گفتوگو
گفتوگو با محمد حسین لطیفی، کارگردان نام آشنایی که در سریال ترور بازی کرده است
به خاطر رفاقت جلوی دوربین رفتم
فهیمه پناه‌آذر- روزنامه‌نگار
محمدحسین لطیفی نزدیک 40سال است که در سینما حضور مستمر دارد. او در سال‌های اخیر در سینما و شبکه نمایش خانگی فعالیت داشته و ژانرهای مختلفی در کارگردانی را تجربه کرده است. «سفر سبز»، «صاحبدلان»، «همسایه‌ها»، «تنهایی لیلا»، «کت جادویی»، «قلب یخی»، «سرعت»، «عینک دودی»، «دختر ایرونی» و «خوابگاه دختران»و«روز سوم»سریال‌ها و فیلم‌هایی هستند که در کارنامه لطیفی دیده می‌شوند. لطیفی سال گذشته «غریب» را به جشنواره فیلم فجر آورد و «سنجرخان» را برای تلویزیون تولید کرد؛ سریال تاریخی‌ای که فعلا خبری از نمایش آن نیست. «غریب» لطیفی دومین تجربه وی در سینمای دفاع‌مقدس بود؛ فیلمی درباره شهید بروجردی. لطیفی درباره تولید فیلم «غریب» به همشهری گفته بود: اگر حامد عنقای عزیز شهید دیگری را به من معرفی می‌کرد، مطمئن باشید نمی‌پذیرفتم
چرا که اساسا حاضر نبودم به سمت تاریخ معاصر و فیلم بیوگرافی حرکت کنم، اما درباره شهید بروجردی به‌خاطر شناخت قبلی که نسبت به ایشان داشتم، خیلی راغب بودم. به قول امروزی‌ها، ایشان را می‌توان پدر شهدا به‌حساب آورد وبسیازی از شهدا و فرماندهانی که دربارهشان صحبت می‌کنیم، دست‌پرورده ایشان هستند. در وهله دوم غربت این شهید برایم حائز اهمیت بود. لطیفی به‌عنوان کارگردان شناخته شده سینما گاهی در فیلم و سریال‌هایی نیز به‌عنوان بازیگر جلوی دوربین کارگردانانی می‌رود که شاید تجربه‌شان کمتر باشد اما این فیلمساز معتقد است که اگر لازم باشد نقش‌های فرعی را قبول می‌کند چرا که نمی‌تواند به آنهایی که دوستشان دارد نه بگوید. با این حال لطیفی همیشه خود را کارگردان می‌داند.
این فیلمساز باتجربه به تازگی در یک مینی‌سریال با نام «ترور» بازی کرده؛ سریالی به کارگردانی خیرالله تقیانی‌پور و تهیه‌کنندگی مجتبی امینی. لطیفی در این سریال نقش «حاج حنیف» را بازی می‌کند. در گفتوگو با این کارگردان سؤالات زیادی داشتیم که از او بپرسیم؛ از حضورش در تلویزیون این بار با سریال «سنجرخان» تا سؤالاتی از شبکه نمایش خانگی و... اما لطیفی به‌دلیل کسالتی که داشت به بخشی از سؤالات پاسخ داد.
چه شد که در مینی سریال «ترور» به‌عنوان بازیگر حضور پیدا و نقشی را در آن بازی کردید؟
انگیزه بازی در مینی‌سریال «ترور» به ارتباط خوشایند من و مجتبی امینی به‌عنوان تهیه‌کننده این سریال برمی‌گردد. وقتی نقش را به من پیشنهاد دادند در شرایط بد بیماری بودم. آن زمان نزد امینی رفتم. او با دیدن شرایط من از حضورم در سریال ناامید شد اما خدا را شکر بعدها با معالجه پزشکم توانستم در این سریال بازی کنم. این بازی هم به‌خاطر ارتباط دوستانه با تهیه‌کننده بود. با توجه به شرایطی که آن زمان داشتم جوابم نه بود با این حال پذیرفتم.
پیش از این در سریال‌هایی چون «دودکش» و «آقازاده» هم حضور داشتید. «دودکش» که ساخته خودتان بود و در «آقازاده» به کارگردانی بهرنگ توفیقی جلوی دوربین رفتید.
