رمزگشایی از چند واژه رایج میان میراب‌های اوین
فرآیند تقسیم آب درآبادی اوین
اصطلاحات رایجی چون خوره و هراش
«هراش»، «خوره» و «وهنگ»؛ فقط یک شمیرانی اصیل که اهل اوین باشد از معنای این 3 واژه غریب درباره آب باخبر است. برای اهالی اوین که با دامداری و کشاورزی روزگار می‌گذراندند، آب به‌معنای واقعی مایه حیات بود و معیشت زندگی‌شان را تامین می‌کرد. در این بین، قوانین تقسیم آب در اوین قدیم برای خودش داستانی داشت.
خوشبختانه اوین نیز آب فراوان داشت که بخش اعظم آن از روددره اوین-درکه، به‌عنوان یکی از روددره‌های پرآب تهران، تامین می‌شد. اوینی‌ها اما برای تقسیم آب مورد نیاز کشاورزی سازمانی منسجم داشتند. سیدمهدی اعرابی، شمیران‌پژوه و یکی از اهالی قدیمی اوین، می‌گوید: «نظم و نسق و قواعد تقسیم آب میان اوین و درکه یکی از دمکراتیک‌ترین نمونه‌های محلی سازوکار تقسیم اموال عمومی در تهران بود. به این صورت که آب در گردش 7 روزه، 5روز متعلق به اوین و 2روز نیز به اراضی درکه تعلق داشت. آنها برای تقسیم آب قوانین و اصطلاحات خاص خود را داشتند. آنقدر که هر 24ساعت استفاده از آب‌جای را یک خوره می‌گفتند و حتی دقایق آن نیز حساب و کتاب داشت.»
اگرچه آبادی اوین هم مثل دیگر آبادی‌های شمیران به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و وجود روددره‌های بسیار در بالادست آبادی در فصل بهار همیشه پرآب بود اما در فصول دیگر برای آنکه آب شرب و کشاورزی به همه طایفه‌ها و ساکنان اوین و آبادی‌های اطراف برسد باید آب به مساوات تقسیم می‌شد. تقسیم آب اما اصول و قواعدی داشت؛ ازجمله اینکه آب را براساس وسعت اراضی آبادی‌ها تقسیم می‌کردند.
اهمیت آب در تامین معیشت کشاورزان و دامداران اوین زمینه شکل‌گیری چند اصطلاح خاص مانند هراش، خوره و وهنگ را فراهم کرد. اوینی‌ها به فرآیندی که طی آن یک قطعه زمین در طول یک شبانه‌روز آب می‌خورد و سهم آب به آن می‌رسید، خوره می‌گفتند. وهنگ اصطلاح دیگری بود که با قطع شدن آب از سرچشمه ارتباط داشت. به این صورت که اوینی‌ها به میزان آبی که پس از قطع شدن جریان آب از سرچشمه تا قطع شدن آب ورودی به زمین، به یک قطعه زمین جاری می‌شد وهنگ می‌گفتند. هراش هم به میزان آبی گفته می‌شد که از بندگاه مجاور رودخانه اوین عبور می‌کرد
و از کنترل خارج بود.
