آیا خودرو سازان در حال احتکارند؟

این روز‌ها شایعاتی مبنی بر دپوی خودرو در شرکت‌های خودرو‌سازی‌ برای گران کردن خودرو شنیده می‌شود. برخی رسانه‌ها می‌گویند شرکت‌های خودرو‌ساز با دپوی خودرو در پارکینگ‌های خود در تلاشند عرضه را کاهش دهند تا از این طریق زمینه را برای کمبود خودرو و افزایش قیمت خودرو فراهم کنند.
ریشه این شایعات کجاست؟ چرا برخی رسانه‌ها درباره دپوی خودرو در پارکینگ خودروسازان سخن می‌گویند؟
نگاهی به آمار تولید و فروش شرکت‌های خودروساز نشان می‌دهد حجم تولید خودرو‌های سواری در 3شرکت اصلی خودرو‌ساز یعنی ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در نیمه نخست امسال 56هزار دستگاه افزایش یافته اما در مقابل حجم فروش آنها 64هزار دستگاه کاهش یافته است. بسیاری از رسانه‌ها با استناد به تفاوت بین تولید و فروش شرکت‌های خودرو‌سازی‌ اعلام کرده‌اند که شرکت‌های خودرو‌ساز در حال دپوی محصولاتشان هستند. اما اصل ماجرا چیست؟
 نکته اول این است که شرکت‌های خودرو‌ساز خود راسا به افزایش قیمت مجاز نیستند و برای اینکه قیمت افزایش یابد، شورای رقابت باید مجوزهای لازم را صادر کند به همین دلیل این ادعا که با دپوی خودرو در پارکینگ می‌توان قیمت‌ها را بالا برد دست‌کم در شرایط فعلی خیلی نظر مستحکمی نیست. اما واقعیت اصلی چیز دیگری است و به موضوع تجاری‌سازی محصولات تولیدشده در خطوط تولید خودروسازان بازمی‌گردد. طبق روال پس از تولید یک محصول باید مجوز‌های به کارگیری، تردد و استاندارد‌سازی‌ آن وسیله نقلیه را نهاد‌های مختلف صادر کنند و در واقع تجاری‌سازی‌ آن محصول انجام شود. مراحل تجاری‌سازی‌ یک محصول در اختیار خودروسازان نیست و به سایر نهاد‌ها وابسته است. در برخی دوره‌ها این مرحله کوتاه می‌شود و در برخی دوره‌ها کار تجاری‌سازی‌ محصولات ممکن است چند‌ماه طول بکشد.ضمن اینکه موضوعات دیگری نیز درباره دپوی 64هزار دستگاه خودرو در کف پارکینگ وجود دارد. چنانکه وزارت صنعت اعلام کرده: در حال حاضر ۱۳ هزار دستگاه خودروی تولیدشده ایران خودرو دارای استانداردهای ۸۵ گانه فاز ۲ هستند که براساس تعاریف شورای رقابت و همچنین لزوم طی شدن فرایندهای مرتبط با دریافت مجوز استاندارد (TA) برای عرضه به بازار، باید مراحل قیمت‌گذاری آنها در فرایند اجرایی شورای رقابت طی شود.
همچنین 19هزار و 700دستگاه از این خودروها به نام مشتریان فاکتور شده و در حال طی شدن مراحل شماره‌گذاری و حمل به مقصد نمایندگی‌های سراسر کشور قرار دارند.
در شرکت سایپا نیز 34هزار و 171دستگاه خودرو موجود است که از این میزان 9هزار و 948دستگاه فاکتور شده و فاقد پلاک هستند و به ‌محض شماره‌گذاری تحویل مشتریان خواهند شد.
در پارکینگ سایپا، 21هزار و 708دستگاه خودرو نیز در انتظار صدور مجوز استاندارد و آماده فروش و فاکتور برای مشتریان هستند که از این تعداد 15هزار و 364دستگاه خودروی نیسان و 6هزار و 346دستگاه کوئیک است.
همچنین ۱۰۷۷ دستگاه خودرو تولید سال ۱۴۰۱ هستند که در انتظار اعلام نظر سازمان ملی استاندارد به‌سر می‌برند. ۱۴۳۸ دستگاه نیز به‌علت کسری قطعات در فرایند تکمیل قرار دارند و پس از تکمیل وارد فرایند فروش خواهند شد.
با این توضیحات می‌توان گفت دپوی محصولات در شرکت‌های خودرو‌ساز برای ایجاد تأثیر در بازار خیلی ایده قابل دفاعی نیست و اصل ماجرا به مراحل تجاری‌سازی‌ محصولات بازمی‌گردد که انتظار می‌رود در روزهای آینده به سرانجام برسد.