هیاهوی مقدس

حمیدرضا محمدی

اینجا قرار است عـزاخـانه‌ای مصوّر باشد. یک گالری عاشورایی با در و دیواری سیاهپوش در این روزهای منتهی به یوم‌الحزن. می‌خواهیم برویم به دل تاریخ سوگواری ایرانیان معاصر به قدر و قدّ یک‌ونیم سده اخیر و لابه‌لای آلبوم عزاداری گذشتگانمان تورق کنیم. نیت کرده‌ایم با این مقصود و منظور تا هم خاطره‌بازی کرده باشیم و هم سری چرخانده و نقبی زده باشیم به نسل پدران‌مان. به احترام و احتشام همه سینه‌زنان حسینی در دهه اول محرم  اینجا چراغ ماتمکده‌‌ای از جنس قاب عکس روشن است.

«تیمچه مظفّریّه» را چشم‌‎نوازترین قسم بازار تبریز توصیف کرده‌اند. مأمن فروش فرش این خطّه که چون در اواخر روزگار ولی‌عهدی مظفّرالدّین‌شاه، در سال 1305 قمری، یعنی 8 سال پیش از ترور سلطان صاحبقران و 19 سال قبل از امضای فرمان مشروطه به‌دست سرمایه‌دار نامدار، حاج شیخ محمدجعفر امینی قزوینی بنا شد، مظفّریّه نامش نهادند و این عکس عاشوراییِ «علی‌خان والی» باید پس از تاریخ بوده باشد. اگرچه به گواه تاریخ، او در بهار 1298 قمری (1260 خورشیدی) در فاصله میان حکومت مراغه و ارومیه، چندماهی را در تبریز گذراند اما چون بر بالای عکس، به خطّی خوش، عبارت «تیمچه مظفّریّه» ذکر شده، باید زمان عکس را به عاشورای سال‌های سپس‌تر و تا پیش از سال 1312 قمری نسبت داد. عکسی که اگرچه در آن چهره‌ها به‌درستی عیان نیستند امّا همین هیاهو و همهمه از عزاداری پرشوری در میانه تصویر حکایت دارد که ایستاده یا نشسته به سخنان واعظ گوش می‌دهند و روزنه‌های نوری که از سقف تیمچه بر خیل سوگواران می‌تابد، تلألویی دیگرگون به این قاب داده است، و حجره‌هایی یکسره بسته‌اند و طاقه پارچه مشکی‌ای که دورتادور تیمچه را  سیاه‌پوش کرده است. این همه یعنی شوری مقدّس در این قاب، در جریان است.