گفت و گو
گفت‌وگوی همشهری با دادستان شهرستان تکاب که برای آزادسازی زندانیان تلاش می‌کند
آزادی را به بیش از 60زندانی هدیه دادیم
فتانه احدی- روزنامه‌نگار
«به آنهایی که توان مالی دارند و می‌خواهند کار خیر انجام دهند، پیشنهاد می‌کنم برای آزادسازی زندانیان جرائم غیرعمد تلاش کنند.» این توصیه مهدی تقی‌زاده، دادستان جوان و 37ساله شهرستان تکاب آذربایجان‌شرقی است که اخیرا اقدام او برای آزاد کردن یک سارق از زندان، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است.
دادستان جوان تکاب از 3سال قبل ایده‌ای به اجرا گذاشت و گروهی متشکل از خیران، ریش‌سفیدان و مسئولان شهر تشکیل داد که کارشان جمع‌آوری پول برای آزادسازی زندانیانی بود که بر اثر یک اتفاق، یک اشتباه و یک غفلت به زندان افتاده بودند و هر چند دوران محکومیت برخی از آنها تمام‌شده بود، اما به‌دلیل نداشتن توان مالی همچنان در حبس بودند. او حالا در گفت‌وگو با همشهری از تلاش 3ساله‌اش برای آزادسازی زندانیان می‌گوید و ماجرای سارقی که به‌رغم تمام شدن دوران محکومیتش، به‌خاطر نداشتن 10میلیون تومان ماه‌ها در زندان بوده و در نهایت آقای دادستان باعث آزادی‌اش شده است.
خودتان را معرفی کنید و بفرمایید چند وقت است که دادستان شهرستان تکاب هستید؟
من مهدی تقی‌زاده، اهل شهرستان بناب در آذربایجان‌شرقی هستم.12سال سابقه کار قضایی دارم و حدود3سال است که در شهرستان تکاب به‌عنوان دادستان فعالیت می‌کنم. قبل از آن نیز در استان اردبیل و برخی از شهرهای استان آذربایجان‌غربی فعالیت داشتم و به‌عنوان دادیار، بازپرس و مسئول شعبه دادگاه مشغول به‌کار بودم.
درباره اید‌ه‌تان برای آزادسازی زندانیان بگویید. این ماجرا از کجا آغاز شد؟
ما به‌صورت دوره‌ای از زندان بازدید می‌کنیم و در این بازدیدها گاهی پای صحبت زندانیان می‌نشینیم. در زندان افرادی هستند که به‌دلیل مسائل مالی در حبس به سرمی‌برند و بیشتر آنها توان مالی برای رهایی از زندان را ندارند و مجبورند سال‌های زیادی از عمر خود را در آنجا سپری کنند. عده‌ای هم هستند که به‌دلیل جرم‌های غیرعمدی مانند تصادف یا حوادث دیگر به دیه محکوم شده‌اند و چون توان مالی برای پرداخت دیه را ندارند در زندان به‌سرمی‌برند. این افراد از نظر نوع محکومیت با مجرمانی که محکومیت‌های کیفری دارند، تفاوت دارند و برخی از آنها بر اثر یک اتفاق و فقط به‌دلیل اینکه توان مالی ندارند، زندانی شده‌اند؛ بنابراین دیدیم که انصاف نیست آنها اینگونه در حبس بمانند و تصمیم گرفتیم تیمی برای آزادسازی زندانیان تشکیل دهیم.
این تیم شامل چه کسانی است؟
خیران، بزرگان و ریش‌سفیدان شهر و مسئولان. آنها در این راه ما را همراهی کردند و از 3سال پیش این کار را در شهرستان تکاب آغاز کردیم. هر سال در ماه رمضان مبالغی را جمع‌آوری و صرف آزادسازی زندانیان می‌کنیم.
روند انتخاب زندانیان چگونه است؟
اسم همه زندانیان به‌صورت سیستمی در اجرای احکام کیفری ثبت است. قبل از ماه رمضان از بین آنها لیستی از زندانیان مالی و جرائم غیرعمد را تهیه می‌کنیم و در کمیته بررسی، شرایط هر یک از زندانیان را مورد تحقیق و بررسی قرار می‌دهیم. بعد آنهایی راکه واجد شرایط هستند انتخاب و معرفی می‌کنیم و مبالغی را نیز که در مراسم گلریزان در ماه رمضان جمع می‌شود به صندوق ستاد دیه واریز می‌کنیم تا آنها آزاد شوند.
صحبت از شرایط زندانی برای کمک به او کردید. این شرایط چیست؟
اخلاق و رفتار افرد زندانی از شروط اصلی انتخاب آنهاست. زندانیان از هر لحاظ مورد بررسی قرار می‌گیرند که آیا در مدتی که در حبس بوده‌اند، اصلاح و پشیمان شده‌اند؛ برای مثال، رفتار خوب داشته‌اند، منظم بوده‌اند یا اینکه درگیری نداشته باشند. همه این موارد از زندان استعلام گرفته می‌شود و بعد در مورد هر یک بررسی‌های لازم صورت می‌گیرد تا جایی که از هر منظر به این می‌رسیم که زندانی حقش نیست در زندان بماند و برای آزادی‌اش وارد عمل می‌شویم.
