قانون درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه می‌گوید؟
سیاوش پرویزی‌نژاد، رئیس اداره امور صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار به همشهری توضیح می‌دهد
سیاوش پرویزی‌نژاد، رئیس اداره امور صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه در حال حاضر 435صندوق سرمایه‌گذاری فعال در بازار وجود دارد، گفت: با توجه به عملکرد مناسب صندوق‌های سرمایه‌گذاری، تأکید و اراده سازمان بورس بر آن است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسعه بیشتری پیدا کنند. به همین دلیل در سال1402، وقت و انرژی بیشتری صرف توسعه این صندوقها شده است. در گفت‌وگوی زیر، با رئیس اداره امور صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار درباره پشتوانه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، نحوه مدیریت صندوقها و عملکرد و بازدهی این صندوقها صحبت کرده‌ایم.
به‌عنوان پرسش نخست، قانون در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه می‌گوید؟
در بند شماره20 ماده1 قانون بازار اوراق بهادار آمده است: صندوق سرمایه‌گذاری، نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریکند. همچنین در بند 6ماده 7قانون بازار اوراق بهادار می‌خوانیم که صدور، تعلیق و لغو مجوز تأسیس کانون‌ها و نهادهای مالی موضوع این قانون برعهده سازمان بورس و اوراق بهادار است. در بند «ه» ماده 1، ماده 2و ماده 3قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی آمده است: صندوق سرمایه‌گذاری، نهاد مالی است که منابع مالی حاصل از انتشار گواهی سرمایه‌گذاری را در موضوع فعالیت مصوب خود سرمایه‌گذاری می‌کند. در ماده۲ آمده است سازمان ثبت اسناد و املاک کشور موظف است صرفاً با مجوز سازمان، صندوق‌های موضوع بندهای۱۹ و۲۰ ماده۱ قانون «بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران» و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک موضوع بند۱ ماده۱4 قانون «ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن» مصوب 25/2/1387 و سایر صندوق‌هایی را که به موجب مقررات قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران نهاد مالی محسوب می‌شوند، ثبت کند. این صندوقها از تاریخ ثبت، دارای شخصیت حقوقی هستند. در ماده۳ عنوان شده است در ازای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های موضوع ماده۲، گواهی سرمایه‌گذاری بانام صادر می‌شود. مسئولیت سرمایه‌گذاران در این صندوقها محدود به میزان مبلغ سرمایه‌گذاری آنهاست.
در حال حاضر چه تعداد صندوق سرمایه‌گذاری داریم؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با توجه به موضوع فعالیت خود انواع متفاوتی دارند. تا پایان پاییز امسال تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه به 435صندوق رسیده است. این صندوقها در انواع مختلف ازجمله صندوق‌های در اوراق بهادار با درآمد ثابت، مختلط، صندوق‌های در سهام، در اوراق بهادار مبتنی بر کالا، صندوق‌های املاک و مستغلات، زمین و ساختمان و غیره وجود دارند که متناسب با تقاضای مشتریان یا به‌عبارتی نهادهای مالی فعالیت می‌کنند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری از کجا مجوز می‌گیرند و چه کسانی آنها را مدیریت می‌کنند؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری براساس بند 6ماده قانون بازار اوراق بهادار مجوز تأسیس و فعالیت خود را از سازمان بورس دریافت می‌کنند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری وفق بند «د» ماده4 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید دارای ارکان اداره‌کننده مثل مدیر صندوق و همچنین دارای ارکان نظارت‌کننده مثل متولی و حسابرس صندوق هستند. مدیرصندوق، مسئولیت اداره صندوق و عملیات اجرایی صندوق را برعهده دارد و براساس اساسنامه صندوق در قبال رعایت صرفه و صلاح سرمایه‌گذاران مسئولیت دارد.
ارزش دارایی‌های تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری چقدر است؟
از سال 1386تا‌کنون شاهد روند افزایش تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری بوده‌ایم و ارزش دارایی‌های تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری 9000هزار میلیارد ریال است.
