گزارش
دستاوردهای چندگانه سفر یک‌روزه
سفر رئیسی به ریاض اگرچه یک‌روزه بود، اما آن را می‌توان از پربارترین سفرهای خارجی سال‌جاری رئیس‌جمهور دانست
علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار
سفر رئیس‌جمهور ایران به ریاض اگرچه کوتاه و یک‌روزه بود، اما دستورکارهای متنوعی داشت و به جرات می‌توان ادعا کرد یکی از پربارترین سفرهای خارجی سال‌جاری رئیس‌جمهور بود؛ سفری که از جنبه‌های مختلف، با دستاوردهای مهمی همراه بوده است.این درحالی است که حضور و سخنرانی سیدابراهیم رئیسی در نشست روز شنبه ریاض، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و محافل سیاسی منطقه و جهان داشته‌است؛ نشستی که اگرچه با محوریت «تقویت همگرایی اسلامی» به‌منظور حمایت از مردم مظلوم فلسطین برگزار شد، اما کارشناسان معتقدند با خلق «فرصت‌های نوین دیپلماتیک» به‌ویژه برای دیپلماسی فعال جمهوری‌اسلامی همراه بوده‌است.رئیسی در جریان حضور کوتاه خود در ریاض، علاوه‌بر سخنرانی در جمع سران 57کشور اسلامی و عرب، با 9نفر از سران حاضر در نشست مشترک اتحادیه‌عرب و سازمان‌همکاری اسلامی دیدار کرد؛ دیدارهایی که علاوه‌بر تأثیر راهبردی آن بر گره‌گشایی از بحران در غزه، نقش غیرقابل‌انکاری در پیشبرد مناسبات دوجانبه و چندجانبه منطقه‌ای دارد.
9دیدار در یک روز
امیر قطر، ولیعهد عربستان‌سعودی، رئیس شورای‌حکومتی سودان، رئیس‌جمهور مصر، رئیس‌جمهور سوریه، رئیس‌جمهور موریتانی، نخست‌وزیر مالزی، نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور لبنان و رئیس‌جمهور نیجریه، 9مقام ارشدی بودند که رئیس‌جمهور ایران درجریان سفر یک‌روزه خود به ریاض، با آنان به‌صورت دوجانبه دیدار و گفت‌وگو کرد؛ دیدارهایی که طی آنها، علاوه‌بر رایزنی درباره تحولات جاری در سرزمین‌های اشغالی، درخصوص مناسبات دوجانبه نیز رایزنی شد. این دیدارهای دوجانبه در شرایطی انجام شد که تحلیلگران مسائل منطقه‌ای معتقدند برخی از این دیدارها از اهمیت راهبردی ویژه‌ای برخوردار است.
بن‌سلمان به ایران می‌آید؟
قاب مشترک رئیسی و بن‌سلمان را می‌توان از مهم‌ترین موضوع‌های موردتوجه در جریان اجلاس مشترک اتحادیه عرب و سازمان همکاری‌اسلامی در ریاض دانست؛ دیدار دوجانبه‌ای که اگرچه طی ماه‌های اخیر گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره آن مطرح شده بود، اما تحولات سرزمین‌های اشغالی سبب شد این دیدار در بیستمین روز آبان‌ماه1402 و در ریاض رقم بخورد. با وجود اینکه وضعیت این روزهای فلسطین اشغالی، مهم‌ترین محور دیدار رئیسی و بن‌سلمان بوده‌است، اما دوطرف درباره توسعه روابط دوجانبه و همکاری‌های منطقه‌ای هم گفت‌وگو و توافق کردند در آینده، موضوع‌های دوجانبه و منطقه‌ای را به‌صورت مفصل مورد بررسی قرار دهند. گفته می‌شود رئیسی در این دیدار از بن‌سلمان برای سفر به تهران دعوت کرده‌است؛ سفری که انجام آن را باید تحول جدیدی در مناسبات دوجانبه به‌حساب آورد.
همگرایی اسلامی با محوریت فلسطین
پیشنهادهای 10گانه‌ای که رئیس‌جمهور ایران در اجلاس ریاض مطرح کرد را می‌توان پیشنهادهایی «کاربردی» دانست که متناسب با تحولات جاری در سرزمین‌های اشغالی ارائه شده‌است.
