مقبره خانوادگی ممنوعه
در ضلع جنوبی میدان غار، از چهارراه مولوی تا انتهای خیابان مصطفیخمینی، نمایی با گنبدی فیروزهای جلوه میکند که هویت و تاریخ این محله را یدک میکشد؛ گنبدی فیروزهای بر بقعهای که یک مقبره موروثی است.
سرقبرآقا مکانی معروف در جغرافیای تاریخی تهران است؛ محلی که حدود سال 1272با مرگ امامجمعه تهران و به دستور ناصرالدینشاه ساخته شد تا میان عوام ثابت کند او تا چه اندازه به علما و روحانیون ارادت دارد.
سرقبرآقا، بنایی قدیمی در قلب تهران امروز است که سالهاست درهایش به روی رهگذران بسته شد، بقعهای که مردم کوچه و بازار بهواسطه گنبد فیروزهای و عنوان آقایی که با خود همراه دارد آن را بهاشتباه به امامان منسوب کرده و برای حاجتروایی بر ضریح آن دخیل میبستند.
نگهداری از این بقعه هزینه داشت، درنتیجه ناصرالدینشاه حدود هزار و ۸۵۰ هکتار زمین زراعی در مناطق حسینآباد و فتحآباد ساوه را وقف نگهداری از این بقعه کرد تا مخارج آن از این طریق تأمین شود.
بقعه سرقبرآقا جدا از قبوری که در خود جای داده است و بسیاری از آنها از شخصیتهای تاریخی بودهاند، از منظر معماری جایگاه ویژهای در میان بناهای تاریخی برجایمانده از تهران قدیم دارد و آن را میتوان یکی از جاذبههای تاریخی و گردشگری منتهی به دروازه غار دانست؛ بنایی که به فراموشی سپرده شده است و در میان گذر تاریخ خاک میخورد.
ازآنجا که دروازه جنوبی تهران یعنی دروازه غار محل رفتوآمد بازاریان و تجار و بازرگانان بود، در اطراف دروازه و محلههای اطرافش کاروانسراهای زیادی ساخته شده بود که شترداران و قاطرچیان آنجا اتراق میکردند. این وضعیت به محلههای اطراف این دروازه همچون محدوده بقعه سرقبرآقا نیز سرایت کرده بود؛ محدودهای ناامن و کثیف که مردمانی از محلهها و شهرهای مختلف در آنجا رفتوآمد میکردند.
این بقعه همانند اکثر بناهای قاجاری دارای 4 ایوان است. آینهکاری، گچبری، گچکاری و رنگآمیزی زمینهایی که در آن بهکار گرفته شده است در کنار تزئینات و کاشیکاریهای نفیس، باعث شده تا جزو بناهای فاخر دوره قاجاریه محسوب شود. از آنجا که درهای این بقعه سالها بسته بوده و بهعنوان مقبره خانوادگی معروف بود، در نتیجه معماری و جذابیتهای آن از چشمها دورمانده است.
بقعه از 4 ایوان شمالی، جنوبی، شرقی و غربی تشکیل شده است. ایوان شمالی دارای تزئینات آینهکاری، گچبری و اشکال هندسی است. ستونهای ایوان شرقی در قسمت پایه ستون از جنس سنگ مرمر است که با نقوش ظریف گل و بته حجاری شدهاند و ضریح چوبی مشبک روی آرامگاه قرار دارد. بنای تاریخی سرقبرآقا 28مرداد سال۱۳۵۱ با شماره ۹۲۷ ثبت ملی شده است.