چراغ سبز پوتین به تجارت آزاد با ایران

احمد میرخدایی- روزنامه‌نگار

پس از چندین سال، تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا به فاز نهایی رسیده و به ‌محض تأیید اعضای شش‌گانه این موافقت‌نامه، دور جدید از روابط تجاری دوجانبه و چندجانبه در قالب این اتحادیه آغاز خواهد شد. به گزارش همشهری، جمهوری اسلامی ایران و کشورهای بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و ارمنستان در چهارم دی‌ماه ۱۴۰۲ موافقت‌نامه تجارت آزاد را در سن‌پترزبورگ روسیه امضا کردند. چند روز پیش این توافقنامه در دومای روسیه تصویب شد و دیروز خبر آمد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه مصوبه دوما را امضا کرده و فرایند قانونی این موافقت‌نامه در روسیه به پایان رسیده است. حالا تصویب این موافقت‌نامه در پارلمان 4 کشور دیگر از اعضای این اتحادیه و البته مجلس شورای اسلامی نیاز است تا موافقت‌نامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا به‌طور کامل عملیاتی شود.

چرا اوراسیا مهم است؟
چند سال است که در سپهر تجارت خارجی ایران درباره سازمان شانگهای، گروه بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا بحث می‌شود و از میان همه این نام‌ها، بحث اوراسیا به‌واسطه آورده تجاری بالایی که برای ایران و سایر اعضای این اتحادیه دارد، داغ‌تر بوده است.ایران تحت تحریم‌های شدید غرب است و در سال‌های اخیر با تمرکز بر تجارت منطقه‌ای و توسعه مبادلات با همسایگان موفق به خنثی‌سازی بسیاری از این محدودیت‌ها شده است. در آن‌سوی ماجرا، ایران ظرفیت‌های بسیاری دارد که عمدتاً موردعلاقه همسایگان است و همین مسئله راه را برای موافقت‌نامه‌های دوجانبه و چندجانبه در منطقه هموارتر می‌کند. موافقت‌نامه تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا که بعد از اجرای توافق تجارت ترجیحی میان ایران و اوراسیا به امضا رسید، یکی از بزرگ‌ترین پیمان‌های تجاری منطقه‌ای است که بر مبنای نیاز ایران برای دور زدن تحریم‌ها و نیاز همسایگان ایران به استفاده از ظرفیت‌های ایران به امضا رسید.

تجارت ایران و اوراسیا در آینه آمار
بررسی آمارهای تجارت ایران و اوراسیا نشان می‌دهد با اجرای موافقت‌نامه تجارت ترجیحی، گرچه واردات ایران از کشورهای عضو اتحادیه افزایش مشهودی نداشته، اما صادرات ایران به این کشورها رشد کرده و تراز تجاری دوجانبه را متعادل‌تر کرده است. براساس آمارهای گمرک ایران، سهم 5کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از کل صادرات ایران در سال 1397معادل 1.4درصد بوده که در پایان سال گذشته به 3.4درصد رسیده است؛ درحالی‌که سهم این کشورها در ارزش واردات ایران در سال 1397معادل 3.6درصد اعلام شده و در پایان سال گذشته این رقم روی 3درصد متوقف شده است.


میزان تجارت ایران با کشورهای اوراسیا به درصد نمایش داده شده است. در سال 1402، صادرات ایران به این منطقه بیش از واردات بوده است.