رنگ‌هایی که جادو می‌کنند!

روانشناسی رنگ‌ها در دنیای ارتباطات اهمیت فراوانی دارد. به اعتقاد روانشناسان، رنگ‌ها شخصیت درون انسان‌ها را بیان می‌کنند و می‌توانند وضعیت روحی افراد را تعریف کنند یا تحت‌تأثیر قرار دهند. علاوه بر اینها، رنگ‌ها به فضای اطرافمان انرژی ویژه‌ای می‌دهند. واقعیت این است که نیروی رنگ‌ها را نمی‌توان انکار کرد، چون مصداق روح زندگی روی کره‌ زمین‌اند. برای دانستن قدرت رنگ‌ها، معانی و تأثیرات آنها بر ذهن و روح آدمی سراغ زهرا انجام، کارشناس‌ارشد روانشناسی تربیتی، سوپروایزر انجمن واقعیت‌درمانی و مشاوره در حوزه توسعه فردی رفتیم.


رنگ‌ها چگونه بر زندگی ما تأثیر می‌گذارند و چه نقشی در سلامت روان دارند؟
ما دنیای واقعی را از اطلاعاتی که به وسیله حواس پنجگانه‌مان از محیط دریافت می‌کنیم می‌شناسیم. رنگ‌ها بخشی از اطلاعاتی هستند که توسط قدرت بینایی و از طریق دیدن دریافت و براساس آن تصمیم‌گیری و رفتار می‌کنیم. تأثیر رنگ‌ها بر روان و فیزیولوژی از گذشته‌های دور نیز موضوع تحقیق و تفحص زیادی بوده است. رنگ‌ها می‌توانند حس آرامش، عصبانیت، شادی، غم، تزویر و... را به انسان‌ها منتقل کنند. درک رنگ‌ها زندگی ما را لذتبخش و هیجان‌انگیز می‌کند. بهار، رنگارنگ‌ترین زمان سال است و شاید به همین دلیل فصلی است که احساس طراوت و شادابی به ما می‌بخشد و در این فصل معمولاً روحیه بهتری نسبت به زمستان داریم.

چه ارتباطی بین تأثیر رنگ‌ها و فرهنگ وجود دارد؟ می‌توان گفت احساسات ما درباره رنگ‌ها اغلب حسی و شخصی است و ریشه در تجربه یا فرهنگمان دارد؟
به‌طور کلی رنگ‌ها از 2 راه بر ما تأثیر می‌گذارند؛ «تجربیات» و «هیجانات» ما در دوره‌های مختلف زندگی. برای مثال ممکن است فردی در کودکی به‌دلیل پوشیدن لباس زرد مورد تمسخر قرار گرفته باشد و همین موضوع او را از رنگ زرد متنفر کرده باشد. اما ممکن است فرد دیگری تجربه متفاوتی با این رنگ داشته و اتفاقا زرد، رنگ مورد علاقه‌اش باشد.
توجه داشته باشیم رنگ‌ها در فرهنگ‌های مختلف تعاریف و معانی متفاوتی دارند. به‌عنوان مثال رنگ قرمز در آلمان بدیمن است و همین رنگ در فرهنگ شرقی و آسیایی رنگ جشن و شادی درنظر گرفته می‌شود به‌طوری که در برخی نقاط عروس‌ها در روز عروسی‌شان لباس قرمز می‌پوشند و این به مفهوم خوشبختی و عمر طولانی است. این در حالی است که رنگ قرمز در سراسر جهان معمولا نشانه عشق و هیجان است، بنابراین می‌توان گفت بعضی از اثرات رنگ‌ها جهان‌شمول هستند و براساس تأثیراتشان در طول زمان به نمادهایی از احساسات درونی و حالات شخصیتی و اجتماعی تبدیل شده‌اند.

