سبک عجیب برای قاچاق پیاز

رضا کربلائی- روزنامه‌نگار

 وقتی اواخر اردیبهشت‌ماه دولت صادرات پیاز را آزاد کرد، بازار داخلی اشباع بود و قیمت پایین اما با گذشت چند‌ماه ورق برگشت و قیمت این کالا در بازار داخلی تا 40هزار تومان هم بالا رفت و سیاست تغییر کرد و عوارض صادراتی سنگینی برای صدور این کالا وضع شد. با این حال قیمت در بازار برخی کشورهاي همسایه به قدری جذاب بود که برخی به فکر قاچاق آن بیفتند و این بار اعلام کنند که تصمیم دارند کالای دیگر چون پرتقال صادر کنند. این پایان ماجرا نبود چرا که شهاب محمدی، سرپرست گمرک سومار در مرز ایران و عراق خبر داده که یک محموله 5تنی پیاز که در پوشش پرتقال برای قاچاق به عراق جاسازی شده بود، در پایانه مرزی سومار توسط مأموران گمرک استان کرمانشاه کشف و ضبط شده است.

تکرار یک روند
7، 12، 34و حتی 40هزار تومان قیمتی است که این روزها در مغازه‌های میوه‌فروشی برای هر کیلوگرم پیاز اعلام می‌شود و سؤال اینجاست که چگونه بازار پیاز داخلی به هم ریخت. البته این داستان محدود به پیاز نمی‌شود و در طول سال‌های گذشته همواره این داستان درخصوص کالاهایي چون سیب‌زمینی، گوجه فرنگی، تخم‌مرغ و... هم تکرار شده است.
براساس اعلام مرکز آمار ایران قیمت هر کیلوگرم پیاز در مناطق شهری ایران در آذرماه امسال نسبت به‌ماه قبل 13.2درصد و نسبت به آذر‌سال گذشته 20.7درصد رشد داشته و همواره در اواخر پاییز و اوائل زمستان بازار داخلی با شوک قیمت پیاز مواجه می‌شود و سؤال اینجاست که چرا با تکرار روند یادشده، تدبیر لازم برای تنظیم بازار به‌صورت منطقی صورت نمی‌گیرد.

تنظیم بازار یا سود صادرات؟
درحالی‌که کشور به رشد صادرات غیرنفتی نیاز شدید دارد، جلوگیری کردن از صادرات برخی کالاها ازجمله محصولات کشاورزی، بدون برنامه‌ریزی و پیش‌بینی‌های لازم نه‌تنها بازار داخلی را با اختلال مواجه می‌سازد بلکه سود کشاورزان را هم پایین می‌آورد و از سوی دیگر صادرکنندگان را در تنگنا قرار می‌دهد چرا که مشتری و بازار خود را از دست داده‌اند. تا جایی که ذبیح‌الله اعظمی ساردویی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس خبر داده که پس از ممنوعیت صادرات پیاز و وضع عوارض بر آن، عراق برای تامین نیاز خود به سمت کشورهایی مانند اردن، مصر، سوریه و ترکیه رفته است و صادرکننده ایرانی بازار خود را از دست داده چرا که صادرات با تعرفه 100درصدی به صرفه نیست. درواقع، وقتی جلوی صادرات یک کالا مانعی ایجاد شود، برنده بازار قاچاقچیان هستند که در پوشش‌های مختلف سعی در خارج کردن کالای خود از مرز می‌کنند و این بار داستان صادرات پیاز به جای پرتقال رسانه‌ای شده است.

  کالاهای صادراتی 3دسته‌اند
فهرست کالاهای صادراتی در یک برایند کلی شامل 3 دسته می‌شود. کالاهای مجاز که هر صادرکننده‌ای برای خروج آن باید مجوز بگیرد، کالاهای مشروط که صادرات آنها مجاز نیست مگر در موارد خاص که مجوز آن را برخی نهادهای دولتی صادر می‌کنند و کالاهای ممنوعه که در هر شرایطی صادراتش ممنوع است مثل کالاهای عتیقه، ابزار قمار، مواد‌مخدر و مشروبات الکلی، اسلحه و گوشت حیوانات خاص نظیر خوک.
امسال صادرات چه کالاهایی ممنوع شده؟
براساس ماده 126قانون امور گمرکی، در سال‌جاری دولت جلوی صادرات گوشت منجمد و یا غیرمنجمد تولید داخل یا وارداتی، پودر ماهی، دفتر تحصیلی، پرتقال، سیب، پیاز، ذرت، گندم، جو، انواع سبوس، کاه و یونجه، دانه‌های روغنی، خوراک آبزیان، کره، شکر، لاستیک، کاغذ، تجهیزات آهنی، ماشین آلات صنعتی، شمش آلومینیوم، انواع محصولات پرایمری و چندین کالای دیگر را سد کرده است.