نکته
صندوق‌های سرمایه‌گذاری چقدر و چگونه سود می‌دهند؟
امروزه صندوق‌های سرمایه‌گذاری متنوعی فعال هستند که همه افراد می‌توانند در آنها سپرده‌گذاری و از طریق آنها سود کسب کنند اما برای انتخاب بهترین صندوق نمی‌توان فقط به یک ملاک بسنده کرد. در انتخاب بهترین صندوق سرمایه‌گذاری در بورس، گزینه‌های زیادی تاثیرگذار هستند که سرمایه‌گذار باید به آنها توجه کند.
الف -مهم‌ترین مولفه‌ها در انتخاب بهترین صندوق سرمایه‌گذاری بورسی شامل 1- ریسک‌پذیری فرد سرمایه‌گذار2- بررسی شرایط اقتصادی کشور
3- مقایسه و انتخاب بهترین صندوق و 4- توجه به بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.
ب -تعدادی از سایت‌ها و نرم‌افزارهای متعلق به شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی مثل سایت
fipiran.comرتبه‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری را از نظر بازده به عموم نمایش می‌دهند.
ج -با توجه به ذائقه سرمایه‌گذاران و میزان ریسک‌پذیری، سرمایه‌گذاران می‌توانند از بین انواع مختلف صندوق‌های سرمایه‌گذاری دست به انتخاب زمینه سرمایه‌گذاری بزنند.
د - صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا ساختار قابل معامله دارند که در حال حاضر 174صندوق قابل معامله هستند. (واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوقها از طریق شبکه کارگزاری یا از طریق اپلیکیشن‌های آنلاین تریدینگ کارگزاری‌ها خرید و فروش می‌شوند) یا ساختار مبتنی بر صدور و ابطال دارند که با مراجعه به مدیر صندوق یا مدیر ثبت صندوق امکان صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری آنها فراهم می‌شود.
هـ - تقسیم سود عمدتاً در صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت می‌تواند اتفاق بیفتد. این صندوق‌های سرمایه‌گذاری در مقاطعی که در امیدنامه صندوق مشخص شده است میزان نرخ سود خود را مشخص می‌کنند و در زمان مربوطه سود ایجادشده در نتیجه سرمایه‌گذاری‌های خود را بین دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری تقسیم می‌کنند.
و - درصورت تمایل سرمایه‌گذاران به خروج از سرمایه‌گذاری خود، در صندوق‌های قابل معامله از طریق سیستم شرکت‌های کارگزاری دارایی خود را به رکن بازارگردان یا دیگر سرمایه‌گذاران واگذار می‌کنند. در صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال، با مراجعه به مدیر یا مدیر ثبت صندوق و با ارائه درخواست ابطال، سهم سرمایه‌گذار از دارایی‌های صندوق به او پرداخت خواهد شد.
شرایط مدیریت در صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟
به دلیل حضور تحلیلگران و معامله‌گران حرفه‌ای بازار سرمایه در تیم مدیریت سرمایه‌گذاری هر یک از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ریسک بازده این صندوقها به نحو مطلوبی کنترل شده و مدیریت دارایی و سرمایه سرمایه‌گذاران به گونه‌ای حرفه‌ای انجام می‌شود. تمام وظایف و مسئولیت‌های مدیر و دیگر ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اساسنامه هر صندوق سرمایه‌گذاری قید شده است. متقاضیان برای تصدی سمت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، مختلط، در سهام مدیر صندوق باید مجوز سبدگردانی معتبر داشته باشند. حسابرسان صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم از بین مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و از گروه اول و دوم انتخاب خواهند شد. متولی صندوقها هم براساس دستورالعمل نحوه انتخاب و فعالیت متولی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری انتخاب خواهد شد. همچنین در صندوق‌های سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگ و ناشران صنعت املاک و مستغلات و انبوه‌سازی هم می‌توانند تصدی سمت مدیریت صندوق را برعهده بگیرند.
