ماندگارتر از بنیانگذار

سحر جعفریان

تهیه بستنی در ایران متداول نبود و در قرن نوزدهم از اروپا به کشور انتقال یافت و رواج یافت. در حقیقت ماجرای بستنی در ایران از سفر سوم ناصرالدین‌شاه به اروپا و آوردن بستنی سنتی پلومبیر فرانسوی آغاز شد. پلومبیر نام محلی ییلاقی در فرانسه است که دسر شیرینی با نام بستنی آنجا تهیه می‌شد. تاریخچه بستنی در ایران با ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه گره خورده که این میان با نام اکبر مشتی (اکبر جعفری ملایری) ماندگار شده است.

  اکبرمشتی، شاگرد ممدریش بود
همانطور که پیش‌تر نوشتیم، ممد‌ریش را بنیانگذار و به نوعی استاد اکبر مشتی می‌دانند. اکبرمشتی هم بستنی‌فروش معروف دیگری است که نامش به گوش همه ما خورده است. می‌گویند اکبر مشهدی ملایری که برای گذران زندگی ابتدا به بردن شکر و چای به شمال و آوردن هیزم از شمال به تهران مشغول بود که چون به آشپزخانه قاجار راه یافت، آنجا با ممدریش بستنی‌ساز آشنا شد. همین آشنایی سبب ‌شد تا از او فوت و فن بستنی‌سازی یاد بگیرد. طوری که مدتی بعد هردو به تنها بستنی‌سازان ممالک ایران شهرت یافتند. نام اکبرمشتی اما بیشتر در حافظه تاریخی ثبت شده و آن به سبب زحمت‌های فراوانی ا‌ست که او برای تهیه بستنی و فروش آن در تهران و سایر شهرها متحمل شد.

  شهرت جهانی
بستنی ایرانی که اکبرمشتی درست می‌کرد با انواع خارجی بستنی کاملا متفاوت بود. ذائقه ایرانی‌ها سرشیر، گلاب و زعفران را بیشتر می‌پسندد. اکبرمشتی هم آن را رعایت و از برخی گیاهان به جای افزودنی‌های غذایی استفاده ‌کرد. او همچنین مجبور بود زمستان‌ها در کوه‌های اطراف تهران به‌دنبال تهیه یخ باشد تا سرمای کافی برای دسرهای خوشمزه‌اش فراهم کند. دهه 20بود که نخستین مغازه بستنی‌فروشی‌اش با شراکت کوتاه‌مدت با ممدریش را در خیابان شهرری به راه‌انداخت. همه تهران از رجال سیاسی صدر تا ذیل دولت گرفته تا شهروندان عادی از مشتری‌های اکبرمشتی بودند که آخر هفته‌ها بعد از زیارت شاه عبدالعظیم(ع) در مسیر بازگشت طعم بستنی‌های اکبرمشتی را می‌چشیدند. مشتری خاص او که سبب شهرت جهانی‌اش هم شد فخرالدوله، دختر محمدعلی‌شاه و مادر دکتر امینی بود. روز 14مرداد 1342با 20فلاسک عقاب‌نشان 50کیلو بستنی اکبرمشتی را از ایران به فرانسه برد تا در جشنی که به همین مناسبت در سفارت ایران برپا ‌شد از مردم پذیرایی کند.