زندگی را در دستت بگیر
شهره کیانوش‌راد- روزنامه‌نگار
آیا دوست دارید زندگی رؤیایی داشته باشید؟ آیا هدفی برای خود تعیین کرده‌اید؟چه برنامه‌ای برای رسیدن به این هدف دارید؟ قبل از هر پاسخی، اطمینان داشته باشید که رسیدن به هدفی که برای خود تعیین کرده‌اید دور و دست‌نیافتنی نیست! و بدانید که بدون برنامهریزی راه سخت‌تری پیش‌رو خواهد داشتید. دکتر «فهیمه مردان» روان‌شناس حوزه نوجوان معتقد است هر قدر برنامهریزی دقیق‌تری داشته باشیم راه رسیدن به رؤیاهایمان هموارتر خواهد شد. در گفت‌وگو با دکتر مردان، به این موضوع پرداختیم که نوجوانان برای رسیدن به اهداف و آرزوها چگونه برنامهریزی کنند؟ فواید برنامهریزی چیست و برای داشتن یک برنامهریزی منظم چه کارهایی باید انجام داد؟
هدفت را مشخص کن!
ناپلئون هیل، از نویسندگان آمریکایی و از پیشگامان سبک مدرن ادبیات موفقیت شخصی است. او می‌گوید: «اولین اصل برای قدم گذاشتن در یک راه، داشتن هدف است. شما باید به‌قدری به آن هدف اطمینان داشته باشید که در ذهن خود آن را تبدیل به باور کنید.» وقتی هدف خود را تعیین کردید، باید برای رسیدن به آن هدف و برنده شدن، برنامهریزی کنید. اشتیاق سوزان برای رسیدن به هدف، شما را به آن‌چه در سردارید نزدیک‌تر می‌کند. در واقع برنامهریزی فرایندی است که کمک می‌کند شما به هدفتان برسید. فرض کنیم هدف شما این است که در آینده پزشک شوید یا دلتان می‌خواهد یک مکانیک یا آشپز حرفه‌ای شوید. به‌طور حتم اگر درس نخوانید یا به‌دنبال تجربه و مهارت لازم نروید، نمی‌توانید در آینده به هدف خود برسید. پس لازم است بعد از تعیین هدف، با برنامهریزی منظم پیش بروید.
مدیریت زمان همراه با تمرکز
از مهم‌ترین مزایای دفترهای برنامهریزی آماده یا دست‌ساز، نوشتن و ثبت برنامه‌هاست. این کار به شما کمک می‌کند توجه بیش‌تری را به زمان حال داشته باشید، می‌توانید سرعت زندگی را در دستتان بگیرید و با مدیریت زمان پیش بروید. با برنامهریزی و پیدا‌کردن نقاط قوت و ضعف می‌توانید در کنار اهداف اصلی خود، به برنامه‌های ورزشی، تفریحی، تحصیلی هم برسید. گاهی برخی عادت‌های اشتباه شما را از رسیدن به هدفتان دور می‌کند. برای مثال اگر عادت دارید هنگام درس خواندن تنقلات بخورید، ممکن است تمرکز کافی خود را از دست بدهید و مجبور شوید یک موضوع را چندبار مرور کنید. آموزش روش‌های مدیریت زمان به شما کمک می‌کند تا با برنامهریزی منظم از ساعات خود بهترین استفاده را ببرید و بدون اضطراب فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهید.
فواید برنامهریزی چیست؟
بدون داشتن برنامه‌ای منظم شما سردرگم خواهید بود اما با داشتن برنامهریزی، موفق می‌شوید به اهدفتان برسید، فشارهای ذهنی و استرس روزانه شما کاهش می‌یابد و با افزایش اعتماد به‌نفس و احساس رضایت درونی می‌توانید در تحصیل و حرفه مورد نظرتان دانش و مهارت لازم را کسب کنید. برای اینکه به زندگی ایده‌آل و اهدافتان در زندگی برسید، لازم است برنامهریزی داشته باشید. دقت کنید برنامهریزی شما، قابل دستیابی، واقع‌بینانه و قابل اجرا باشد.
چگونه برنامهریزی کنیم؟
اکنون که به اهمیت داشتن هدف و برنامهریزی پی‌بردید، حتما می‌پرسید چگونه برنامهریزی کنیم تا به هدفمان برسیم؟ نخستین گام برای داشتن یک برنامهریزی خوب این است که شما به شناختی از خودتان برسید. برای این کار فهرستی از اهدافتان را براساس اولویت‌ها و ارزش‌های مورد نظرتان تهیه کنید. آن‌ها را تقسیم‌بندی و شماره‌گذاری کنید. فرض کنید براساس علاقه و توانایی خود قصد دارید در آزمونی شرکت کنید. هدفتان کسب نمره مورد نظر برای شرکت در آن دوره آموزشی است. فهرستی از کتاب‌هایی که لازم است مطالعه کنید را تهیه کرده و با شناختی که از خود دارید برنامهریزی کنید که برای هر کدام چند ساعت مطالعه لازم است. ممکن است طی این برنامهریزی و قدم برداشتن برای رسیدن به اهداف مورد نظر دچار مشکلاتی شویم یا طبق این برنامهریزی، با محدودیت‌هایی برای رسیدگی به سایر برنامه‌ها روبه‌رو شویم. همه این موارد را بنویسید و براساس اولویت‌بندی و قوانینی که برای خودتان تعیین کرده‌اید پیش روید.
خودت طراحی کن!
