مدیریت شهر با مشورت معتمدان محله‌ها

لیلا شریف؛ روزنامه‌نگار

شورایاری یک نهاد مردمی و محلی بود که در آخرین سال دهه۷۰ به‌منظور استفاده از قدرت و توان مردم در بهبود کیفیت زندگی شهری فعالیت خود را آغاز کرد. نخستین دوره انتخابات شورایاری‌ها در سال۱۳۷۹ برگزار شد و آخرین دوره هم در مرداد۱۳۹۸ با کاندیدا شدن ۱۲هزار نفر و مشارکت حدود ۵۱۰هزار تهرانی به پایان رسید. اکنون پس از چند سال وقفه با پیگیری‌های اعضای دوره ششم شورای شهر، این نهاد قرار است تحت عنوان معتمدان محله‌ها فعالیت خود را آغاز کند.

دلیل به پایان رسیدن شورایاری‌ها
شورایاران معتمدان مردم و امین مدیران شهری بودند و از طریق این پل ارتباطی، مسائل شهری بهتر پیگیری و در اسرع‌وقت حل می‌شدند. ماه‌های ابتدایی سال۹۹ بود که با رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، انتخابات شورایاری محلات شهر تهران مغایر با قانون شناخته و برگزاری آن برای دوره‌های بعدی منتفی شد. نقطه شروع ماجرا با شکایت سازمان بازرسی کل کشور و درخواست ابطال مصوبات هیأت وزیران و شورای اسلامی شهر تهران درخصوص برگزاری انتخابات شورایاری شروع شد که درنهایت به‌علت مغایرت با قانون، رأی به ابطال مقررات مربوط به برگزاری انتخابات شورایاری دادند و به این ترتیب برگزاری انتخابات شورایاری‌ها فاقد مجوز و مبنای قانونی شناخته شد.

راه‌حل شورای شهر ششم
پس از شروع به‌کار دوره ششم شورای شهر، اعضای جدید تصمیم گرفتند تا راه‌حلی برای عدم‌حذف مشارکت محله‌ها  پیدا کنند. شورای شهر مسئول یافتن راه‌حل شدند و در گام اول به بررسی و نقد کارشناسی مدیریت محله پرداختند که در نهایت به نظام‌نامه مدیریت محله دست یافتند. رئیس شورای شهر در همان زمان در رابطه با ابهامات قانونی این ساختار، آب پاکی را بر دستان منتقدان ریخت و اعلام کرد که «ما قانون اساسی را رعایت می‌کنیم، اما چشم و گوش بسته هم نیستیم. ما به‌دنبال برگزاری انتخابات عمومی نیستیم و براساس ماده نهم یا دهم قانون شوراها که به تشکیل اجتماعات محله‌ای اشاره شده است، عمل می‌کنیم.» یکی از وظایف معتمدان محله‌ها کمک به شورای شهر است تا بسیاری از موضوعاتی را که در دل محله‌ها وجود دارد به اعضای شورا منتقل کنند؛ چراکه قطعا در توان ۲۱عضو شورای شهر نیست که به همه موضوعات موجود در دل ۳۵۲محله شهر تهران رسیدگی کنند. مدیریت شهری به لحاظ مالی طرح و برنامه‌های معتمدان محله‌ها را تسهیل و حمایت می‌کند.

جزئیات ساختار جدید
آخرین روزهای اسفند سال گذشته بود که همایش آغاز به‌کار معتمدان شورای شهر در ترکیب هیأت امنای محلات شهر کار خود را آغاز کرد تا شروعی دوباره برای این ساختار رقم بخورد. بستر فعالیت این نهاد با حمایت قانونی شورای شهر مهیا شد تا از مشورت اهالی محله‌ها برای ایجاد تغییرات شایسته در شهر استفاده شود. علیرضا زاکانی، شهردار تهران در همایش آغاز به‌کار معتمدان شورای شهر و در توضیح ساختار پیش‌بینی‌شده برای اثرگذاری هیأت امنای محلات اعلام کرده بود: «مدیر محله توسط هیأت امنا انتخاب می‌شود و ذیل آن ۱۰خانه و به‌دنبال آن ۱۰کانون جهادی در متن جامعه بر محور مساجد و در ارتباط با مدارس و خانواده شکل می‌گیرد. هریک از مناطق و محله‌های تهران، ظرفیت‌های متعددی در بخش‌های مختلف دارند و با تشکیل هیأت امنا، علاوه بر تعریف رویدادها، قهرمان‌ها و استعدادهای شهر شناسایی و معرفی خواهند شد.»
در ساختار جدید قرار است که شورایاران در هیأت امنا حضور داشته باشند؛ چراکه شورایاران دارای سابقه اجرایی هستند. در همین راستا اولویت اول انتخاب از بین شورایاران سابق است و قرار بر این شد که اگر این افراد نبودند، از افراد مورد تأیید شورای شهر انتخاب شوند. همچنین در هیأت امنای محلات همه اعضا حق رأی دارند و می‌توانند کاندیدای ریاست هیأت امنا شوند. برای دریافت این حق رای، رئیس شورا پیگیری‌های لازم را در هیأت تطبیق فرمانداری انجام داده است.

آغازی دوباره برای معتمدان محله‌ها
پیرو تصویب (نظام‌نامه مشاركت محله‌اي شهروندان در مديريت شهري) توسط شورا، مدیریت شهری مصمم به اجرای این مصوبه و تشکیل هیأت امنای محلات شد. پس از تشکیل ستاد سیاستگذاری و راهبری این نهاد مطابق مصوبه، برگزاری جلسات متعدد و برنامه ریزی های لازم، مقرر شد تا یکشنبه (۹‌اردیبهشت‌ماه) همزمان با گرامیداشت  سالروز تشکیل شوراهای سراسر کشور که به روز شوراها نامگذاری شده در جلسه رسمی شورای شهر  هیات امنای محلات در ۳۵۲ محله پایتخت آغاز به کار کنند.
این هیأت‌های امنا در ۳۵۲ محله از پایتخت و با حضور ۷۳۵۰‌نفر از معتمدان در مسیر جدیدی گام خواهد برداشت و می‌تواند زمینه همکاری مشترک شهروندان و مدیران شهری را بیش از پیش مهیا کند.  اعضای این هیأت متشکل از نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهاد، تشکل‌های جهادی، معتمدان محله، نخبگان، گروه‌های جهادی، نمایندگان هیأت‌های مذهبی و قرآنی، حوزه‌های علمیه، نمایندگان کلانتری، مدارس، مجموعه‌های ورزشی، بانوان فعال، ائمه جماعات، پایگاه‌های بسیج محله و معتمدان شورای شهر تهران است. به‌گفته مهدی چمران، رئیس شورای شهر «تشکیل نخستین جلسه، آن هم همزمان با روز شوراها، فرصتی مغتنم برای آشنایی و تبادل اطلاعات پیرامون چالش‌ها و فرصت‌های موجود محله‌ها خواهد بود و موضوع انتخاب ارکان هیأت امنا، تعیین اولویت‌ها و برنامه‌های آتی در راستای ارتقای سطح کیفی زندگی، ایجاد هم‌افزایی و همکاری بین اعضا و ساکنان محله‌ها و سایر نهادهای ذیربط از مهم‌ترین محورهای این جلسات به شمار می‌رود.»
آغاز به‌کار رسمی هیأت امنای ۳۵۲محله تهران، مسیری نو را در زمینه مدیریت مشترک شهر با نقش‌آفرینی پایتخت‌نشینان و مدیران شهری مهیا می‌کند.