نخستین امامان جمعه تهران در محله هرندی

بقعه قدیمی خیابان هرندی با گنبد فیروزه‌ای‌اش محل دفن خاندانی است که تا سال‌ها امامت نمازجمعه تهران را برعهده داشتند. از قرن‌۱۳ تا پیروزی انقلاب اسلامی این منصب به‌طور موروثی برعهده خاندان خاتون‌آبادی بود.
میرمحمدمهدی نخستین امام‌جمعه تهران از خاندان خاتون‌آبادی بود. او به دعوت فتحعلی‌شاه بعد از وفات امام‌جمعه تهران به پایتخت فراخوانده شد. میرمحمدمهدی بن مرتضی خاتون‌آبادی، به آقابزرگ معروف بود و در فقه و حدیث تبحر داشت. او را بعد از وفات در نجف به خاک سپردند. از آنجا‌که میرمحمدمهدی فرزندی نداشت برادرزاده‌اش ابوالقاسم به‌جای او امام‌جمعه تهران شد. میرزا ابوالقاسم خاتون‌آبادی به آقا معروف بود. او مورد توجه درباریان قرار داشت و حتی در دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه هم از محبوبیت زیادی برخوردار بود. بعد از وفات، او را در گورستانی که در نزدیکی دروازه غار وجود داشت به خاک سپردند. ناصرالدین‌شاه دستور داد تا برمزار او گنبدی فیروزه‌ای بسازند. پس از وفات میرزا ابوالقاسم، فرزندش زین‌العابدین چون خردسال بود عمویش، مرتضی صدرالعلما، تاچند سال نمازجمعه تهران را اقامه کرد و ازآن‌پس امامت جمعه به زین‌العابدین واگذار شد. زین‌العابدین محل دفن پدر را توسعه و بقعه‌ای بزرگ با معماری جذاب ساخت؛ بقعه‌ای که به نام سرقبرآقا معروف است. زین‌العابدین هم بعد از وفات در این بقعه دفن شد. ظهیرالاسلام، فرزند زین‌العابدین نیز که نایب‌التولیه مدرسه عالی سپهسالاربود در این بقعه دفن شده است. از دیگر شخصیت‌های مهمی که در این بقعه قدیمی در محله هرندی امروز دفن شده‌اند می‌توان به میرزاعلی اکبرخان نفیسی یا همان ناظم الاطباء معروف نام برد. او ادیب، دانشمند و از برجسته‌ترین پزشکان ایرانی اواخر دوره قاجار بود. مردی که در ساخت چندین بیمارستان تهران نقش مهمی داشت و مدرسه شرف تهران را ساخت و بسیاری از هزینه‌های مدرسه را تا پایان عمر خودش پرداخت می‌کرد. سال‌ها بعد سعید نفیسی، فرزند ناظم‌الاطباء که زبان‌شناس و تاریخ‌نگار معروفی بود نیز در کنار پدر دفن شد.
به روایت برخی از مورخان نخستین گورستان تهران در جوار بقعه سرقبرآقا در حوالی دروازه غار قرار داشت. مرده‌های بی‌صاحب بیشتر در این گورستان دفن می‌شدند. در این گورستان شب‌ها دزدان با پوشیدن لباس کفن به جان مردم می‌افتادند و جیب آنها را خالی می‌کردند. بعدها این گورستان تخریب و به‌جای آن باغ و بیمارستان ساخته شد و تنها بقعه سرقبرآقا باقی‌مانده است.

میرزا ابوالقاسم خاتون‌آبادی (نفر وسط نشسته)