رمضان و نوروز، خانه‌تکانی جسم و روح است

فرشاد شیرزادی-روزنامه‌نگار

عبدالجبار کاکایی، ‌زاده ایلام است. یک‌بار در مصاحبه‌ای چنان ایلام را وصف کرد که با خواندن آن متن هوس می‌کردید در نخستین فرصتی که گیرتان می‌آید شهرتان را ترک کنید و به زادگاه شاعر «حبس سکوت» بروید، اما همه می‌دانیم که جاذبه گردشگری ایلام نه صرفا به‌دلیل آن خطه که بیشتر به ‌دلیل کلمات و جملات شاعرانه کاکایی است. گفت‌وگویمان را با همین موضوع با کاکایی آغاز کردیم و در ادامه به موضوع تلاقی نوروز و رمضان پرداختیم .

یک بار یکی از خبرنگارهای حوزه کتاب با شما گفت‌وگویی کرد و شما در آن مصاحبه به جاذبه‌های گردشگری ایلام پرداختید. آن خبرنگار پس از مصاحبه با شما تهران را به مقصد ایلام ترک کرد، اما آنچه شما گفته بودید رنگین بود و ایلام را چنان که شما شاعرانه توصیف کردید، نیافت. می‌دانم که شاعری در عیار و اعتبار شما به کلمات جان می‌دهد و طبیعت بی‌جان را هم جان می‌بخشد. برای سفر نوروز پیشنهاد می‌کنید که هموطنانمان کجا بروند؟
من هم البته اجازه می‌خواهم که چون زادگاهم ایلام است، نقاط دیگری از ایران عزیزمان را برای سفر نوروزی به هموطنانمان پیشنهاد کنم. در طول چند سال گذشته که جاهای مختلف را دیده‌ام، سعی می‌کنم، بهترین‌هایش را به مخاطبان شما پیشنهاد کنم. یکی از جاهایی که خودم همواره میل به دیدن و رفتنش به آنجا را دارم، شهر زیبای کاشان است. پس از شهر خودم ایلام، کاشان دومین شهری است که لذت گشتن در اماکن تاریخی‌اش را می‌برم. اردهال کاشان هم زیباست. قمصر کاشان هم جهانی دیگر است. همه مکان‌های منتسب به کاشان را دوست می‌دارم. اجازه می‌خواهم که برایتان بازگویم که شعری هم برای کاشان سروده‌ام که قرار است به‌عنوان سرود رسمی کاشان رونمایی شود و اکنون در مرحله ساخت است.
در شعر و ادبیات‌ داستانی و تاریخ ادبیات دارای سلیقه منحصر به فردی هستید. کتابی که پیشنهاد می‌کنید مخاطبان در نوروز بخوانند و لذت ببرند چیست؟
بستگی دارد که در چه حوزه‌ای این پرسش مطرح شود. اگر در حوزه تخصصی خودم بخواهم کتابی توصیه کنم، به گمانم اگر مخاطبان اهل مطالعه تاریخ ادبیات باشند، پیشنهادم آثاری است که با مولانا ارتباط می‌یابد. خودم هم به این حوزه بسیار علاقه‌مندم. وقتی کتابخانه خودم را سرشماری کردم، به سادگی دریافتم که قریب به 40 تا 45درصد کتاب‌هایم درباره حضرت مولاناست. یکی از کتاب‌هایی که چشم مرا گرفته و ذهنم را درگیر کرده، کتاب «جهان‌بینی و حکمت مولانا» است که منوچهر مرتضوی آن را نگاشته است. این کتاب به شناخت بیشتر مولانا کمک خواهد کرد. یک کتاب دیگر در مناقب مولانا به نام «رساله» که فریدون احمد سپهسالار نوشته و محمدعلی موحد آن را تصحیح کرده، درخشان است. البته ده‌ها کتاب درباره مولانا نوشته شده و خودم هم کتابی با عنوان «شرح اشتیاق» زیر چاپ دارم که در نمایشگاه کتاب تهران رونمایی خواهد شد. این کتاب هم گفتارهایی است درباره مولانا.
32سال پیش وقتی بچه‌های دهه60 خردسال بودند، رمضان با نوروز تلاقی داشت. امسال هم چنین است. خاطره‌ای از آن سال‌ها دارید؟ آن سال‌ها چگونه بود و چه تفاوتی با امسال دارد؟
این دو آیین، ما را به گرد هم جمع شدن، دور یک سفره نشستن و کنار هم بودن دعوت می‌کند. رمضان و نوروز یک چیز را به‌طور مشترک در ذهن تداعی می‌کند و آن هم اجتماعات خانوادگی و دید و بازدیدهاست. امیدوارم تلاقی این دو با هم باعث انرژی مضاعفی شود. به‌طوری‌که این رفت‌وآمدها باز هم شکل بگیرد. به‌طور معمول در ‌ماه رمضان مردم فکر می‌کنند که موقع افطار نباید در خانه تنها باشند. یا به مادر و پدرشان سر می‌زنند یا به بزرگ‌ترهای فامیل. حال که با عید هم تلاقی یافته، هر دو می‌تواند انگیزه‌ای باشد که رفت‌وآمدها بیش از پیش شکل بگیرد. در گذشته، آنچه به یاد دارم تلاقی این دو هیچ‌گونه تعارضی با هم نداشت؛ هر دو پهن کردن سفره، اطعام و عید است. رمضان جشن بندگی و عبادت است و نوروز هم تحول سال نو. حتی می‌توان به نوعی گفت که هر دو خانه‌تکانی است. با یکی خانه فیزیکی و با دیگری خانه روح را می‌تکانیم که هر دو با هم تناسب دارند. تلاقی دو عید یعنی نوروز و فطر چنان اهمیت دارد که شیخ اجل سعدی می‌گوید: «دهل‌زن گو دو نوبت زن بشارت / که دوشم قدر بود امروز نوروز.» اینکه برای سعدی علیه رحمه هر دو چنان شیرین بوده که می‌گوید دو بار دهل بزن، امیدوارم این شادی در جان مردم بنشیند.
در اینستاگرام فالوئرهای بالایی دارید. آرزویتان برای مردم ایران در سال جدید چیست؟
مهم‌ترین آرزویی که به ذهن می‌رسد، گشایش اقتصادی و آرامش سیاسی است. امیدوارم مردم به هر دوی این آرزوها برسند. گشایش اقتصادی بزرگ‌ترین آرزویی است که ذهن همه مردم را به ‌خود مشغول کرده. به‌ویژه شرایط مالی مردم روزبه‌روز سخت‌تر می‌شود. من آرزو می‌کنم که این مشکل حل شود. تا این مشکل حل نشود، مسایل دیگر به جای خود باقی است.