ملخ‌های صحرایی در مسیر ایران

مرضیه ثمره حسینی-روزنامه‌نگار

هشدارها از احتمال هجوم میلیون‌ها ملخ صحرایی به ایران خبر می‌دهد. ملخ صحرایی آفت خطرناکی است که در مسیر خود هر چه را سبز باشد، می‌خورد و با قدرت تخریبی بالایی که دارد می‌تواند باعث بروز خسارت‌های گسترده به اراضی کشاورزی و قحطی در یک منطقه شود. حال پیش‌بینی شده که به‌احتمال بالای 50درصد استان‌های جنوب ایران در نیمه دوم امسال مورد حمله این آفت خارجی قرار بگیرند.

پرواز از شاخ آفریقا به خاورمیانه
پرواز ملخ‌های صحرایی معمولا از شاخ آفریقا شروع می‌شود و زمانی که شرایط آب و هوایی مساعد باشد و غذای کافی در دسترس، زاد‌و‌ولدش سرعت می‌گیرد و با تکثیر گسترده وارد فاز مهاجرت می‌شود. در این مرحله، ملخ‌ها به‌صورت دسته‌های بسیار بزرگ پرواز می‌کنند. برآورد می‌شود که ملخ‌ها در یک روز 200کیلومتر پرواز کنند. مسیر حرکت ملخ‌های صحرایی از شمال و شرق آفریقا به سمت جنوب شبه‌جزیره عربستان است. پس از آن، درصورت مناسب بودن شرایط محیطی از جنوب شبه‌جزیره عربستان به سمت شمال این کشور و از آنجا به جنوب ایران حرکت می‌کنند. پس از ورود به استان‌های جنوبی ایران، ملخ‌ها به سمت مناطق مرزی هند و پاکستان پرواز می‌کنند که در این مسیر می‌توانند 10ایالت شمالی هندوستان را آلوده کنند. این پایان ماجرا نیست. ملخ‌های صحرایی در مسیر برگشت از هندوستان ممکن است مجددا به ایران حمله کنند.

خطر جدی است
مدیر مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات کشور در گفت‌وگو با همشهری در پاسخ به اینکه خطر حمله ملخ صحرایی به ایران چقدر جدی است، می‌گوید: در 3‌ماه گذشته در شرق آفریقا و شبه‌جزیره عربستان و همچنین در جنوب ایران بارندگی‌های بالای نرمال رخ داده که وقوع این بارش‌ها سبب سرسبزی تمام بیابان‌های این مناطق شده است. بالا رفتن منبع غذایی باعث می‌شود که تعداد ملخ‌های صحرایی در واحد سطح افزایش پیدا کند. پس از آن، با زاد و ولد این گونه، تعداد آنها از فاز نرمال خارج و وارد فاز مهاجر می‌شود. در این مرحله، ملخ‌ها به‌صورت دسته‌های میلیونی با هم می‌نشینند و روزی 200تا 400کیلومتر پرواز می‌کنند که درصورت وزش بادهای شدید این پروازها بلندتر خواهد بود.
سعید معین ادامه می‌دهد: پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تابستان نیز بارندگی‌ها در مناطق مذکور یعنی آفریقا، عربستان، ایران و هند بالاتر از نرمال خواهد بود. علاوه بر آن، فائو پیش‌بینی کرده است که این بارش‌ها همراه با بادهای چرخنده قوی خواهد بود که هم باعث تشدید رطوبت می‌شود و هم با وزش بادهای شدید ملخ‌ها می‌توانند در ارتفاع بالا پرواز کنند که در این ارتفاع خود را به‌صورت گلایدر درمی‌آورند، یعنی بدون اینکه بال بزنند از طریق باد از بخش‌های جنوبی شبه‌جزیره عربستان به سمت عمان و امارات و حتی قطر می‌روند و بعد از طریق خلیج‌فارس و دریای عمان با طی مسافتی حدود 300کیلومتر وارد جنوب ایران می‌شوند. مدیر مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات کشور با بیان اینکه احتمال هجوم ملخ‌ها به ایران 50تا 60درصد است، می‌گوید: با توجه به اینکه ملخ‌ها تا الان 50درصد مسیر معمول خود را طی کرده‌اند احتمالا اواخر دی و اوایل بهمن وارد ایران ‌شوند.

جای نگرانی نیست
ملخ‌های صحرایی از خطرناک‌ترین نوع ملخ هستند که کنترل آنها به‌دلیل جمعیت بالا و وسعت و گستردگی منطقه تحت‌تأثیر، دشوار است. گفته می‌شود 40میلیون ملخ صحرایی در یک روز می‌توانند غذای 35هزار انسان را بخورند. با وجود این، مدیرکل مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات کشور می‌گوید که درصورت موج جدید حمله ملخ‌ها با وجود تجربه سال‌های گذشته و همکاری همه دستگاه‌ها از کشوری و لشکری و استانداری‌ها، جای نگرانی وجود ندارد.
معین با بیان اینکه حمله ملخ می‌تواند به‌صورت یک جنگ تمام‌عیار باشد و مقابله با آن بودجه و هماهنگی‌های زیادی می‌خواهد، ادامه می‌دهد: برآورد می‌شود که تا آخر شهریور وضعیت حمله ملخ به ایران مشخص می‌شود. در حال حاضر طرح اضطراری مبارزه با ملخ نوشته شده و ما منتظر هستیم که نخستین پیش‌بینی فائو در مورد رخداد بادهای چرخنده اتفاق بیفتد. زمانی‌که نخستین موج از این شرایط جوی رخ دهد، طرح خود را تحویل ستاد بحران کشور خواهیم داد. بعد از بررسی در ستاد بحران که چندان طول نمی‌کشد، طرح برای وزیر کشور ارسال می‌شود و در هیأت دولت مطرح و مصوبه می‌گیرد و مراحل تخصیص بودجه از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ابلاغ می‌شود. بعد از آن دستورات لازم به استان‌ها داده و ادوات و وسایل خریداری و نیروی انسانی تجهیز می‌شود.


350 میلیارد تومان، بودجه مورد نیاز
مدیر مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات کشور در مورد بودجه مورد نیاز برای دفع حمله ملخ به کشور می‌گوید: در سال‌های گذشته در ستاد مبارزه با آفت حدود 100میلیارد تومان به‌صورت نقد و تملک به این امر اختصاص پیدا کرد. برای امسال اگر حمله‌ای صورت بگیرد با توجه به گرانی قیمت ادوات و ماشین‌آلات و همچنین گرانی مواد اولیه مانند سم درخواست ما حدود 350 میلیارد تومان برای سال اول است.