4 اقدام برای تحول در پاکیزگی شهر

رضا محمدی؛  مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند

پاکسازی شهر، نیازمند انجام اقدامات مهم و همزمان در چند زمینه است و در همین راستا تلاش کرده‌ایم تا با ساماندهی پیمانکاران، کاهش وزن دفن زباله در آرادکوه، واردات دستگاه‌های مدرن زباله‌سوز و همچنین نرم‌افزار نوماند در این مسیر گام برداریم.
اول) ساماندهی پیمانکاران پسماند؛ استفاده از ماشین‌آلات مکانیزه برای نظافت و پاکیزگی تهران در دوره‌های گذشته مدیریت شهری به حداقل رسید؛ بهانه، کاهش هزینه‌ها بود. همزمان با کم شدن سهم ماشین، سهم پیمانکاران و نیروی انسانی افزایش یافت. کار به جایی رسید که برای هر ناحیه، یک پیمانکار برای جمع‌آوری و تنظیف ناحیه، انتخاب شد. حتی برخی از نواحی به 2 قسمت تقسیم و تحویل پیمانکاران جداگانه شد. در مقطعی با 154نوع قرارداد با پیمانکاران مختلف پسماند در پایتخت مواجه بودیم! گذشته از آنکه این نابسامانی‌ها چه حواشی مفصلی را به شهر تحمیل کرده و موجبات نارضایتی شهروندان را از کیفیت نگهداشت شهر فراهم می‌کردند، نگاه ما ساماندهی پیمانکاران و نظام‌مند کردن فعالیت آنهاست. در نخستین گام، فهرست‌ بهای مصوب سازمان برنامه‌ و بودجه برای تنظیف شهر و جمع‌آوری پسماند ابلاغ شد. به این ترتیب شهرداری تهران احتمالاً نخستین شهرداری‌ای بود که از این قاعده پیروی می‌کرد. در گام بعدی تلاش شد با برگزاری مناقصات از بین توانمندترین پیمانکاران سطح کشور، هر پهنه شهر (متشکل از 3یا 4منطقه) تحویل یک پیمانکار شود. به این ترتیب حداکثر در سطح پایتخت تنها 14پیمانکار پسماند وجود خواهد داشت. هم‌اکنون روال برگزاری مناقصات و انتخاب پیمانکاران در حال انجام است؛ازجمله مثلاً یکی از پیمانکاران مطرح کشور برای مناطق 1، 3 و 6انتخاب شده است. این در حالی است که سابقاً همین 3 منطقه 31پیمانکار پسماند داشت!
دوم) کاهش وزن دفن زباله در آرادکوه؛ برای این منظور راه‌اندازی مراکز میانی پردازش و تفکیک پسماند MRF ضروری است. هم‌اکنون 2 دستگاه MRF یکی در غرب و دیگری در شرق تهران مشغول فعالیت هستند. MRF سمت غرب، پسماند ناشی از مناطق 5، 21 و 22 را مورد تفکیک و پردازش قرار داده و با تصفیه شیرآبه‌های ناشی از آن، هم بار انتقالی به سمت و سوی آرادکوه را کاهش می‌دهد، هم با افزایش کیفیت پسماندهای انتقالی به آرادکوه امکان تولید کمپوست باکیفیت، تولید برق از آنها را فراهم می‌کند. بگذریم که با کاهش میزان زباله‌های انتقالی، تردد ماشین‌آلات حمل زباله در سطح شهر نیز کاهش یافته و تبعات زیست‌محیطی و ترافیکی ناشی از آن نیز به حداقل می‌رسد.
خبر خوب اینکه سومین MRF نیز در حکیمیه تهران در حال ساخت است. امیدواریم کار ساخت و بهره‌برداری آن حداکثر تا پایان امسال تکمیل و تحویل شهروندان شود.
سوم) واردات دستگاه‌های مُدرن زباله‌سوز؛ تکنولوژی مستقر در آرادکوه برای زباله‌سوزی بسیار قدیمی است؛ راندمان پایینی دارد و تبعات زیست‌محیطی آن از لحاظ تولید آلاینده‌ها گریزناپذیر است. این دستگاه توان سوزاندن تنها 200تُن زباله در روز را داراست؛ درحالی‌که حجم پسماند تولیدی در تهران به چند هزار تُن در یک روز می‌رسد. به علاوه فقط می‌تواند از عهده سوزاندن پسماند کاملاً خشک و باکیفیت برآید؛ یعنی پیش از انتقال زباله‌ها به دستگاه، می‌باید آنها را کاملاً تفکیک و خشک کرد. خلاصه خروجی الکتریسیته آن نیز آنقدر ناچیز است که قابل رقابت نیست. دستگاه‌های مُدرن زباله‌سوزی که توسط هیأت شهرداری تهران در چین مورد بازدید قرار گرفت، توان سوزاندن زباله در تیراژ بالا در یک شبانه‌روز را دارند.
 به علاوه هر نوع پسماند اعم از خشک و‌ تر را همزمان می‌سوزاند! راندمان تولید برق آن نیز تا 70 برابر تکنولوژی مستقر در آرادکوه تخمین زده می‌شود. علاوه بر تمام اینها با استفاده از فناوری «مکش‌معکوس» می‌تواند مانع از انتشار بوی تعفن در محیط اطراف شود؛ لذا قابل احداث در اطراف محیط شهری نیز هست. خبر خوب اینکه طرف چینی برای ساخت و انتقال این تکنولوژی به ارزش چند صدمیلیون دلار در ایران ابراز تمایل کرده است.
چهارم) راه‌اندازی نرم‌افزار «نوماند»؛ شهروندان می‌توانند ظرف چند هفته آینده با استفاده از اپلیکیشن شهروندی، به‌صورت آنلاین پسماند تفکیک‌شده خود را به فروش برسانند. پیمانکاران جمع‌آوری به درب منزل مراجعه می‌کنند و مبلغ مابازا در حساب شهروندی هرکدام از شهروندان شارژ خواهد شد. برای راه‌اندازی این سامانه البته انتخاب پیمانکاران جدید و فراهم‌کردن زیرساخت‌های فنی ضرورت خاصی داشت؛ ازجمله یک مرکز تماس مفصل که برای پشتیبانی و رسیدگی به درخواست شهروندان در سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران ایجاد شد. امیدواریم حداکثر تا پایان آبان‌ماه این زیرساخت فراهم شود و در اختیار شهروندان قرار گیرد.