حضورم در سریال شبکه نمایش خانگی «آقازاده» به کارگردانی بهرنگ توفیقی هم براساس همین دوستی شکل گرفت. بهرنگ توفیقی از دوستان نزدیک من است و با حامد عنقا هم یک رابطه خیلی صمیمی و برادری داریم. حس خوبی نسبت به هم داریم و وقتی پیشنهاد دادند به نتیجه رسیدیم و گفتند این نقش را فقط شما می‌توانید بازی کنید. حامد عنقا را قبول دارم. آنها دنبال بازیگری بودند که این نقش را بازی کند و در نهایت به من رسیده بودند. باز هم دوستی حرف اول را زد و نتوانستم نه بگویم و به ایشان جواب مثبت دادم، چرا که تجربه کار با آنها را داشتم.
در مینی‌سریال «ترور» با کارگردان جوانی کار کرده‌اید که بیشتر کارگردان تئاتر است و تجربه زیادی در حوزه تصویر ندارد. این تجربه چطور بود؟
تقیانی‌پور کارگردانی است که در حوزه تئاتر فعال است و شاید تجربه‌اش نسبت به خیلی‌ها در حوزه تصویر و سریال‌سازی کمتر باشد. اما در مدتی که با این کارگردان کار کردم، یک مورد جذاب در وی پیدا کردم که برایم جالب بود. تقیانی‌پور ازجمله کارگردانانی است که هیچ وقت به فیلمنامه بسنده نمی‌کند. یک کارگردان که لحظه به لحظه ذهنش آزاد بود تا بتواند هر خلاقیتی را در کارگردانی سریال داشته باشد. به‌نظرم تقیانی‌پور بی‌شک کارگردان تئاتری است که آینده خوبی خواهد داشت. من از همکاری با او در پروژه «ترور» لذت بردم.
شما کارگردان شناخته شده‌ای هستید، برایتان سخت نیست جلوی دوربین کارگردانان دیگر بروید؟
من یک کارگردان هستم. وقتی نقشی را می‌پذیرم با توجه به اینکه کارگردانی نخستین حرفه من است، این باور را دارم که حرف اول و آخر را در یک فیلم و سریال باید کارگردان بزند و بازیگر وقتی نقشی را می‌پذیرد بعد از اینکه مشورت‌های خود را در بهتر شدن بازی ارائه داد باید خودش را در اختیار کارگردان قرار دهد. فکر می‌کنم اگر این سؤال را از تقیانی‌پور بپرسید ایشان هم این موضوع را خواهد گفت که محمدحسین لطیفی در طول کار، هیچ وقت حس کارگردانی نداشت. من به‌شخصه سعی می‌کردم راهنمایی‌های ایشان را مدنظر قرار دهم.
با توجه به اینکه چهره و صدای مناسبی دارید آیا ممکن است به شکل جدی‌تر به بازیگری ادامه دهید یا همه‌‌چیز در حد پذیرش دعوتی دوستانه خلاصه می‌شود؟
در سریال‌های «دودکش»، «ترور» و «آقازاده» بازی کردم؛ حتی زمانی که چهره‌ای ناشناخته بودم عموما در کارهایم به‌صورت تک‌پلان بازی کردم و کسی هم آن زمان من را نمی‌شناخت. اما باید بگویم که خودم را در وهله اول کارگردان می‌دانم. شاید بازی در برخی فیلم‌ها و سریال‌ها را قبول کردم اما مهم این است که من خودم را تا آخر عمر بازیگر نمی‌دانم و احساس نمی‌کنم که بازیگر خوبی هستم. آن چیزی که برایم خیلی مهم است این بوده که اگر دوستان من در شرایطی از من تقاضای بازی کردند، بتوانم در فیلم یا سریالی بازی بکنم. به این فکر می‌کنم که خب شاید به این نتیجه رسیده‌اند شخصی به نام لطیفی صدا، چهره یا سنش و احاطه‌اش به‌گونه‌ای باشد که بتواند در فیلم یا سریال یک‌سری از افراد را آرام کند. (می‌خندد) آن موقع وقتی پیشنهاد بدهند آن را قبول می‌کنم. البته ما سبد بزرگی از بازیگران حرفه‌ای و خوب داریم که فیلمسازان می‌توانند به آنها رجوع کنند.
به این فکر کرده‌اید که روزی نقش اول را قبول کنید؟
به‌طور حتم اگر روزی به من پیشنهاد نقش اول را بدهند، قبول نمی‌کنم. من نمی‌توانم برای بازی و بازیگری وقت بگذارم. همیشه این احساس را دارم که باید تولید اشتغال و کار بکنم و در کارگردانی تواناتر هستم. برای نقش اصلی هیچ وقت فرصتی ندارم اما برای نقش‌های فرعی عزیزانی که قبولشان دارم اگر پیشنهادی بدهند آن را قبول می‌کنم.
