گزارش
پرونده باز فیلمنامه‌های تولید نشده
سازمان بودجه‌ای برای تولید سریال‌ها دارد؟
فهیمه پناه‌آذر-روزنامه‌نگار
با آمدن پیمان جبلی به سازمان صداوسیما، این مدیر که در شبکه پرس تی وی و همچنین سال‌های سال در معاونت سیاسی حضور داشته، بنا را بر کوچک‌سازی و چابک‌سازی سازمان گذاشته و نخستین اقدام کاری‌اش، بخش خبری بود.
بعدتر وی چند شبکه را تعطیل کرد که البته این شبکه‌ها حضورشان در میان انبوه شبکه‌های سیما و رادیو تأثیری نداشت. اما آنچه جبلی با آن روبه‌رو شد، حجم بالای تولیدات نمایشی بود.سریال‌هایی که قبل از آمدنش کلید خورده و برخی نیز در نیمه راه تولید قرار داشتند. در کنار تولیدات نمایشی 2سریال الف ویژه سازمان هم با بودجه کلان به وی سپرده شد. جبلی طی همین چند سال تلاش کرد تا بتواند ردیف بودجه مجزایی برای این سریال‌ها بگیرد.
عدم توازن در متن تولید و پخش
از دیگر کارهای انجام شده در سازمان براساس سند تحول، جمع شدن گروه‌های تولید و نمایش هر شبکه بود و بعدتر تلاش شد تا بخش تولید و پخش از هم جدا شود و در کنار این اقدامات «بخش متن» نیز به شکل مجزا کار خود را انجام دهد. قرار است دیگر هیچ متنی تا تأیید نشده روی آنتن نرود. به‌نظر می‌رسد این تصمیم بر این اساس گرفته شده که در ساختار قبلی برنامه یا محتوایی بدون متن کامل، تصویب شده و حین تولید، متن کامل می‌شد ولی حالا ابتدا متن است که باید تصویب شود و بعد به سراغ تولید می‌روند.
پالایش بیش از هزار فیلمنامه
حالا که این بخش‌ها تفکیک شده و براساس موضوع ژانر، سازمان بخش‌های خود را تعریف کرده است، مشخص شده که توازنی در میان تولیدات، پخش و حتی فیلمنامه وجود ندارد. سازمانی که بودجه کلانی دریافت می‌کند، هنوز دخل و خرجش جور نیست.
در دفتر فیلمنامه سیما، انبوهی از فیلمنامه‌های کامل و طرح باقی‌مانده است. مدیرکل دفتر فیلمنامه در این‌باره عنوان می‌کند: در ابتدای کار به سراغ پالایش طرح‌های از قبل مانده رفتیم و سپس آیین‌نامه‌ها را ایجاد کردیم؛ سامانه‌ای هم در اپلیکیشن بله برای تعامل با فیلمسازان، ایجاد کردیم. در مرحله پالایش، ۱۷۶۹فیلمنامه معطل مانده از گذشته و تعدادی کار جدید را بررسی کردیم، ۳۸۴طرح را پذیرفته‌ایم و ۱۳۶طرح نیز مجوز عقد قرارداد گرفته‌اند.
ورود 7 سریال به چرخه تولید
این نکته وجود دارد که همین 136طرح چه زمان و با چه بودجه‌ای به تولید خواهند رسید؟ سال گذشته حسین اسدی‌زاده، مدیرکل دفتر فیلمنامه صدا و سیما عنوان کرده بود که 143فیلمنامه در مراحل پایانی و یا قرارداد پیش تولید هستند. به‌نظر می‌رسد از بهمن سال گذشته، 7سریال دیگر به چرخه پیش‌تولید یا تولید رسیده که حالا تعداد فیلمنامه‌ها 136عنوان ذکر شده است.
رقابت پلتفرم‌ها با سریال‌های تلویزیون
بسیاری معتقدند که با فعالیت تقریبا 500سکوی نمایش و گستردگی استفاده از فضای مجازی، تولید و هزینه‌کرد برای تولید سریال‌های تلویزیونی دیگر فایده‌ای ندارد. زمانی که بخش کوتاهی از یک سریال با وایرال شدن 80میلیون بیننده دارد، اما همان سریال از تلویزیون در جذب بیننده توفیقی ندارد، چرا باید هزینه‌های هنگفتی برای سریال‌های تلویزیونی داده شود!؟ سعید الهی یکی از تهیه‌کنندگان سینما اظهار کرده: در دوره‌ای هستیم که پلتفرم‌ها حرف اول را می‌زنند و فیلم‌ها در2دقیقه پیام را به مخاطب می‌رسانند. اساسا پرداختن به سریال‌های تلویزیونی که زیر20درصد بیننده دارند، بی‌فایده است؛ باید مدیران سازمان، فکری برای آن کنند.
خرج‌هایی که روی دست مدیران سازمان ماند
با وجود بودجه‌ای که تلویزیون دارد، این بودجه هیچ‌گاه به بخش تولید سریال‌ها نمی‌رسد؛ سریال‌هایی که در مدیریت‌های قبلی تأکید می‌شد تا در آپارتمان‌ها ساخته شود تا هزینه زیادی روی دست عوامل تلویزیون نگذارد. در حال حاضر تولید رئالیتی‌شو و برنامه‌های ترکیبی در تلویزیون نسبت به سریال‌ها خرج کمی دارد و به‌نظر می‌رسد مدیران سازمان ترجیح می‌دهند به جای تولیدات نمایشی، بیشتر برنامه‌های ترکیبی و مسابقه بسازند و روی آنتن بفرستند.
تولیدات نمایشی که دیده نمی‌شوند
در حالی تلویزیون در تلاش است تا 136فیلمنامه تولیدات نمایشی خود را روی آنتن ببرد که بسیاری از این سریال‌ها کیفیت لازم را ندارند و نمی‌توان انکار کرد که برخی از سریال‌ها حتی زیر20درصد بیننده دارند
مکث
انبوه آثار اقتباسی که قرار است تولید شود
علاوه بر فیلمنامه‌هایی که در بخش فیلمنامه سیما وجود دارد، بخشی هم به اقتباس تعلق دارد و مدیر بخش فیلمنامه می‌گوید: 21اثر اقتباسی در دستور کار است که می‌توان به «سرباز کوچک امام(ره)» خاطرات مهدی طحانیان که در 13سالگی اسیر زندان‌های بعثی شد؛ «عبدالله» با روایت زندگی عبدالله والی، «پردیسان»، «عزیز بن عبدالعزیز»، «روزهای سارایوو» درباره زندگی 3شهید بوسنی، «عفیف» درباره چند اینفلوئنسر یا همان شاخ اینستاگرامی و «قهوه با بوی باروت» یک کمدی جنگی اشاره کرد، فیلمنامه‌هایی که مشخص نیست با چه بودجه و چه زمانی تولید و روانه آنتن می‌شوند و آیا عمر مدیریتی پیمان جبلی به تولید این مجموعه ها نبود.
