افزایش پلکانی سن بازنشستگی

احمد میرخدائی- روزنامه‌نگار

نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه، تصویب کردند که برای کاهش ناترازی صندوق‌های بازنشستگی و کاهش بار مالی بر بودجه دولت، سن بازنشستگی به‌صورت پلکانی برای گروه‌های با سوابق مختلف خدمتی افزایش یابد.
به‌گزارش همشهری، صندوق‌های بازنشستگی که سال‌های متمادی حیاط‌خلوت دولت‌ها بودند، چند سالی است که در حال ناتراز شدن هستند و دولت باید از بودجه عمومی، کسری آنها را جبران کند، اما نمایندگان دیروز طرحی برای افزایش پلکانی سن بازنشستگی تصویب کردند. البته رئیس مجلس خوانش رسانه‌ها از مصوبه دیروز ‌ نمایندگان را رد می‌کند، اما آنگونه که از متن مصوبه برمی‌آید، به‌تدریج حداقل سن بازنشستگی به 62سال برای مردان و 55سال برای زنان افزایش خواهد یافت و افرادی که از ابتدای اجرای قانون شاغل می‌شوند، باید حدود 42سال بیمه‌پردازی کنند تا بازنشسته شوند.

راه نرفته از مصوبه تا اجرا
نکته قابل‌توجه این است که آنچه روز یکشنبه توسط نمایندگان مجلس تصویب شد، یکی از احکام برنامه هفتم توسعه است که بعد از تصویب نهایی شورای نگهبان و ابلاغ به دولت، باید سازوکارهای مرتبط با اجرای این الزام در حوزه سن بازنشستگی توسط متولیان امر ایجاد شده و براساس شیوه‌نامه‌هایی که به تصویب دولت می‌رسد، اجرایی شود. با این حساب، تمام محاسباتی که در مورد اثرات مصوبه دیروز مجلس در مورد سن بازنشستگی انجام می‌شود، غیرقطعی بوده و نمی‌تواند مبنای تعیین‌تکلیف شاغلان فعلی با سوابق مختلف باشد. نکته دیگر اینکه در کنار اجرای این مصوبه، باید تغییراتی نیز در میزان حق بیمه، رویه تعیین مستمری و میزان مستمری قابل پرداخت به بازنشستگان انجام شود و بدون این اقدامات، اجرای این مصوبه به‌واسطه تبعات و ناامیدی‌هایی که برای شاغلان جوان دارد، راهی بسیار طولانی برای اصلاح ناترازی صندوق‌ها خواهد داشت.

نتیجه سیاست‌های اشتباه گذشته
صندوق‌های بازنشستگی با تجمیع سال‌ها سوءمدیریت و اشتباهات سیاستی با ناترازی بزرگی مواجه شده‌اند و افزایش سن بازنشستگی نیز یکی از سیاست‌هایی است که در کل کشورها برای کنترل این وضعیت اجرا می‌شود. در ایران اما، به‌دلیل اثرات تورم بر خدمات صندوق‌های بازنشستگی و مستمری پرداختی آنها، نوعی بی‌اعتمادی بین بیمه‌گذار و صندوق بیمه شکل گرفته است. در حقیقت بحران امروز، به‌دلیل سیاست‌های اشتباه نظیر کاهش سن بازنشستگی اختیاری در دوره‌های مختلف، رهاشدگی و اداره رانتی زیرساخت‌های اقتصادی صندوق‌ها، تحمیل عضویت بیمه‌پردازان باسابقه به صندوق‌های مختلف بدون انتقال حق بیمه قبلی آنها، کاهش نرخ رشد جمعیت، افزایش سن امید به زندگی و... ایجاد شده است. بحران مدیریت صندوق‌ها به‌گونه‌ای بود که حتی اواخر دولت دهم‌ظاهراسناریوی فروش شرکت‌های زیرمجموعه صندوق تأمین اجتماعی به بابک زنجانی در حال پیاده شدن بود. درمجموع همه این مسائل صندوق‌ها را به ساحل بحران برده و حالا سیاست گذاران ناچار به اتخاذ تدابیری برای رفع آن هستند.

شیفت پله‌ای ناترازی صندوق‌ها به شاغلان
براساس مصوبه جدید مجلس، به‌صورت پلکانی و در یک دوره حدود 30ساله، حداقل سابقه موردنیاز برای بازنشستگی شاغلان از 30سال فعلی به 42سال افزایش می‌یابد و حداقل سن بازنشستگی نیز از محدوده فعلی (50سال با 35سال سابقه) به 62سال برای مردان و 55سال برای زنان با حداقل 35سال سابقه افزایش خواهد یافت.
طبق این مصوبه، بیمه‌پردازان به ازای هر سالی که تا زمان بازنشستگی آنها باقی مانده، باید مقداری اضافه خدمت کنند که ترتیب آن به این شرح است:
 بیمه‌پردازانی که 28 تا 30سال سابقه خدمت دارند، اصلا مشمول این مصوبه نیستند.
 بیمه‌پردازانی که 25 تا 28سال سابقه خدمت دارند به ازای هرسال باقیمانده تا بازنشستگی باید 2‌ماه اضافه کار کنند.
 بیمه‌پردازانی که 20 تا 25سال سابقه خدمت دارند به‌ازای هرسال باقیمانده تا بازنشستگی باید 3‌ماه اضافه کار کنند.
 بیمه‌پردازانی که 10 تا 20سال سابقه خدمت دارند به ازای هرسال باقی‌مانده تا بازنشستگی باید 4‌ماه اضافه کار کنند.
 بیمه‌پردازانی که تا 10سال سابقه خدمت دارند به ازای هرسال باقیمانده تا بازنشستگی باید 5‌ماه اضافه کار کنند.
 ایثارگران و مشمولان قوانین سخت و زیان‌آور مشمول قوانین خاص خود هستند و هرگونه افزایش زمان خدمت براساس همان قوانین انجام خواهد شد.

حساب سرانگشتی افزایش سن بازنشستگی
فارغ از اختلاف سن بازنشستگی زنان و مردان و همچنین قواعد بازنشستگی مربوط به بیمه تأمین اجتماعی و خدمات کشوری، ساده‌ترین محاسبه برای کارگرانی قابل انجام است که در شرایط فعلی با 30سال سابقه و حداقل 50سال می‌توانستند بازنشسته شوند و حالا قرار است به‌تدریج حداقل سن بازنشستگی آنها به 62سال و کف سابقه آنها به 35سال افزایش یابد. در این جدول، تغییرات احتمالی وضعیت کارگران بیمه‌پرداز براساس مصوبه جدید مجلس محاسبه شده است؛ البته پرکردن سابقه بالای 35سال برای کسانی الزامی است که بعد از 35سال کار، حائز حداقل سن بازنشستگی (62سال برای مردان و 55 سال برای زنان) نباشند. به‌عبارت‌دیگر شاغلانی که در زمان رسیدن به 62سالگی، 35سال سابقه بیمه داشته باشند، مجاز به بازنشستگی هستند و لزومی به پر کردن سابقه بیشتر، نخواهند بود.