گزارش
رونمایی از ایران هسته ای
دستاوردهای هسته ای ایران در نمایشگاه دانشگاه فرهنگیان مشهد به تماشا گذاشته شد
عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار
روز گذشته، پنجاه و چهارمین نمایشگاه دستاوردهای صنعت هسته‌ای کشور درحالی آغاز به‌کار کرد که تاکنون بارها بر این موضوع تأکید شده است که انرژی هسته‌ای در دنیا، صرفا به‌عنوان سلاح کاربرد ندارد. بلکه کاربردها و اثرات انرژی هسته‌ای اکنون در زندگی مردم به وضوح قابل مشاهده است و تقریبا در همه حوزه‌ها اعم از کشاورزی، پزشکی و صنایع مختلف نقش‌آفرینی می کند. رادیوداروها که زمانی با ارزبری بالا، آن هم نه به‌طور کامل در اختیار کشور قرار می‌گرفت، اکنون نه‌تنها در کشور تولید می‌شود که صادرات آن هم در دستور کار قرار دارد. حالا یک‌بار دیگر، سازمان انرژی اتمی و این بار با همکاری اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی، نمایشگاه 54دستاورد هسته‌ای را در دانشگاه فرهنگیان مشهد برگزار کرده تا مردم بیش از گذشته با مزایای این دانش تحول‌آفرین آشنا شوند.
توانمندی در تولید سوخت هسته‌ای
پس از برگزاری نمایشگاه دستاوردهای هسته‌ای در حسینیه امام خمینی در خرداد ماه گذشته، مشهد نخستین شهری است که میزبانی این نمایشگاه را به‌عهده گرفته است.
شهرام ملازاده، معاون سرمایه‌گذاری و اقتصادی سازمان انرژی اتمی ایران در مراسم افتتاح این نمایشگاه با اشاره به اینکه نمایشگاه تخصصی دستاوردهای صنعت هسته‌ای کشور در 3بخش اصلی و در قالب ۲۰غرفه ارائه می‌شود، ادامه داد: «بخش اول چرخه سوخت، شناسایی و استحصال معادن تا استخراج اورانیوم و تبدیل به سوخت است.» به‌گفته ملازاده، کشور ما یکی از چند کشور محدودی است که می‌تواند سوخت هسته‌ای تولید کند.
ثروتی به‌نام نیروگاه
نیروگاه‌های اتمی می‌توانند نه‌تنها برق موردنیاز کشور که نیازهای وارداتی کشورهای دیگر را هم تامین کنند. به همین‌خاطر، بخش دوم این نمایشگاه که معاون سرمایه‌گذاری و اقتصادی سازمان انرژی اتمی ایران به آن اشاره کرده، نیروگاه اتمی است. ملازاده با اشاره به اینکه در این بخش، ماکتی از نیروگاه اتمی بوشهر به نمایش
در می‌آید، به شبهه‌هایی اشاره کرد که رسانه‌های معاند به آن دامن می‌زنند. او در این‌باره گفت: «یکی از مواردی که بارها در این ۴۰سال شنیده‌ایم، این بوده که چند برابر نیروگاه معمولی برای این نیروگاه هزینه شده است. این موضوعات از طریق رسانه‌های معاند گفته می‌شود و این نیروگاه تاکنون 3بار هزینه‌های خود را تامین کرده است.»
فراز و نشیب نیروگاه بوشهر
نیروگاه هسته‌ای بوشهر، نه‌تنها نخستین نیروگاه ایرانی، بلکه نخستین نیروگاه هسته‌ای تولید انرژی در آسیای غربی است که ساخت آن برای نخستین بار در سال1355 کلید خورد. درواقع، قراردادی با شرکت کرافت ورک یونیون که از زیرمجموعه‌های زیمنس آلمان به شمار می‌آمد، منعقد شد تا کار ادامه پیدا کند. با این حال، این شرکت در سال1357 و همزمان با پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران و درحالی‌که نزدیک به ۷۵درصد از واحد اول و ۶۰درصد از واحد دوم این پروژه پیش رفته بود، کار را متوقف کرد؛ اما در نهایت، این نیروگاه با همه فراز و نشیب‌هایی که تا زمان افتتاح پشت سرگذاشت، اکنون نقش پررنگی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. همچنین گزارش شرکت بهره‌برداری نیروگاه اتمی بوشهر حاکی از آن است که تولید برق این واحد هزارمگاواتی طی 10سال گذشته از 61میلیون مگاوات ساعت عبور کرده است.
سود یک میلیارد دلاری
در دوره اوج بار سال1402، بیشترین برق تحویلی نیروگاه اتمی بوشهر در تاریخ ۳مرداد۱۴۰۲ با تامین ۹۹۶مگاوات انرژی بوده است. اما کمترین میزان تامین برق به ابتدای شهریور و با تامین 967مگاوات برمی‌گردد. تولید 61میلیون مگاوات ساعت برق به وسیله نیروگاه اتمی بوشهر صرفه جویی قابل توجه 97میلیون بشکه‌ای نفت را هم به همراه داشته است. این در حالی است که نیروگاه هسته‌ای بوشهر توانسته از انتشار 60میلیون تن گاز آلاینده محیط‌زیست جلوگیری کند. یکی از کارشناسان حوزه انرژی در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها می‌گوید: اگر قیمت هر بشکه نفت را به‌طور میانگین 55دلا ر(احتمالا اشاره به قیمت تمام‌شده دارد، چون اکنون قیمت نفت حدود 80دلار است) درنظر بگیریم، نیروگاه اتمی بوشهر در زمان فعالیت 5.33میلیارد دلار نفت صرفه‌جویی کرده و این در حالی است که هزینه ساخت نیروگاه معادل 4میلیارد دلار برآورد می‌شود. یعنی این واحد نیروگاهی تاکنون برای ایران بیش از یک میلیارد دلار سود داشته است.
تمایل کشورهای منطقه به دانش هسته‌ای
کشورهای اطراف ایران ازجمله کشورهای عربی که منابع غنی نفتی دارند نیز به سمت دانش هسته‌ای رفته‌اند. به‌گفته ملازاده، عربستان، امارات و ترکیه به این سمت رفته‌اند و قصد دارند برق خود را از انرژی هسته‌ای تامین کنند.
نقش‌آفرینی در زندگی
از مهم‌ترین کاربردهای پرتوی در دنیا و در ایران، می‌توان در حوزه پزشکی به پرتودرمانی و تولید رادیوداروهای تشخیصی و درمانی اشاره کرد. این در حالی است که در حوزه سلامت و بهداشت، استریل کردن تجهیزات پزشکی و ضد‌عفونی کردن موادغذایی از کاربردهای حوزه پرتوی دانش هسته‌ای است. همچنین دفع آفات کشاورزی و افزایش ماندگاری مواد غذایی، در صنعت کشاورزی و بهبود خواص پلیمری، کاشت یونی، تولید رادیوایزوتوپ‌های صنعتی و آزمون‌های غیرمخرب در حوزه صنعت، بخش دیگری از ثمرات دانش هسته‌ای است. این در حالی است که در حوزه محیط‌زیست، دانش هسته‌ای می‌تواند به پاکسازی آب‌ها و خاک‌های آلوده و تصفیه پسماندهای شهری، صنعتی و بیمارستانی کمک کند.
