روانشناسی و مشاوره، ارزان شد

 مریم سرخوش-روزنامه‌نگار

بالاخره پس از 9‌ماه از دستور رئیس‌جمهوری، مصوبه هیأت وزیران و شورای‌عالی بیمه اجرایی شد و برای نخستین‌بار خدمات روانشناسی تحت پوشش بیمه قرار گرفت. این خبر را بهرام‌ عین‌اللهی، وزیر بهداشت اعلام کرد و گفت: «این خدمات بسیار مهم هستند و بسیاری از مشکلات سلامت روان با این خدمات برطرف خواهند شد؛ چراکه خیلی‌ها به‌خاطر نداشتن توان مالی برای این خدمات مراجعه نمی‌کردند و امیدواریم از این پس افزایش مراجعات اتفاق بیفتد.» اهمیت تحت پوشش قرار گرفتن این خدمات را در آمارهای اعلام شده از سوی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور هم می‌توان دید؛ اینکه آنها اعلام کرده‌اند از هر 3نفر یک نفر به دریافت خدمات روانشناسی و مشاوره نیازمند است، اما به‌دلیل گرانی هزینه‌ها، قید دریافت این خدمات را می‌زند. این سازمان پیش از این هم اعلام کرده بود که متولی سلامت در کشور، وزارت بهداشت و درمان است، اما در حقیقت سلامت روان متولی واحدی ندارد. بیش از ۹۵ درصد بودجه نظام سلامت هم صرف ارائه خدمات بهداشتی‌درمانی با رویکرد سلامت جسم شده و فقط ۵درصد و حتی براساس برخی از گزارش‌ها، حدود یک‌درصد از بودجه وزارت بهداشت، صرف مقوله‌ای به نام سلامت اجتماعی و روان می‌شود. از سوی دیگر آخرین مطالعات (یک‌سال پس از شیوع پاندمی کووید-19) درباره اختلالات روان هم ثابت کرد که حدود 30درصد از مردم ایران مبتلا به اختلالات روان یا در معرض آن هستند و این روند نسبت به سال‌های گذشته افزایشی بوده است. در این‌باره حتی غلامرضا حاجتی، دبیر اجرایی سی‌ونهمین همایش سالانه انجمن علمی روانپزشکان ایران هم گفته بود: «۶۰درصد ایرانیان از وجود اختلال روان در خود ناآگاهند و برای درمان مراجعه نمی‌کنند. آسیب جدی این مسئله این است که اگر به این اختلالات توجه نشود، سن افراد ۱۰ تا ۲۰سال کاهش پیدا می‌کند.»