به‌نظر می‌رسد دغدغه حضور در شاخه‌های مختلف هنری، به جز کارگردانی و تهیه‌کنندگی که حرفه اصلی‌تان است را دارید. چون جز بازیگری، سابقه اجرا هم دارید و مدتی هم مجری برنامه هفت بودید.
در بحث اجرا زمین‌خورده تمام مجریان خوب ایران هستم اما از آنجا که قاعدتا برنامه هفت یک برنامه تخصصی در زمینه سینماست مجری آن هم باید کسی باشد که با سینما آشنا باشد و من 40سال است در سینما هستم. شاید به این دلیل دوستان خواستند که من انجام وظیفه بکنم. بعد از اتفاقاتی که در برنامه هفت افتاد و این برنامه مدتی تعطیل شده بود، از من خواستند بیایم تا شاید بتوانم برنامه را زنده کنم. دلیل حضورم در هفت این نبود که مجری خوبی هستم بلکه بقیه من را تحمل می‌کردند تا بتوانم میزبان خوبی برای مدعوین و سینماگران باشم.
شناسنامه
کارنامه 40ساله
محمد حسین لطیفی متولد 1341است و کارنامه 40ساله در سینمای ایران دارد. او قبل از اینکه کارگردان شود در 3 فیلم به‌عنوان طراح و چهره‌پرداز حضور داشته و در یک فیلم تدوینگر بوده،2فیلمنامه نوشته و در 2 فیلم دیگر به‌عنوان طراح صحنه و گریمور حضور داشته است. در کارنامه فیلمسازی لطیفی تهیه کنندگی 4 فیلم و کارگردانی 10فیلم سینمایی دیده می‌شود و او در این مدت 14سریال برای تلویزیون کارگردانی کرده است. لطیفی ازجمله کارگردانانی است که نخستین سریال را با عنوان «قلب یخی»به شبکه نمایش خانگی آورد و بعدها 2 سریال برای این شبکه ساخت. اولین سریال لطیفی «کت جادویی» است که سال 77تولیدشد و در سال 85سریال «صاحبدلان» این فیلمساز به‌عنوان پربیننده‌ترین سریال تلویزیون شناخته شد. نخستین فیلم سینمایی‌اش «سرعت» بود.
این فیلمساز 2 اثر سینمایی پرفروش را هم روانه اکران کرده که یکی از آنها «عینک دودی» در سال 78 است و دیگری، «توفیق اجباری» در سال 86. این کارگردان سینما، برای
2 فیلم «روز سوم» و «غریب» که درباره دفاع‌مقدس 4سیمرغ گرفته و برای فیلم «چهارشنبه 19اردیبهشت» به‌عنوان تهیه‌کننده نیز سیمرغ دریافت کرده است.
مکث
ضعف سینمای دفاع مقدس ناشی از کمبود امکانات و تجربه است
نام محمد حسین لطیفی با سینمای دفاع مقدس گره خورده است. از «روز سوم» که در دهه هشتاد به جشنواره فجر آماد و درخشید تا «غریب» که سال گذشته درجشنواره فجر حضور داشت و امسال اکران عمومی شد. این کارگردان که نسبت به کار فیلمسازان جوان در حوزه سینمای دفاع مقدس نگاهی امیدوارانه دارد، ضعف فیلم‌های جنگی ایرانی در مقایسه با نمونه‌های شاخص جنگی سینمای جهان را این گونه ارزیابی می کند: «مشکل اینجاست که پروداکشن ما آنقدر قوی نیست.اسپیلبرگ اگر «نجات سرباز رایان» می سازد فقط به این دلیل نیست که یکی از بهترین کارگردان های هالیوود است، کنار توانایی فیلمسازی ، امکانات فوق العاده ای هم دارد. اینکه فیلمی جنگی قابل باور می‌شود دلایلی دارد که یکی از مهم ترین هایش، امکانات تولید است. اگر برخی از فیلم های دفاع مقدس تولید خوبی ندارند، به خاطر این است که یا امکانات مناسبی در اختیار فیلمساز نیست یا کارگردان جوان است و هنوز تجربه لازم را ندارد.» البته لطیفی درباره فیلمسازان جوانی که فیلم دفاع مقدسی‌می‌سازند نگاه مثبتی دارد:«امروز، جوان‌هایی که فیلم‌های دفاع مقدسی می‌سازند و موفق هستند از ما جلوترند. چون من جنگ را از نزدیک دیده‌ام و این جوانان آن برهه را ندیده‌اند. این جوانان اگر بتوانند به سینمای دفاع مقدس نزدیک شوند یک امتیاز برای آنهاست.»
