعلی‌خان زند را کشتند و جنازه‌اش را دفن کردند، اما بعد از کشمکش‌های فراوان و نشستن آغامحمدخان قاجار بر مسند قدرت و تن کردن ردای پایتختی تهران، ماجرا برای این قریه کوچک آرام‌آرام تغییر کرد و وقتی فتحعلی‌شاه سکان حکومت و هدایت ‌دارالخلافه را به‌دست گرفت، مهم‌ترین تدبیرش برای رونق و توسعه مرکز قدرتش فراهم کردن جاذبه‌های زیستن در آن بود. او در نخستین اقدام، دست به‌کار توسعه بازار تهران و فراهم کردن فضای منسجم و سامان‌یافته برای اسکان کاسبان در یک مکان واحد شد. به همین بهانه برای توسعه بازار تهران دستور داد تا حصار ارگ تهران تخریب شود و بازار تهران گسترش پیدا کند و به موازات آن بود که بازار فرش تهران هم شکل گرفت. درواقع بازار فرش در تهران از دوره قاجار شکل گرفت و تا اواسط دهه70 در تهران رونق و شکوفایی فراوانی داشت و بخش وسیعی از بازار تهران را به‌خود اختصاص داده بود. قنبر سیف‌محمدی، از استادان و پژوهشگران حوزه فرش، درباره نحوه شکل‌گیری بازار فرش تهران می‌گوید: «بازار فرش تهران از بازار پاچنار در خیابان خیام، پاساژ مهدیه که این روزها تبدیل به بورس‌تریکو شده شروع می‌شد و تمام محدوده حمام‌چال تا انتهای عباس‌آباد را در بر می‌گرفت و در این وسعت شاید چیزی حدود 4هزارنفر در این محدوده مشغول کسب‌وکار فروش فرش بودند.» به‌گفته این پژوهشگر، متأسفانه به مرور زمان و به‌دلیل نبود متولی و حامی، این بازار رو به کسادی گذاشت و امروز فقط یک‌پنجم از این وسعت در محدوده سرای بوعلی و سرای رحیمیه باقی مانده است. قنبرسیف‌محمدی از سرای رحیمیه که شامل 3حیاط اول، سوم و وسط است به‌عنوان یکی از زیبا‌ترین بازار‌های فرش امروز در تهران یاد می‌کند.