کدام خدمات روانشناسی بیمه شدند
بهمن سال گذشته بود که رئیس‌جمهوری بر تحت پوشش قرار گرفتن خدمات روانشناسی و مشاوره در کشور تأکید کرد. همان زمان محمد حاتمی، رئیس سابق سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور هم از تشکیل کارگروهی برای ارتقای سلامت روان خبر داد و گفت: «بسته‌ای برای سهم‌بخشی در بخش سلامت روان در حال تهیه است تا مشخص شود سهم سازمان‌های مختلف مانند وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و دیگر ارگان‌های فعال در زمینه‌های هنری و ورزشی در تامین سلامت روان جامعه در سال آینده چقدر است. زمانی‌که سهم بخش‌های مختلف مشخص شود، نهاد‌های نظارتی مانند شورای‌عالی فرهنگی و مجلس می‌توانند بر عملکرد سازمان‌های مربوطه نظارت داشته باشند؛ در حال حاضر برخی از نهاد‌ها و ارگان‌ها نقش خودشان را ایفا نمی‌کنند.» به‌گفته حاتمی «پس از رایزنی‌های متعدد، رئیس‌جمهور به وزیر بهداشت دستور داد تا خدمات مشاوره‌ای و روانشناسی تحت پوشش بیمه همگانی و تکمیلی قرار بگیرد؛ در چنین شرایطی شهروندان فقط ۴۰درصد از مبلغ خدمات روانشناسی و مشاوره را پرداخت خواهند کرد.» وزیر بهداشت حالا از اجرایی شدن مصوبه هیأت وزیران خبر داده، اما هنوز تمامی سازمان‌های بیمه‌گر این خدمات بیمه‌ای را وارد سامانه‌های خود نکرده‌اند. نخستین سازمان، بیمه سلامت است که افراد تحت پوشش آن از این پس می‌توانند خدمات مشاوره و روانشناسی را از مراکز طرف قرارداد با این مرکز تحت پوشش بیمه دریافت کنند. محمدمهدی ناصحی، مدیرعامل بیمه سلامت درباره پوشش بیمه‌ای این خدمات به همشهری می‌گوید: «برای نخستین‌بار است که خدمات مشاوره و روانشناسی تحت پوشش بیمه قرار گرفته است. اکنون این خدمات وارد سامانه‌های سازمان بیمه سلامت شده و از این پس خدماتی ازجمله مشاوره روانشناسی و ویزیت مربوط به روانشناسی تحت پوشش بیمه خواهد بود.» او با بیان اینکه خدمات روانشناسی گستردگی زیادی دارند، عنوان می‌کند: «مشاوره‌های فردی، گروهی و خانوادگی اهم موضوعاتی است که خدمات روان‌درمانی ما در این حوزه‌ها درنظر گرفته شده و هر 3حوزه براساس تعرفه‌های مصوب شورای‌عالی بیمه تحت پوشش بیمه سلامت قرار دارند.» ناصحی ادامه می‌دهد: «در زمینه روانشناسی فردی مباحثی ازجمله تحلیلی و شناختی مدنظر است. روان‌درمانی این مباحث هم براساس وقتی که گذاشته می‌شود، تعرفه‌گذاری و ابلاغ شده و از این پس در سامانه بیمه سلامت قابل استفاده است؛ یعنی تنها افرادی که تحت پوشش بیمه سلامت هستند، در حال حاضر می‌توانند از این خدمات در تمامی مراکز طرف قرارداد با این سازمان
(در نشانیwww.th.ihio.gov.ir) استفاده کنند و سایر سازمان‌های بیمه‌گر هنوز این خدمات را وارد سامانه نکرده‌اند.» این مسئول درباره زمان پوشش این خدمات در سایر سازمان‌های بیمه‌گر هم می‌گوید: «پوشش بیمه‌ای خدمات روانشناسی مصوبه هیأت وزیران و شورای‌عالی بیمه است. سایر سازمان‌های بیمه هم مکلف به پوشش این خدمات شده‌اند. در حال‌حاضر سازمان بیمه سلامت این خدمات را در سامانه آماده کرده است و احتمالا سایر سازمان‌ها هم در این مسیر قرار دارند.»

جامعه سالم‌تر خواهد شد
افزایش پوشش بیمه‌ای خدمات روانشناسی می‌تواند میزان مراجعات را هم افزایش دهد. زمانی که دغدغه اقتصادی برای دریافت خدمات مشاوره و روانشناسی وجود نداشته باشد، حذف آن از سبد زندگی خانواده‌ها کمتر خواهد بود. این نکته را حسین عباسی، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی هم تأیید می‌کند. او معتقد است در زمان کاهش مراجعات مردم به مراکز مشاوره، نباید از افزایش آمار خودکشی، طلاق و هزاران جرم در جامعه تعجب کرد؛ چون این مسائل، ریشه در مشکلات روحی و روانی افراد دارد، اما سلامت روان آنقدر مهجور مانده که اصلاً در زندگی افراد دیده نمی‌شود. او بر ضرورت افزایش استفاده از خدمات روانشناسی و مشاوره تأکید می‌کند و می‌گوید: «اگر دنبال جامعه‌ای سالم و بانشاط هستیم چاره‌ای جز پوشش بیمه‌ای خدمات مشاوره‌ای نداریم. محروم بودن مردم از خدمات مشاوره‌ای به‌خاطر بالا بودن هزینه‌های این خدمات که بهتر است بگوییم این خدمات هم حالا به‌عنوان خدمات لاکچری مطرح هستند، جامعه‌ای سرشار از خطاهای اجتماعی را نصیب ما می‌کند. درصورت گسترش ارائه این خدمات تحت پوشش بیمه‌ها می‌توان شاهد کاهش این آسیب‌ها هم بود.» ‌