ارز مسافرتی از حذف تا اضافه

محسن امین- روزنامه‌نگار

« در راستای مدیریت بازار ارز و پوشش نیاز ارزی متقاضیان، سرانه فروش ارز مسافرتی هوایی به متقاضیان از ۵۰۰ به ۱۰۰۰یورو افزایش می‌یابد و از تاریخ ۷ اسفند۱۴۰۲ اجرایی می‌شود.» این توییت مدیر روابط‌عمومی بانک مرکزی خبر خوش و به تعبیری عیدانه بانک مرکزی به مسافرانی است که قصد قطعی و پول کافی برای سفر خارجی در نوروز امسال را دارند؛ سفرهایی که در مقتصدانه‌ترین حالت، برای نزدیک‌ترین و ارزان‌ترین مقاصد، 50میلیون تومان معادل حدود 1000دلار آب می‌خورد. به هر حال، بسته ارزی جدید بانک مرکزی به مسافران می‌تواند نشانه‌ای از گشایش‌های ارزی بانک مرکزی باشد.

خروج 10 میلیارد دلار ارز مسافرتی
 خبر جدید ارزی را بگذارید کنار این نقل قول از مصطفی فاطمی، مدیرکل توسعه گردشگری داخلی وزارت گردشگری که خبر داده: «در تعطیلات نوروز۱۴۰۲، جابه‌جایی ۳۵۰هزار نفر از مسیر هوایی و ۸۷۰هزار نفر از مرزهای زمینی به خارج از کشور ثبت شده است.» با این حساب و با درنظر گرفتن این نکته که اصلی‌ترین محل دریافت سقف ارز مسافرتی، پرواز به کشورهایی است که نیاز به ویزا دارند، می‌توان برآورد میزان ارز پرداختی بانک مرکزی به مسافران را ارزیابی کرد. محاسبه‌ای که پیش از این در کمیسیون اقتصادی مجلس انجام شده و از برآورد خروج ۱۰میلیارد دلار ارز از کشور به‌صورت اسکناس و حواله در سال1401 با اتکا به فرایندهای رسمی خبر داده است که ۳میلیارد دلار آن در قالب سهمیه ۲۰۰۰دلاری سفر در ۹ماهه اول این سال بوده است. البته اوضاع سفرهای خارجی جدا از میزان ارز مسافرتی، با درآمدهای ریالی مردم هم ارتباط مستقیم دارد؛ مسئله‌ای که باعث شده براساس اعلام ستاد هماهنگی خدمات سفر، این سفرها در نوروز۱۴۰۲، نسبت به زمان مشابه در سال قبل ۳.۵درصد کاهش داشته باشد؛ آماری که در نورزو1403 می‌تواند به‌عنوان یک شاخص غیررسمی مورد توجه قرار گیرد.

تحویل ارز لب مرز
اختصاص هزار یورو ارز مسافرتی از ۷اسفند۱۴۰۲ اجرایی می‌شود، اما به روال سال‌های اخیر، درست لب مرز هوایی و پس از گیت دوم فرودگاه تحویل مسافر می‌شود تا دلارها راه برگشت بدون انجام سفر به بازار آزاد نداشته باشند. هرچند تاریخ 38ساله پرداخت ارز مسافرتی نشان می‌دهد همیشه راه برای سوداگران این نوع ارز وجود داشته است ازجمله با انجام سفرهای یک‌روزه و حتی چند ساعته با هدف فروش ارزها توسط مسافرانی که توسط یک باند سوداگر اجیر شده‌اند. چرا؟ چون اختلاف قیمت ارز و ریال در مواردی آنقدر بالا بوده که با احتساب هزینه‌های یک سفر خارجی یک روزه، فروش دلارها در بازگشت هنوز هم به صرفه بوده است. این نکته را اضافه کنید که استفاده احتمالی سوداگران ارز از ظرفیت حمل بار مسافری به میزان 30کیلوگرم در این رفت و برگشت که هم فال است و هم تماشا نیز وجوددارد! به هرحال اگر امسال مسافر دیار دور هستید، به شعبه‌های منتخب بانک‌های عامل ملی، ملت و سامان مراجعه کنید.

عرضی هست، ارزی نیست!
سال۱۳۶۴، درست 38سال پیش، ارز مسافرتی متولد شد. با مصوبه هیأت وزیران و تعیین ۳۰۰دلار برای یک‌بار سفر در هرسال که ۵۰دلارش نقد و باقی به‌صورت چک مسافرتی قابل پرداخت در همان کشور پرداخت می‌شد! این رویه ادامه داشت و تا سال90، سقف پرداخت ارز مسافرتی به 2هزار دلار هم رسید اما در این سال با بخشنامه بانک مرکزی به 1000دلار کاهش پیدا کرد. نقطه عطف ارز مسافرتی را باید شهریور سال96 دانست، زمانی که بانک مرکزی ارز مسافرتی را از لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی، حذف و البته 6‌ماه بعد، دوباره با پرداخت 500دلار به هر مسافر برقرار کرد.  داستان ارز مسافرتی در سال1400 به 2هزار یورو رسیده بود و پس از خرید بلیت و دریافت ویزا، در صرافی‌های منتخب به‌صورت اسکناس به مسافران داده می‌شود. مسافرانی که اغلب بخش قابل‌توجهی از دلار 25هزار تومانی مسافری که در بازار 30هزار تومان خریدار داشت را می‌فروختند و 10میلیون تومان سود می‌کردند تا بخشی از هزینه‌های سفر را با آن تامین کنند.