یک‌میلیون نفر در ایران مبتلا به آلزایمر هستند

پروانه بندپی؛ روزنامه‌نگار

آلزایمر، نوعی بیماری است که در آن سلول‌های مغز، کارکرد خود را به‌تدریج از دست می‌دهند و مغز به‌تدریج کوچک و کوچک‌تر می‌شود و فرد در یادآوری‌های روزانه خود به مشکل برمی‌خورد.
 اگر آلزایمر پیشرفت کند، بیمار حتی در انجام کوچک‌ترین کارهای خود مثل پخت غذا، دستشویی رفتن، یادآوری کارهای روزانه، رانندگی، پیدا کردن خانه، حمام کردن، شناخت اعضای خانواده و حتی صحبت کردن ناتوان می‌شود و به این ترتیب استقلال خود را نیز از دست می‌دهد. بیش از ۵۰میلیون نفر در جهان دچار انواع دمانس ازجمله آلزایمر هستند که یک میلیون نفر از آنها در ایران زندگی می‌کنند. این بیماری فعلا درمانی ندارد و فقط با تشخیص بموقع می‌توان آن را تا حدی کنترل کرد.

بهترین سن برای تشخیص
آلزایمر، دمانس است‌و شامل گروهی از علائمی می‌شود که بر وظایف شناخت ذهنی مانند حافظه، درک و استدلال تأثیر می‌گذارد. حدود ۷۰درصد از دمانس‌ها را بیماری آلزایمر تشکیل می‌دهد و باقی دمانس‌ها هم روی‌هم‌رفته 30درصد را شامل می‌شوند و این نشان می‌دهد که بیماری آلزایمر به طرز نگران‌کننده‌ای جهان را درگیر خود کرده است. به‌گفته متخصصان، آلزایمر، خود را تقریبا از ۶۵سالگی یعنی در سنین سالمندی نشان می‌دهد، اما فرایند درگیر و مبتلا شدن فرد معمولا از ۲۰سال قبل آغاز می‌شود؛ بنابراین ۵۰سالگی، بهترین زمان برای انجام تست‌های آلزایمر است. دکتر معصومه صالحی، رئیس انجمن آلزایمر ایران در این‌باره به همشهری آنلاین می‌گوید: «آلزایمر را به‌راحتی نمی‌توان تشخیص داد و باید حتما تست‌های تشخیصی مختلفی مثل معاینات پزشکی، تست‌ بی‌دی‌اس‌ام، آزمایش‌های مختلف، ام‌آرآی و... انجام شود تا بتوان تشخیص داد که فرد دچار آلزایمر است یا سایر دمانس‌ها.»‌

ژنتیک چقدر تأثیر دارد؟
مردم تصور می‌کنند ژنتیک، تنها عامل ابتلا به آلزایمر است؛ درحالی‌که کارشناسان، آن را تأیید نمی‌کنند. رئیس انجمن آلزایمر ایران در این‌باره می‌گوید: ژنتیک فقط ۱۰ تا ۱۵درصد در ابتلا به آلزایمر مؤثر است، اما اگر سبک زندگی افراد از دوران کودکی براساس تغذیه سالم، ورزش، افزایش ذخایر مغزی، مراقبت از ناحیه سر کودک و موارد دیگر باشد، درصد ابتلا به این بیماری در آینده کاهش خواهد یافت. درواقع رعایت موارد یادشده از دوره کودکی، می‌تواند تا ۴۰درصد در آینده موجب کاهش ابتلا به آلزایمر شود. صالحی درباره ارتباط ضربه خوردن به سر در کودکی و ابتلا به آلزایمر در بزرگسالی توضیح می‌دهد: «هر ضربه به سر از کودکی که موجب بیهوشی کوتاه‌مدت شود، خطر بزرگی برای ابتلا به آلزایمر در دوران سالمندی است.»‌

کاهش سن ابتلا در ایران
طبق آمارهای انجمن آلزایمر ایران، در کشور ما حدود یک‌میلیون نفر مبتلا به آلزایمر هستند و همزمان با افزایش میزان سالمندی، ابتلا به این بیماری نیز بیشتر خواهد شد. در جهان نیز بیش از ۵۵میلیون نفر با انواع دمانس زندگی می‌کنند که حدود ۷۰درصد از این افراد مشخصا مبتلا به بیماری آلزایمر هستند. پیش‌بینی‌ها نیز گویای این است که تا سال۲۰۵۰ این آمار به ۱۵۵میلیون نفر می‌رسد. سن ابتلا به آلزایمر در ایران پایین آمده و به حدود ۵۰سالگی رسیده است؛ درحالی‌که این بیماری مختص سنین بالای 65سال است. به‌دلیل کاهش سن این بیماری در ایران، پزشکان تأکید دارند افراد مشکوک، یعنی کسانی که سابقه خانوادگی دارند، از ۵۰سالگی به بعد تست‌های تشخیصی آلزایمر را هم انجام ‌دهند تا متخصصان بتوانند بموقع از ابتلا به این بیماری جلوگیری یا آن را کنترل کنند.

چند اقدام برای پیشگیری
پزشکان می‌گویند حتی اگر ژن در ابتلا به آلزایمر دخیل باشد، با یک‌سری کارها می‌توان میزان تأثیرگذاری ژن را ضعیف کرد و به کاهش ابتلا به این بیماری کمک کرد؛ کارهایی مثل سبک زندگی درست، افزایش ذخایر مغزی، یادگیری یک هنر جدید، یادگیری یک زبان جدید، مصرف بیشتر سبزیجات و مواد پروتئینی سفید، مصرف کمتر چربی و ترانس و از این قبیل کارها.

خطر پنهان کردن بیماری بالاست
زمانی که آلزایمر بروز پیدا می‌کند، مراحل خاص خود را دارد. ممکن است فرد از ابتدا خاطرات نزدیک را فراموش کند؛ مثلا یادش برود دیروز کجا بوده یا چه کارهایی کرده یا طرز پخت یک غذا را کاملا فراموش کند، فیلم یا سریالی را که به‌تازگی دیده فراموش کند و اگر دوباره برای او پخش کنید، اصلا متوجه نشود. یک سؤال را که قبلا پرسیده، چندین بار بپرسد، وسایل را جابه‌جا بگذارد، نحوه حمام کردن خود را فراموش کند، طرز پوشیدن لباس‌های خود را به یاد نیاورد، یادش نیاید چگونه باید دست‌های خود را با آب و صابون بشوید، دم‌کنی را روی شعله گاز بگذارد
 و... . هرقدر بیماری پیشرفته‌تر ‌شود، این رفتارها بیشتر خواهند شد، اما برخی افراد تا مدت‌ها آن را کتمان می‌کنند تا دیگران متوجه نشوند. پزشکان تأکید دارند که اگر فرد، بیماری را پنهان کند و بموقع تحت درمان قرار نگیرد، پیشرفت بیماری سریع‌تر می‌شود، اما هر یک سال تشخیص زودهنگام می‌تواند باعث شود که پیشرفت بیماری ۵سال به‌تعویق بیفتد.