گزارش
حمله به یک دوست دیرینه
گزارش همشهری از حمله به اتباع افغانستانی در دو شهر اقبالیه و شهریار دستگیری گروهی از مهاجران و پیگیری برای دستگیری عاملان حمله در شهریار
گروه ایرانشهر
حضور افغانستانی‌ها در ایران اتفاق جدیدی نیست؛ پدیده مهاجرت اتباع این کشور به ایران از سال 1358به بعد آغاز شده است. ایران از این سال تا پیش از این تقریباً به طور دائم میزبان حداقل 2میلیون اتباع خارجی و در دوره‌هایی حتیبیش از این تعداد بود که غالب آنها از افغانستان می‌آمدند.
آمار سرشماری سال 1395هم نشان می‌دهد، یک میلیون و ۵۸۳ هزار و ۹۷۹ نفر را که 1.98درصد جمعیت کل ایران می‌شود، اتباع افغانستانی تشکیل می‌دهند. اما اکنون این تعداد تا ۷ یا ۸ میلیون نفر نیز گمانه‌زنی شده است و«احمد وحیدی»، وزیر کشور از عدد حدود
۵ میلیون نفر صحبت کرده و گفته بود که اتباع غیرقانونی باید به کشور خود بازگردانده شوند و کسانی که مجوز حضور دارند باید ساماندهی شوند. ماه گذشته «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه هم در گفت‌وگویی عنوان کرده بود که «روزانه 5هزار زن، کودک و مرد افغانستانی وارد مرزهای ایران می‌شوند.» در همین روزها، اما در شبکه‌های مجازی‌تحرک‌هایی علیه این ماجرا شکل گرفته؛ هرچند نگرانی اصلی از حضور اتباع غیرقانونی است، اما برخی محتواهای منتشر شده در شبکه‌های مجازی راه را برای ایجاد حس ناامنی باز کرده. 2 اتفاق اخیر یعنی حمله به مهاجران افغانستانی در اقبالیه قزوین و صباشهر شهریار هم موجب تشدید این حس به‌ویژه برای اتباع افغانستانی ساکن در این مناطق شده است. پیگیری‌های همشهری نشان می‌دهد عاملان حادثه قزوین دستگیر شده‌اند و پیگیری برای دستگیری عاملان حادثه شهریار نیز ادامه دارد.
«صباشهر»، تجربه 30ساله همزیستی
«صباشهر» نه فقط حالا که از 3 دهه پیش میزبان افغانستانی‌ها و حتی ازبکستانی‌ها بوده است؛ اتباعی که سال‌هاست کنار هم در آرامش زندگی می‌کنند و حتی یکی از محله‌های آن به‌دلیل حضور پرشمار اتباع افغانستانی به «کابلستان» شهره شده است؛ این را یکی از اتباعی می‌گوید که از 30سال پیش تا‌کنون در «صباشهر» سکونت دارد، همسر ایرانی دارد و کودکانش در مدرسه‌های همین محدوده درس می‌خوانند.
از جایی در محدوده شهریار، در غرب استان تهران حرف می‌زنیم که «نبی رضایی» می‌گوید که تا امروز شاهد درگیری میان ایرانی‌ها و اتباع نبوده است. او به همشهری می‌گوید: ماجرای «قاسم‌آباد» (طی آن 3نفر با صورت‌های پوشیده و 2موتور به اهالی افغانستانی حمله و بعد فرار کرده‌اند) یک اتفاق جدید در این شهر و محله است.
آن‌طور که یکی از کاسبان محلی به همشهری می‌گوید روز یکشنبه هفته گذشته چند شخص موتورسوار با صورت پوشانده شده به اشخاص و مغازه‌های افغانستانی‌ها حمله می‌کنند و 20دقیقه‌ای آنها را مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند.
به گفته این کاسب منطقه، درگیری‌هایی در گذشته اتفاق می‌افتاده، اما هیچ وقت به این شکل نبوده است، اما حالا جمعیت اتباع در این محدوده نسبت به ایرانی‌ها خیلی بیشتر شده است.
«نبی رضایی»، تبعه افغانستانی هم می‌گوید: «از سال 1374در اینجا ساکن هستم و قبل آن هم در تهران و جاجرود ساکن بودم. تا امروز
هیچ وقت چنین برخوردی را شاهد نبودم. اختلاف همیشه وجود داشته، بین ایرانی‌ها، بین افغانستانی‌ها و حتی میان ایرانی‌ها و افغانستانی‌ها اما به این شکل و از نگاه نژادی نبوده و همیشه با ما با احترام برخورد می‌شده است.»
رئیس شورای شهر «صباشهر» هم که معلم مدرسه است و به دانش‌آموزان ایرانی و افغانستانی درس می‌دهد به «همشهری» می‌گوید: «درباره اتفاق اخیر چیزی نمی‌دانم. حتی اگر درگیری هم بوده، آنقدر جدی نبوده است. صباشهر 2 محله به نام کبودین و قندیشاد دارد که سال‌های سال است میزبان اتباع افغانستانی است و افغانستانی‌ها حالا بومی اینجا محسوب می‌شوند. ایرانی‌ها و اتباع با آرامش در کنار هم زندگی می‌کنند، ازدواج می‌کنند و سابقه کسب‌وکار دارند. با وجود اینکه جمعیت اتباع در سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته، اما حضورشان برای اهالی صباشهر اتفاق جدیدی نیست که بخواهند نسبت به آن واکنش نشان دهند.»