در ماه رمضان امسال چه مبلغی برای آزادسازی زندانیان جمع‌آوری شد؟
حدود ۲میلیارد تومان جمع‌آوری و زندانیان جرائم غیرعمد و محکومان مالی را با آن آزاد کردیم.
ظاهرا در بین زندانیان، فردی بوده که به جرم سرقت زندانی شده است و شما شخصا برای آزادی وی وارد عمل و با پرداخت مبلغی باعث آزادی وی شده‌اید. درباره این فرد صحبت کنید.
من در بازدید‌هایی که از زندان داشتم به یک زندانی برخوردم که به جرم سرقت خرد در زندان به سر می‌برد و سابقه‌دار هم نبود. در موردش تحقیق کردم و متوجه شدم که به‌دلیل اوضاع بد اقتصادی و فشار مالی در تنگنا قرار گرفته و دست به چنین کاری زده است. او پس از دستگیری به 4ماه حبس و رد مال محکوم شده بود. ارزش اموالی که او سرقت کرده 10میلیون تومان بود و درحالی‌که 4ماه حبسش تمام‌شده بود، به‌خاطر 10میلیون تومان 2سال بود که همچنان در زندان به‌سر می‌برد. با استعلام از زندان، متوجه شدم که وی در همه این مدت که زندانی بوده، رفتار خوبی داشته و همه از او راضی بوده‌اند. تصمیم گرفتم خودم 10میلیون تومان را به جای او پرداخت کنم و به این ترتیب وی پس از مدت‌ها تحمل حبس به آغوش خانواده‌اش بازگشت.
این فرد متاهل بود؟
بله، همسر و یک دختر و یک پسر دارد و از وقتی به زندان افتاده بود، پشیمان بود و خانواده‌اش هم تحت فشار بودند.
حالا که آزاد شده، از او خبر دارید؟
بله. او به زندگی عادی برگشته است. مدتی قبل هم با همسرش نزد من آمدند، خیلی خوشحال بودند و آن مرد قول داد که دیگر سراغ خلاف و جرم نرود. او می‌گفت حالا که دادستان باعث آزادی‌اش شده، می‌خواهد زندگی‌اش را متحول کند و مرتکب هیچ جرمی نشود.
حس شما از این اقدام چیست؟
من به این کار علاقه زیادی دارم و به همین دلیل وارد این مسیر شدم. قطعا اینکه یک زندانی که ناخواسته و به‌دلیل فقر به زندان افتاده، به جای بودن در زندان به زندگی‌اش در بیرون از زندان ادامه دهد، بسیار خوشحالم می‌کند و باعث می‌شود که گام‌های محکم‌تری در این مسیر بردارم. دیدن چهره یک زندانی که بر اثر یک اتفاق غیرمنتظره به زندان افتاده و بعد از دیدن حکم آزادی‌اش به پهنای صورتش اشک می‌ریزد و خودش و خانواده‌اش از خوشحالی سر از پا نمی‌شناسند، بهترین خاطرات من در این سال‌هاست. شاید برایتان جالب باشد که اکثر این افراد پس از آزادی سراغ هر شغلی از دستفروشی گرفته تا کارگری می‌روند، اما سراغ جرم نمی‌روند. آنها گاهی خانوادگی نزد من می‌آیند و وقتی می‌شنوم که زندگی‌شان متحول شده، خوشحال می‌شوم.
حرف آخر؟
از نظر من آزادسازی افرادی که جایشان در زندان نیست، بسیار ارزشمند است. افراد متمول اگر دنبال کار خیر هستند حتما در این امر شرکت کنند؛ چراکه با کارشان زندگی دوباره به یک انسان می‌بخشند؛ چون این افراد هر چه در زندان بمانند، مشکلاتشان بیشتر و حتی اصلاح‌شان نیز دشوارتر می‌شود. زندگی خانواده آنها نیز تحت‌تأثیر زندان قرار می‌گیرد و گاهی ممکن است از هم بپاشد. اگر کسی توانش را دارد، پیشنهاد می‌کنم که آزادسازی زندانیان جرائم غیرعمد را به‌عنوان یک کار خیر انتخاب کند.
تاکنون چند زندانی آزاد کرده‌اید؟
طی ۳ سالی که در تکاب جشن گلریزان برپا می‌کنیم، هر سال 20تا 25زندانی در لیست آزادسازی قرار گرفته‌اند و بیش از 60زندانی تاکنون آزاد شده و به آغوش خانواده‌شان بازگشته‌اند. ما سعی کرده‌ایم این کار خداپسندانه را رواج دهیم تا زندانیانی را که نیت مجرمانه ندارند و به‌صورت غیرعمد به زندان افتاده‌اند از بند نجات دهیم که در این راه همیشه خیران شهر همراه ما بوده‌اند.
در همینه زمینه :