حقایقی درباره مقر رهبران جنبش مشروطه
موضوع: مسجد مجدالدوله
ویژگی: این بنا به 3 دوره تاریخی تعلق دارد
مساجد قدیمی تهران همواره در بطن رویدادها و اتفاقات مهم تاریخی بوده‌اند و به همین دلیل به بخشی از هویت پایتخت بدل شده‌اند. مسجد مجدالدوله در خیابان امام خمینی(ره) را باید در زمره همین مساجد تاریخی قرار داد.
مسجد مجدالدوله یکی از بناهای تاریخی دوره قاجار به شمار می‌رود و توسط مهدی قلی‌خان مجدالدوله، پسردایی ناصرالدین‌شاه قاجار و پسر عیسی‌خان والی شناخته می‌شد. ساخت بنای مسجد نزدیک به یک دهه طول می‌کشید. طبق آنچه در منابع مکتوب تاریخی آمده، بنای اصلی مسجد در دوره ناصرالدین‌شاه ساخته شده و قسمت‌های دیگری مثل شبستان جدید در حدود سال 1335به آن اضافه شده است. اردشیر آل عوض، محقق فرهنگ عامه، درباره پیشینه تاریخی مسجد مجدالدوله می‌گوید: «مجدالدوله این مسجد را از محل دارایی‌اش ساخته و وقف کرده است. ورودی مسجد مجدالدوله از همان ابتدا در خیابان اصلی و شبستان آن محل اسکان درماندگان و بی‌خانمان‌ها بوده است. بعدها محل ورود افراد بی‌خانمان به مسجد را دیوار کشیدند تا تقدس این محل حفظ شود.»
مجدالدوله در جریان انقلاب مشروطه از محمدعلی‌شاه قاجار حمایت کرد و به همین دلیل از او به‌عنوان یکی از رجال بدنام آن دوره تاریخی نام می‌برند، اما مسجدی که با کمک دوستعلی‌خان معیری، یکی از معماران خوشنام دوره قاجار، ساخت به مقر رهبران جنبش مشروطه تبدیل شد. آل عوض در این‌باره می‌گوید: «شیخ فضل‌الله نوری، از علمای جنبش مشروطه، قبل از اینکه به مسجد میرزا یونس‌خان در خیابان بهشت فعلی برود در مسجد و مدرسه مجدالدوله درس می‌خواند و تدریس می‌کرد. حضور شیخ فضل‌الله نوری موجب بالا گرفتن بحث‌ها و جدل‌های سیاسی در این مسجد تاریخی شد و گعده شیخ و یارانش در همین مکان تاریخی شکل گرفت.»
بخش‌های دیگری از مسجد مجدالدوله توسط محمدباقر لولاگر، معمار سرشناس دوره پهلوی دوم، ساخته شده و شبستان‌ها به دستور حاج شیخ محمدتقی آملی که سال‌ها مدرس و امام جماعت مسجد و مدرسه مجدالدوله بود، ساخته شده است. آل عوض درباره اهمیت این بنای تاریخی می‌گوید: «تردیدی وجود ندارد که مسجد مجدالدوله یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی پایتخت است و معماری آن به 3 دوره تاریخی تعلق دارد، اما به‌درستی از چنین بنای مهمی محافظت به عمل نیامده و بخش‌هایی از معماری آن آسیب دیده است. بنای اصلی در دوره ناصرالدین شاه و دیوارهایی که صحن را از شبستان‌ها جدا می‌کند در دوره پهلوی دوم ساخته شده و همین ویژگی‌های تاریخی مسجد مجدالدوله را از بقیه مساجد پایتخت متمایز کرده است.»
