پالس منفی اروپا به تروریستی خواندن سپاه

رضا عمویی-روزنامه‌نگار

از وقتی که «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در فروردین‌1398 در اقدامی غیرمعمول سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست ادعایی گروه‌های تروریستی آمریکا قرار داد، بیش از 4سال می‌گذرد، اما از آن زمان تاکنون نزدیک‌ترین متحدان آمریکا در اروپا هنوز راضی نشده‌اند که در این مسیر، جا پای آمریکا بگذارند. اقدام دولت وقت آمریکا در راستای سیاست فشار حداکثری علیه تهران صورت گرفت و در همان زمان نیز اقدامی غیرمعمول به شمار می‌رفت. ضمن آنکه این نخستین‌بار بود که آمریکا یک نیروی نظامی رسمی در جهان را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار می‌داد. از سوی دیگر، اقتصاد ایران از نظر تجاری فاقد ارتباط معنادار با اقتصاد آمریکاست و در همان زمان تحریم سپاه اقدامی تبلیغاتی و نمایشی به‌نظر می‌رسید. دولت ترامپ حتی برای نمایشی نشان دادن تصمیمش، تروریستی نامیدن سپاه را یک روز پیش از روز پاسدار در ایران اعلام کرد تا نشان دهد ابعاد تبلیغاتی این تصمیم برای آنها بسیار مهم‌تر است. شاید با توجه به همین ابعاد نمایشی تصمیم آمریکا، دیگر شرکای غربی و اروپایی واشنگتن هنوز پس از 4سال به‌رغم فشار لابی ضدایرانی در اروپا، اما هیچ‌کدام حاضر به همراهی با کاخ سفید نشده‌اند. در عین حال، دلایل دیگری نیز درباره عدم‌اقدام اروپا برای قرار‌دادن نام سپاه در فهرست تروریستی قابل بررسی است.

شکاف در لندن
مهم‌ترین دلیل عدم‌ورود نام سپاه به فهرست گروه‌های تروریستی در برخی کشورهای اروپایی ازجمله در انگلیس را «تام تاگنهات»، مشاور امنیتی وزیر کشور انگلیس فاش کرده است. او بهمن‌ماه سال گذشته به انتقاد از کسانی پرداخت که در کابینه انگلیس با اقدام علیه سپاه پاسداران مخالف هستند و گفت اگرچه هرکاری را علیه سپاه پاسداران انجام داده، اما برخی در کابینه با او همراه نیستند. اشاره این مقام انگلیسی روشن‌ترین اختلاف‌نظر در کابینه انگلیس برای اقدام علیه سپاه را به نمایش گذاشت. 2روز پیش نیز، روزنامه ساندی‌تایمز در گزارشی اعلام کرده بود که به باور «سوئلا براورمن»، وزیر کشور انگلیس، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بزرگ‌ترین تهدید علیه امنیت ملی انگلیسی است، اما این مقام انگلیسی هیچ اشاره‌ای به تروریستی اعلام‌کردن سپاه نکرد. انگلیس در چند‌ماه گذشته حتی شاهد تشدید کمپین علیه جمهوری اسلامی ازجمله برگزاری یک اعتصاب غذای 72روزه روبه‌روی وزارت خارجه در لندن بود، اما با وجود آنکه وضعیت اعتصاب‌کنندگان به بیمارستان کشیده شد، درخواست آنها برای تروریستی اعلام کردن سپاه مورد پذیرش قرار نگرفت. همزمان روزنامه فایننشال تایمز با انتشار گزارشی در همین هفته اعلام کرد که اختلاف‌نظرها میان وزیر کشور و وزیر خارجه انگلیس در زمینه قراردادن نام سپاه پاسداران در فهرست تروریستی بیشتر شده است. به نوشته این روزنامه، وزیرخارجه نگران است که تروریستی اعلام‌کردن سپاه نتیجه معکوس علیه لندن داشته باشد.

اختلاف در بروکسل
در اتحادیه اروپا نیز اختلاف‌نظر بر سر مقابله با سپاه پاسداران پررنگ است. به‌رغم آنکه پارلمان اتحادیه اروپا، در بهمن‌ماه سال گذشته از کشورهای عضو خواسته بود تا سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دهند، اما پس از حدود 6‌ماه تا‌کنون هیچ‌کدام از کشورهای عضو به این درخواست توجهی نکرده‌اند. «لارنس نورمن»، خبرنگار روزنامه وال‌استریت ژورنال که مسائل مربوط به ایران را دنبال می‌کند، در توییتر خود به اختلاف‌ در میان مقامات ارشد اتحادیه اروپا پیرامون قراردادن سپاه پاسداران در فهرست تروریستی اشاره کرده و به نقل از یک مقام اروپایی گفته است که این ایده خوبی نیست، زیرا ما را از پیشبرد مسائل دیگر باز‌می‌دارد. بسیاری از مقامات اروپایی در بروکسل هنوز نیم‌نگاهی به توافق هسته‌ای با ایران دارند و علاقه‌ای به بازکردن چالش‌های جدید در تعامل با ایران در کنار پرونده هسته‌ای ندارند. از سوی دیگر، عدم ‌واردکردن نام سپاه در فهرست تروریستی نشانه روشنی دال بر این است ‌که اتحادیه اروپا همچنان به تعامل با تهران به جای قطع رابطه کامل علاقه‌مند است و بروکسل تمایلی به تخریب همه پل‌های خود با ایران ندارد.

فقدان مبنای حقوقی و نگرانی‌های امنیتی
با وجود درخواست‌های متعدد علیه سپاه پاسداران در اتحادیه اروپا، اما واقعیت ماجرا آنجاست که قرار دادن نام سپاه پاسداران به‌عنوان نیروی نظامی رسمی یک کشور در فهرست گروه‌های تروریستی اقدامی غیرقانونی است. این موضوع را «آنالنا بربوک»، وزیر خارجه آلمان نیز مورد اذعان قرار داده و در واکنش به درخواست‌ها برای تروریستی خواندن سپاه پاسداران گفته است که با توجه به بررسی کارشناسان حقوقی اتحادیه اروپا، «هیچ مبنای حقوقی» برای تروریستی خواندن سپاه وجود ندارد. اظهارات وزیر خارجه آلمان تکرار دیدگاه جوزپ بورل، مسئول امور سیاست خارجی اتحادیه اروپا‌ست که پیش‌تر گفته بود: «به صِرفِ اینکه شما از کسی خوش‌تان نیاید، نمی‌توانید او را تروریست بنامید.» بخش دیگری از مخالفت‌ها در اروپا برای وارد‌کردن نام سپاه در فهرست گروه تروریستی، نگرانی‌ها از پاسخ متقابل ایران است. تروریستی اعلام‌کردن نام سپاه در اروپا می‌تواند به‌صورت طبیعی با اقدام متقابل در تهران روبه‌رو شود. بی‌تردید تروریستی اعلام‌کردن ارتش و نیروهای نظامی اروپایی در تهران می‌تواند حمله به اهداف آنان در منطقه را برای ایران توجیه‌پذیر کند.