مروارید خلیج‌فارس در تور صیادان

زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار

آخرین صیاد سنتی مروارید خلیج‌فارس هفته پیش در کیش از دنیا رفت. کندرانی از قدیمی‌ترین صیادان مروارید جزیره کیش بود. صیادان مروارید از 2هزار سال پیش، بهترین گونه مروارید جهان را در خلیج‌فارس صید ‌می‌کردند و حالا جمعیت صدف‌هایی که این جواهر را در خود داشتند، آنقدر کم شده که صید آن را ممنوع کرده‌اند. صیادان جوان‌تر اقبال کمتری به صید سنتی مروارید دارند؛ چون تجهیزات غواصی کارشان را راحت‌تر کرده است.

12دقیقه در عمق 12متری
روش صید سنتی ‌‌با صید مدرن متفاوت است. صیادان قدیمی، با وسیله‌ای به نام نظاره و کف دریا، محل تجمع صدف‌ها را تعیین می‌کردند. حداقل 10 تا 12دقیقه نفس‌شان را حبس می‌کردند و به اعماق 6 تا 12متری می‌رفتند. این روش صید توانایی جسمی بسیار بالایی می‌طلبد. صیادانی مثل عبدالرحمان و کندرانی تا 15سال پیش به این روش صید می‌کردند، ولی وقتی تجهیزات صیادی بیشتر و صید آسان شد، جمعیت صدف‌های لب‌سیاه که به زبان محلی به آنها «مُهار» می‌گویند رو به کاهش گذاشت. صدف‌ها مانند مرجان‌ها باعث شفافیت آب می‌شوند. برخی از گونه‌های صدف‌ها مهاجرت می‌کنند، ولی گونه‌ای که مروارید تولید می‌کند در کف دریا جابه‌جا نمی‌شود. رشد صدف‌ها مانند مرجان‌ها کند است. صدف‌ها رسوبات معلق کربنات کلسیم را که باعث کدورت آب می‌شود، به طرف خود جذب و به تن‌شان اضافه می‌کنند.

جای خالی مزرعه مروارید
ماکان فریزندی، فعال محیط‌زیست: صید مروارید غیرقانونی است.در دنیا پرورش مروارید در مزرعه انجام می‌شود. مردم محلی در قالب تعاونی‌ صدف‌ها را از دریا جمع‌آوری می‌کنند، متخصصان با جراحی درون صدف‌ها هسته‌گذاری می‌کنند و بعد از یکی دو سال دوباره با جراحی هسته تبدیل شده به مروارید را درمی‌آورند. اعضای تعاونی‌ها نیز به‌دلیل سود بالا از زیستگاه صدف‌ها مراقبت می‌کنند. تا زمانی که دسترسی به صدف در طبیعت آسان و رایگان باشد، کسی به فکر ایجاد مزرعه صدف نمی‌افتد. اگر مزرعه مروارید در ایران راه‌اندازی شود، جوامع محلی کمتر به منابع طبیعی دست می‌زنند.

تجهیزات بیشتر، توانایی کمتر
عبدالله احمدی، فعال محیط‌زیست: صید مروارید در بنادر نخیلو، مقام و جزیره‌های لاوان و مارو انجام می‌شود. مردم بومی در فاصله ماه‌های خرداد تا مرداد سراغ این کار می‌روند. صیادان با تجهیزات غواصی نهایتا به عمق 2.5تا 3متری می‌روند. این کار به‌دلیل مخاطراتی که دارد، طرفدار زیادی هم ندارد. دستگاه کمپرسوری که با شیلنگ اکسیژن را به غواص می‌رساند به ریه صیاد آسیب می‌زند و بعضا منجر به فوت غواص شده است. صیادان معتقدند که صید ماهی کفاف زندگی‌شان را نمی‌دهد؛ به‌خصوص وقتی می‌بینند که کشتی‌های بزرگ دریا را از صید خالی می‌کنند. در مروارید‌های گرد و بزرگ، پول خوبی است، ولی دفرمه‌ها قیمت چندانی ندارند. 20 تا 30 مروارید قیمتی بین
40 تا 50میلیون تومان دارد.