بررسی واکنش‌ها در رسانه‌ها و افکارعمومی منطقه و به‌ویژه جهان‌عرب نشان می‌دهد سخنرانی و پیشنهادهای رئیسی در اجلاس ریاض، از پربازخوردترین سخنرانی‌های این نشست درباره تحولات سرزمین‌های اشغالی بوده‌است. برهمین اساس هم هست که ناظران تحولات منطقه‌ای براین اعتقادند که در شرایط کنونی جمهوری‌اسلامی درحال ایفای نقشی محوری در راستای همگرایی هرچه بیشتر جهان‌اسلام به‌منظور مقابله مؤثر با جنایات و تجاوزهای وحشیانه رژیم‌صهیونیستی است.
تقویت پیوندها با جهان‌عرب
دیدارهای رئیس‌جمهور ایران در حاشیه اجلاس مشترک اتحادیه عرب و سازمان همکاری‌اسلامی در ریاض یک پیام روشن داشت؛ اینکه جمهوری‌اسلامی درحال برداشتن گام‌های مؤثری در مسیر تقویت پیوندهای سیاسی - اقتصادی با جهان عرب است و در این زمینه از اراده کافی برخوردار است. دیدار رئیسی با رئیس‌جمهور مصر، ولیعهد عربستان، نخست‌وزیر موقت لبنان و... نشان داد ایران و جهان‌عرب پس‌از پشت‌سر گذاشتن دوره‌ای از سردی در روابط، اکنون درحال ورود به عصرنوینی از همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه هستند.
پیش به‌سوی جهان پساآمریکایی
بسیاری از کارشناسان معتقدند نشست ریاض را می‌توان سرآغازی بر همگرایی اسلامی - عربی برای عبور از هیمنه منطقه‌ای آمریکا به‌حساب آورد. به‌نظر می‌رسد نقش‌آفرینی مخرب واشنگتن در تحولات اخیر سرزمین‌های اشغالی که مقام‌های ارشد جمهوری‌اسلامی ایران و به‌ویژه رهبر معظم انقلاب از نخستین روزهای آغاز جنگ در غزه نسبت به آن هشدار داده‌اند، درحال شکل‌دهی به فضای‌مناسبی به‌منظور همگرایی کشورهای اسلامی برای حرکت در مسیر ایجاد نظم نوین پساآمریکایی در ساختار نظام‌بین‌الملل است.
بازتاب جهانی
حضور رئیسی در اجلاس مهم ریاض، بازتاب ویژه‌ای در رسانه‌های مختلف جهان داشت؛ این‌درحالی است که شبکه آمریکایی«سی.ان.ان» در گزارشی، سفر رئیس‌جمهور ایران به ریاض، آن هم پس‌از 11سال را مهم ارزیابی کرد. در این گزارش همچنین با اشاره به اهمیت نشست ریاض، تأکید شده درخواست کشورهای شرکت‌کننده در این اجلاس از شورای‌امنیت جهت اتخاذ «تصمیم قاطع و الزام‌آور» برای توقف جنایات رژیم‌صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی از مهم‌ترین نتایج بوده است؛ موضوعی که در سخنان رئیس‌جمهور ایران تأکید ویژه‌ای بر آن شد. ازسوی دیگر بررسی شبکه‌های‌اجتماعی هم نشان می‌دهد تعداد قابل‌توجهی از کاربران غربی، سخنان رئیسی در اجلاس ریاض را «متفاوت» و دربرگیرنده «محورهای کاربردی» و «مؤثر» در مقابله راهبردی با رژیم صهیونیستی ارزیابی کرده‌اند.
نتایج نشست ریاض
پس‌از ارائه پیشنهادهای 10گانه ازسوی رئیس‌جمهور ایران در نشست ریاض، رسانه‌های معاند و ضدانقلاب حمله به رئیسی را در دستورکار قرار دادند و تلاش کردند ضمن «بی‌نتیجه» قلمداد کردن نشست ریاض، پیشنهادهای رئیس‌جمهور ایران را نیز «غیرواقع‌گرایانه» ارزیابی کنند. این‌درحالی‌است که ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امورخارجه با تأکید بر اینکه لحن و عبارات قطعنامه نشست ریاض «قوی» و «محکم» است، گفت: بیشتر پیشنهادهای جمهوری‌اسلامی ایران در طول مذاکره در قطعنامه درج شده‌است. «درخواست از همه دولت‌ها برای متوقف کردن صادرات اسلحه به رژیم صهیونیستی»، «درخواست از شورای امنیت برای تصمیم‌گیری فوری درخصوص توقف درگیری‌ها»، «درخواست از دادستان دیوان کیفری بین‌المللی برای شروع تحقیق فوری جنایات جنگی و جرائم ضدبشریت» و... از مصداق‌های این موضوع هستند.
در همینه زمینه :