اگر از آن دسته نوجوانانی هستید که سرتان را با برنامه‌های مختلف گرم کرده‌اید و دچار وسواس فکری شده‌اید یا به‌دنبال برنامهریزی برای اهداف بلندمدت هستید، می‌توانید خودتان دست به‌کار شوید و دفتری برای برنامه‌های خود طراحی کنید. دفتر «بولت ژورنال» روشی برای مدیریت زمان است و برای کسانی که هدف بزرگی را دنبال می‌کنند فوق‌العاده است. بولت ژورنال در واقع دفترچه‌ای دست‌ساز است و شما می‌توانید آن را براساس سلیقه و نیازهایی که دارید طراحی کنید. بولت ژورنال، به شما کمک می‌کند تا تمام اتفاقات گذشته و حال خود را به روش شخصی در دفترثبت کنید. شما می‌توانید برنامه، اهداف و آرزوهای خود، خاطرات و تجربه‌هایی که به‌دست آورده‌اید، هزینه‌های زندگی، کارهای شخصی و غیرشخصی و... را در این دفتر بنویسید. یکی از تفاوت‌‌های این دفتر با پلنر، تعداد صفحات آن است. صفحات پلنر محدودترند و فهرست برنامهریزی مشخصی دارند، هم‌چنین با طراحی یکسانی عرضه می‌شوند، اما هر فرد می‌تواند بولت ژورنال را با توجه به سلیقه خود و با تعداد صفحه‌های بیش‌تر طراحی کند. بولت ژورنال، امکان خلاقیت شما را بالاتر می‌برد و باعث می‌شود که به برنامه‌های خود برای رسیدن به اهدافتان بیش‌تر اهمیت دهید. میزان خودآگاهی شما بالاتر می‌رود و موجب می‌شود که به‌طور مرتب و روزانه خودتان را چک کنید. مزیت دیگر این دفترها نسبت به دفترهای آماده این است که هم به سیستم توجه می‌شود و هم به عملکرد. سیستم یعنی اینکه چگونه دفتر خودمان را به یک ابزار سامان‌دهی قدرتمند تبدیل کنیم و عملکرد یعنی چگونه آن را هدف‌مند کنیم. این نوع برنامهریزی، با افزایش میزان بهره‌وری و ذهن آگاهی همراه است.
نشانه‌گذاری کنید!
«رایدر کرول» برای نخستین بار ابزاری را برای مدیریت زمان طراحی کرد که «بولت ژورنال» نام گرفت. کرول، اعتقاد داشت که این ابزار می‌تواند به افراد کمک کند تا گذشته خود را بررسی و سپس زمان حال را مدیریت و در نهایت برای آینده برنامهریزی کنند. امروزه این روش برنامهریزی به یکی از دفترهای برنامهریزی محبوب تبدیل شده و این امکان را فراهم می‌کند تا همه افراد بتوانند با توجه به شرایط خود یک مدیریت دقیق برای اهداف کوچک و بزرگ زندگی داشته باشند. «بولت» به دایره سیاه توپر گفته می‌شود که در هر قسمتی از صفحه و مقابل هر برنامه گذاشته شود، نشانه انجام دادن آن برنامه‌است.
برنامهریزی کاغذی!
نوشتن به شما کمک می‌کند بتوانید اهداف خود را دسته‌بندی کنید و بر مبنای اولویت پیش بروید. ساده‌ترین روش برنامهریزی این است که هدف‌های خود را روی کاغذ بنویسید. بهتر است زمان رسیدن به آن هدف را در دفتر خود نوشته و کارهایی که لازم است برای رسیدن به هدف مورد نظر انجام دهید را ثبت کنید. نوشتن اهداف و برنامه‌ها روی کاغذ ذهن شما را خالی می‌کند و می‌توانید با خیالی‌آسوده برنامه‌های تعیین شده را اجرا کنید. برای مثال اگر هدف شما قهرمانی در ورزش شنای نوجوانان است، ابتدا تحقیق کنید که چه دوره‌های آموزشی را باید بگذرانید.
بدون اضطراب برنامهریزی کنید
زندگی امروزی حتی برای برخی نوجوانان هم با استرس همراه است. بسیاری از شما دوست دارید در کنار درس خواندن و آمادگی برای آزمون ورودی مدارس یا کنکور به تفریح در کنار دوستان یا همراه خانواده بپردازید، تلویزیون تماشا کنید، کتاب‌های غیردرسی و داستانی بخوانید و ورزش مورد علاقه خود را هم تمرین کنید. گاهی این حجم از برنامه‌ها در یک روز یا یک هفته قابل اجرا نیست و زندگی را برای شما به یک دنبال بازی بی‌پایان تبدیل می‌کند. بهتر است بدون استرس و نگرانی از نداشتن وقت کافی برای انجام برنامه مورد علاقه خود، از روش‌های برنامهریزی استفاده کنید و روی خودتان تمرکز بیش‌تری داشته باشید.
خسته و ناامید نشوید!
سعی کنید اهداف خود را با توجه به زمانی که در اختیار دارید مشخص کنید. اگر خود را برای امتحانات پایانی سال آماده می‌کنید بهتر است تمرکز اصلی‌تان بر خواندن درس‌های مربوطه باشد و زمان برنامه‌های جانبی مانند تفریح یا ورزش را کاهش دهید. اگر با زمان‌بندی مشخص پیش نروید و در حالی‌که باید برای کنکور یا امتحانات پایان سال آماده شوید، بخواهید هم‌زمان به چند هدف دیگر برسید، ممکن است در میانه راه، خسته شده و نتوانید برنامه‌های خود را اجرا کنید. اما برنامهریزی منظم و اجرای هربرنامه با توجه به زمانی که دارید، انگیزه شما را برای رسیدن به هدف موردنظر بیش‌تر خواهد کرد. نقاط قوت و ضعف هر برنامه را بنویسید و با تقویت نقاط مثبت برای رسیدن به هدفتان تلاش کنید.