رنگ‌ها در تصمیمات روزمره ما چه تأثیری دارند؟ مثلا رنگ  یک لباس، ما را مجبور به خرید آن لباس می‌کند یا رنگ یک برند محصول باعث می‌شود آن برند را بر دیگری ترجیح دهیم؟
بسته به اینکه رنگ‌ها چه موضوع یا خاطره‌ای را برایمان تداعی می‌کنند، احساسات متفاوتی را هم در ما به‌وجود می‌آورند. مثلا فردی که به رنگ سبز علاقه دارد، به‌احتمال زیاد تمایل بیشتری هم برای انتخاب آن برای لباس، وسایل تزیینی یا دکور منزلش خواهد داشت.
آنچه مسلم است این است که علاوه بر تداعی‌ها و تجربیات شخصی، رنگ‌ها ویژگی‌های خاص ذاتی دارند که آگاهی از آنها می‌تواند به ما کمک کند بهتر و مؤثرتر تصمیم بگیریم. مثلا رنگ‌های گرم تحریک‌کنندگی بیشتری دارند و هوشیاری را افزایش می‌دهند و رنگ‌های سرد موجب افزایش تمرکز می‌شوند.
رنگ‌ها حتی بر ادراک ما از زمان نیز تأثیر می‌گذارند. مثلا رنگ قرمز باعث می‌شود ادراک فرد از زمان، طولانی‌تر و رنگ آبی باعث کوتاه‌تر‌شدن آن می‌شود.
دنیای تبلیغات هم از این ویژگی‌ها استفاده می‌کند تا ما را به خرید محصولات و خدمات خاص ترغیب کند.

معمولا در سنین کودکی و نوجوانی رنگ‌های روشن یا به‌اصطلاح جیغ را به تیره ترجیح می‌دهیم اما با بالارفتن سن به سمت رنگ‌های تیره‌تر گرایش پیدا می‌کنیم. علت این تغییر ذائقه چیست؟
ذهن کودکان به رنگ سریع‌تر از بزرگسالان واکنش نشان می‌دهد. کودکان از دوران نوزادی، رنگ‌های شاد را ترجیح می‌دهند. کودکان معمولا به رنگ‌های آبی، ارغوانی، قرمز و نارنجی علاقه بیشتری نشان می‌دهند تا به رنگ‌های قهوه‌ای یا خاکستری. البته با تغییر سن، سلیقه نیز تغییر می‌کند؛ احتمالا به این دلیل که همزمان با رشد کودک علاوه بر رنگ، دیگر اطلاعات بصری مانند فرم هم مورد توجه قرار می‌گیرد و در سنین بالاتر فاکتورهای متعدد مثل تأثیر رنگ لباس بر فرم بدن، نمادین‌شدن رنگ‌ها، همسویی با همسالان و تجارب مختلف ممکن است به تغییر ذائقه فرد منجر شود.

رنگ در خانه هم ‌ تأثیری روی خلق‌وخو یا حتی کیفیت خواب ما دارد؟
رنگ‌ها با برانگیختن خلق‌وخو و عواطف بر افراد اثر روانی دارند. آنها می‌توانند یک اثر آرام‌بخش یا تحریک‌کننده داشته باشند، تمرکز ما را تقویت کنند یا به ذهن ما جهت دهند.
انتخاب رنگ مناسب برای هر محیطی می‌تواند کمک زیادی به پرورش روحیه، استعداد و حتی بهبود جسم و روح ما داشته باشد. برای مثال، رنگ بنفش حس نیاز به استراحت و خواب آلودگی را برای ما تداعی می‌کند و موجب کاهش دمای بدن می‌شود و حتی حساسیت به درد را کاهش می‌دهد. رنگ آبی فشار خون را کاهش می‌دهد و تنفس را آرام‌تر می‌کند. اما رنگ قرمز باعث تحریک و قوت بخشیدن به بدن می‌شود.این رنگ همچنین باعث تسریع جریان خون و فعالیت‌های عضلانی می‌شود.
رنگ نارنجی هم سمبل انرژی است و باعث افزایش اشتها، خنثی‌کردن افسردگی و بی‌حالی می‌شود. درحالی‌که رنگ سبز اثر تسکین‌بخشی دارد و باعث کاهش خستگی و متعادل‌کردن هیجانات می‌شود. بنابراین می‌توان گفت رنگ‌ها تأثیر زیادی بر روحیه ما دارند و می‌توانند احساسات ما را به شیوه‌های مختلف تحت‌تأثیر قرار دهند.