هرچند «هادی رمضان خانی» کمبود نان به‌دلیل افزایش جمعیت را یکی از عوامل نارضایتی مردم منطقه می‌داند، اما تأکید می‌کند که این نارضایتی ارتباطی به وقایعی که در شبکه‌های مجازی منتشر شده، ندارد و خارج از چارچوب همیشگی و احتمالا خارج از چارچوب ساکنان منطقه است.
او وضعیت را در حال حاضر عادی توصیف و تأکید می‌کند که رفت‌وآمد اتباع و دانش‌آموزان در منطقه عادی است و هیچ نگرانی‌ای وجود ندارد. پیگیری‌های همشهری هم نشان می‌دهد فرماندهی غرب تهران برای شناسایی عوامل حادثه رخ داده در «صباشهر» دستور ویژه صادر کرده و تحقیقات درباره ماجرا از سوی پلیس امنیت غرب استان آغاز شده است و همچنان ادامه دارد.
مطالبه اهالی اقبالیه چیست؟
13مهرماه بود که عده‌ای در شهر اقبالیه استان قزوین ناگهان به سمت اتباع افغانستانی در خیابان و خانه‌هایشان یورش بردند تا هراس و نگرانی، این شهر را فرابگیرد. پس از آن، مأموران پلیس امنیت عمومی استان با همکاری عوامل انتظامی شهرستان قزوین بلافاصله با انجام اقدامات اطلاعاتی و فنی موفق به شناسایی و بازداشت ۱۹ متهم در این زمینه شدند. این حادثه با انتشار ویدئویی از ماجرا، ابعاد گسترده‌ای در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی پیدا کرد. سردار «علی ابراهیمی»، فرمانده انتظامی استان قزوین نیز اعلام کرد پلیس با هرگونه رفتار خلاف قانون و ساختارشکنانه که موجب جریحه‌دار شدن افکار عمومی شود قاطعانه برخورد می‌کند و به هیچ شخص و گروهی اجازه ناامنی نخواهد داد.
یکی از کسبه شهر اقبالیه معتقد است مشکلی بین شهروندان این شهر با اتباع افغانستانی وجود ندارد و آنها هم شهروندان اقبالیه محسوب می‌شوند. او به همشهری می‌گوید: «ما با اتباع افغانستانی نه مشکلی داریم و نه آنها با ما مشکل دارند. به هر حال، آنها هم انسان هستند و در اینجا زندگی خودشان را دارند.»
این کاسب شهر اقبالیه تأکید می‌کند که پیش از این چنین حادثه‌ای در اقبالیه رخ نداده بود. او اضافه کرد: «واقعیت این است که ما نه نژادپرست هستیم و نه مشکلی با اتباع داریم. قطعا اتباع افغانستانی هم مشکل دارند که مهاجرت کرده‌اند و به شهر اقبالیه آمده اند.»
اقبالیه از توابع بخش مرکزی شهرستان قزوین با ۷۰ هزار نفر جمعیت در 8کیلومتری شهر قزوین قرار دارد و اتباع افغانستانی بیش از دودهه است که در این شهر ساکن شده‌اند. یک عضو شورای شهر قزوین معتقد است شهروندان ایرانی از قبل مطالباتی درباره وضعیت رفاه شهری داشتند و در عین حال، حمله عده‌ای به مهاجران افغانستانی را نامناسب توصیف کرد. «سیدفرهاد حسینی» به همشهری می‌گوید: «از چند منظر می‌شود به آنچه در شهر اقبالیه استان قزوین اتفاق افتاد، نگاه کرد. نخستین مسئله نگرانی‌هایی است که در میان شهروندان وجود دارد مثل کمبود نان یا افزایش اجاره خانه و از این دست موارد. نکته دیگر اما غیرقانونی بودن این واکنش است که حتی اگر مطالبه‌ای وجود دارد نباید به این شکل غیرقانونی بروز یابد و این موضوع مورد تأیید هیچ نهاد و ارگانی نیست.» به‌گفته او، کلیت ماجرا این است که عده‌ای از مردم نگران وضعیت رفاهی هستند که باید برای شهروندان در شهر وجود داشته باشد، اما با برخی اتفاقات ازجمله حضور مهاجران غیرقانونی یا افزایش جمعیت در این زمینه نارضایتی‌هایی به‌وجود آمده است: «من معتقدم ضمن برخورد با اقدامات غیرقانونی از این دست، باید به مطالبه مردم هم توجه کرد.» شهردار اقبالیه هم به‌تازگی و بعد از وقوع این اتفاقات گفته است که از وجود اتباع آمار رسمی نداریم، اما براساس آمار غیررسمی 14تا 15هزار نفر از افغانستانی‌ها در اقبالیه سکونت دارند و تهدیدات بهداشتی و امنیتی که ممکن است به همراه داشته باشند به معاون سیاسی استانداری و اداره کل اتباع بازتاب داده شده است.
«میکائیل سلمانی» در نشست خبری در سالن جلسات شهرداری اقبالیه تأکید کرده بود که باتوجه به‌وجود افغانستانی‌ها میزان هزینه‌ای که از طرف اداره کل اتباع ارائه می‌شود برای شهرهای مختلف افزایش یکسان و حدود 25درصدی داشته است.
