لزوم توجه به پایدارسازی در توسعه کمربند سبز تهران

وحید جعفریان-مدیرکل دفتر آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان منابع طبیعی

ایران جزو کشورهای با پوشش کم جنگل و سرانه جنگل در کشور از متوسط جهانی بسیار پایین‌تر است و حقیقتا توسعه پایدار بدون درنظر گرفتن ملاحظاتی که توجه ویژه به توسعه فضای سبز داشته باشد، امکانپذیر نیست. ‌آنچه مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد اینکه در مناطق خشک و نیمه‌خشک، «غرس نهال» بخش کوچکی از فرایند توسعه فضای سبز و کار بزرگ‌تر در این زمینه که هزینه‌بر است و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تر دارد، نگهداری و حفاظت از این نهال‌های غرس‌شده است. در برنامه‌های توسعه نهالکاری در حوزه‌های بیابانی همواره تأکید ما این است که انتخاب عرصه برای نهال‌کاری با اطمینان از پایداری منابع آب برای استقرار آن نهال باید صورت گیرد و این کار باید در قالب برنامه‌ای 3 تا 5ساله انجام شود تا گیاه بتواند خود را با وضعیت محلی وفق دهد و پایدار بماند. نهالکاری و توسعه فضای سبز پیرامونی تهران یک اقدام چندوجهی است و عملا با این کار در کنار کمک به توسعه ریه‌های تنفسی شهر می‌توان حریم نیازمند حفاظت را نیز با غرس نهال تثبیت کرد. این یکی از بهترین اقداماتی است که باعث می‌شود پایداری مناطق داخل این حریم، به لحاظ عدم‌تغییر کاربری حفظ شود؛ اما این اقدام ملاحظات خاص خودش را هم دارد. یکی از این ملاحظات این است که در ایجاد کمربند سبز پیرامونی تهران، انتخاب گونه‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. ما باید در این اقدام با الهام گرفتن از طبیعت قطعا و حتما از گونه‌های بومی که در شرایط طبیعی منطقه وجود دارند برای توسعه فضای سبز استفاده کنیم. برخی گونه‌ها زیبایی بیشتری دارند اما آسیب‌پذیرند و نیاز آبی بیشتری دارند؛ باید توجه داشته باشیم که غرس این نوع گیاهان ریسک پایداری اقدامات توسعه‌ فضای سبز را بالا می‌برد. برخی از گونه‌ها نیز متناسب با شرایط طبیعی منطقه نیستند و تمایل به حذف گونه‌های دیگر دارند. این موارد، ملاحظات ظریف اکولوژیکی است که باید حتما در احیای پوشش گیاهی مدنظر قرار گیرد. خوشبختانه با توجه به فلور غنی کشور، دست ما برای انتخاب گونه‌های مناسب باز است و از این لحاظ محدودیتی وجود ندارد. از این‌رو در بسیاری از مناطق کشور می‌توان گیاهان مختلفی را با فرم‌های رویشی متفاوت غرس کرد و برای توسعه فضای سبز از آنها بهره‌ گرفت و تهران نیز از این امر مستثنا نیست.