کار بزرگ دختر سرتیپ!
موضوع: دبستان ناموس
ویژگی: نخستین دبستان دخترانه تهران
بنای مدرسه ناموس در محله حسن‌آباد نه‌تنها یادآور یکی از مفاخر این محله است، بلکه روایت‌هایی از تلاش و ازخودگذشتگی بانویی را در دل خود جای داده که مقدمات تحصیل دختران تهرانی را در دوران قاجار فراهم کرد. طوبی آزموده که خود در محله سنگلج و در خانواده‌ای نظامی به دنیا آمده بود، آستین همت بالا زد و با همکاری دیگر بانوانی که برای تحصیل دختران دغدغه داشتند، نخستین مدرسه دخترانه تهران را در محله حسن‌آباد تاسیس کرد. محمود منیعی، تهران‌پژوه در این‌باره می‌گوید: «کار طوبی آزموده به این دلیل پراهمیت است که در دوران قاجار و همان روزها که تحصیل دختران، در برخی فرهنگ‌ها پسندیده نبود، جسورانه پا در میدان گذاشت و با تاسیس نخستین مدرسه دخترانه مهم‌ترین قدم را برای تحصیل دختران برداشت. پدرش میرزا حسین‌خان سرتیپ که یکی از درجه‌داران ارتش بود، معلمی برای دخترش استخدام کرد و طوبی آزموده در خانه، علاوه بر تحصیل، زبان‌های فرانسه، عربی و انگلیسی را هم یاد گرفت. آزموده سال 1286وقتی 29سال داشت، دبستان ناموس را در چهارراه حسن‌آباد تاسیس کرد.»
آن روزها تاسیس مدرسه دخترانه مخالفان بسیار داشت؛ از مقاومت‌های فرهنگی و اجتماعی تا برخی نمایندگان مجلس ازجمله میرزا سیدمحمدصادق که به‌دلیل کمبود معلم زن و نبود سازوکار مناسب برای حمایت از مدارس دخترانه با تاسیس این مدارس مخالف بودند. تاسیس مدارس دخترانه میان نمایندگان مجلس موافقانی هم داشت؛ به‌عنوان مثال ناظم‌الاسلام در حمایت از تاسیس این مدارس گفته بود: «در تربیت بنات و دوشیزگان وطن بکوشیم و به آنها لباس علم و هنر بپوشیم، چه تا دخترها عالم نشوند، پسرها به‌خوبی تربیت نخواهند شد.» همان روزها که پس از انقلاب مشروطه، بحث و جدل‌های بسیاری میان نمایندگان موافق و مخالف تاسیس مدارس دخترانه وجود داشت، طوبی آزموده وارد میدان شد و نخستین مدرسه دخترانه تهران و ایران را تاسیس کرد. منیعی می‌گوید: «آزموده نام این دبستان دخترانه را دبستان ناموس گذاشت. طولی نکشید که خانواده‌های بسیاری با آزموده همراه شدند و دختران خود را برای تحصیل در این مدرسه ثبت‌نام کردند. در سال‌های نخست تاسیس مدرسه استقبال تهرانی‌ها از دبستان ناموس آنقدر زیاد بود که تنها 8سال بعد از تاسیس نخستین دبستان دخترانه پایتخت، تهران صاحب 6مدرسه دخترانه شد. پس از این استقبال چشمگیر، آزموده و همکارانش دست به توسعه دبستان ناموس زدند و برای تحصیل دختران در مقاطع بالاتر نیز برنامه‌ریزی کردند؛ تا جایی که پس از تاسیس مقطع دبیرستان، در سال 1307نخستین گروه از دختران تهرانی توانستند از این مدرسه مدرک دیپلم بگیرند.»