خوشمزگی فراتر از مرزها
سعیده مرادی
در کشور ما غذا و چاشنی‌های بسیاری وجود دارد که در عرصه بین‌المللی خوش درخشیده و به ثبت جهانی رسیده‌اند؛ خوراکی‌هایی که خاصیت، طعم دلپذیر و قدمت نوع ایرانی‌شان، آنها را نسبت به انواع مشابه در دیگر نقاط دنیا متفاوت کرده و باعث شده تا شهرت بگیرند و در جهان حرفی برای گفتن داشته باشند. درست مثل گردو که در بسیاری از شهرهای کشورمان تولید می‌شود، اما هیچ گردویی گردوی تویسرکان نمی‌شود. سال‌هاست چرخ زندگی مردم شهرستان تویسرکان با این محصول می‌چرخد؛ محصولی مهم و استراتژیک که زیرکشت ۵ هزار و ۵۰۰ هکتار از باغات این خطه قرار دارد. طعم فوق‌العاده، روغن و سفیدی مغز و کیفیت عالی گردوی تویسرکان باعث شد سازمان مالکیت معنوی (WIPO) این محصول را در فهرست جهانی ثبت کرد. ثبت جهانی گردوی تویسرکان در حقیقت یک برند‌سازی بین‌المللی است که علاوه بر افزایش اعتبار گردوی تویسرکان زمینه‌ساز استفاده از مزایای ویژه برای بهره‌وری حداکثری اقتصادی از این محصول باغی می‌شود.
پسته دامغان، برند جهانی کشاورزی
پسته اگرچه در ۲۷استان کشور کشت می‌شود اما در عرصه‌های جهانی بیش از همه با دامغان، شناخته شده است. شهرستان دامغان از رویشگاه‌های اولیه پسته در جهان است و درختان کهنسال در این محدوده گواه بر این واقعیت است. برخورداری از طعم، مزه و رنگ مناسب پسته دامغان با توجه به اقلیم این شهرستان و درشتی و بازارپسندی و زودرس‌تر‌بودن آن نسبت به پسته کرمان و رفسنجان از اصلی‌ترین مزیت‌های این محصول عنوان شده است. همین ویژگی پسته دامغان باعث شد نخستین بار سال1395 پسته دامغان در سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) مطابق با کنوانسیون لیسبون که ایران در سال1383به آن ملحق شده بود، به ثبت جهانی برسد. این پسته در انواع مختلف شاه‌پسند، خنجری، عباسعلی، فرخی، اکبری، احمدآقایی و کله قوچی کاشت، برداشت و صادر می‌شود و فروش تولیدات پسته دامغان سالانه ۶هزار میلیارد تومان درآمد دارد.
چاشنی دلپذیر غذای جهانیان
مستندات تاریخی درباره زعفران بیانگر این واقعیت است که ایرانیان از روزگاران کهن به زر و زعفران علاقه و توجهی زیاد داشته‌اند، به‌طوری‌که در جشن‌ها و مجالسی مانند عروسی‌ها و اعیاد یا استقبال از بزرگان و زائران، زر و زعفران نثار قدم‌ها می‌کردند. باتوجه به تاریخچه ایران در کشت و تولید زعفران باعث شده تا این محصول به‌عنوان یکی از اصیل‌ترین تولیدات کشاورزی ایرانی در دنیا معروف باشد و بزرگ‌ترین تولید‌کننده زعفران جهان محسوب شود. اگرچه استان خراسان ۶۵ درصد زعفران جهان را تولید می‌کند و شاید خیلی‌ها این محصول را محدود به خطه خراسان بدانند اما شهرستان گناباد هم در تولید زعفران نقش پررنگی دارد و سالیان دوری از آغاز کشت زعفران در این منطقه می‌گذرد. زعفران گنابادی هم‌اکنون در زمره زعفران‌های باکیفیت ایرانی قرار دارد و به‌دلیل همین کیفیت و عطر دلپذیرش در سال ۹۷ به ثبت جهانی رسید.
کام شیرین با عسل سبلان
تاریخچه زنبورداری در ایران یک قدمت بسیار کهن دارد و آثاری که از ۸۰۰سال قبل از میلاد در استان لرستان کشف شده نشان می‌دهد قدمت استفاده از این دانش در کشورمان فوق‌العاده طولانی است. اما در حال حاضر استان اردبیل یکی از قطب‌های مهم تولید عسل در کشور است و عسل تولید شده در این استان به‌علت کوچ زنبورداران به مناطق و ییلاق‌های پرگل کشور و نیز تهیه عسل در مراتع غنی کوهستان‌ها به‌ویژه در دامنه‌های سبلان مرغوبیت بالایی دارد و عسل این محدوده از خواص منحصر به‌فردی برخوردار است. همین خواص هم اتفاقات خوبی برای عسل ایرانی رقم زده و باعث شده تا عسل سبلان در سال ۹۶ ثبت جهانی شود. این روزها ایران از نظر تولید عسل در دنیا رتبه سوم را دارد و عسل سبلان نه‌تنها کام تمام ایرانیان را شیرین می‌کند، بلکه حلاوت و شیرینی آن نیز به مردم دیگر کشورهای دنیا هم رسیده است.
خواصی که سیر همدان را جهانی کرد
شاید بسیاری سیر را سوغات شهرهای شمالی بدانند اما باید گفت همدان در تولید محصول سیر و موسیر دارای جایگاه ممتاز است. شهرت سیر همدان به‌دلیل درصد بالای آلیسین آن است که در هیچ نقطهای از جهان به اندازه همدان نیست. خواص درمانی و دارویی سیر هم به‌واسطه وجود همین ماده است. اهمیت سیر همدان به آن اندازه است که سرانجام پس از نزدیک به 2سال پیگیری در تاریخ ۱۸ خردادماه ۱۴۰۲ با اعلام رسمی دفتر بین‌المللی سازمان جهانی مالکیت معنوی و فکری WIPO در ژنو سوئیس با شماره آگهی به شماره AO-1273به ثبت جهانی رسید. ثبت جهانی سیر همدان موجب خواهد شد که این محصول به‌عنوان یک برند خاص در جهان معرفی شود و بزرگ‌ترین تبلیغ برای بازاریابی سیر ایران باشد. استان همدان با 4هزار و ۴۰۰ هکتار اراضی زیرکشت سیر، رتبه نخست تولید سیر خشک را در کشور به‌خود اختصاص داده است.
سماق، ادویه پرخاصیت شمیران
یکی از چاشنی‌های گیاهی که از دیرباز در ارتفاعات شمیرانات برداشت می‌شود، سماق است. سماق یک ادویه شناخته شده است که بیشتر در خاورمیانه و مدیترانه رشد می‌کند و در آشپزی استفاده زیادی دارد. زمان برداشت این محصول در ارتفاعات شمیران معمولا از اواخر مردادماه و ابتدای شهریور‌ماه است که در سال‌های گذشته اعتراض‌هایی از طرف مردم محلی و حامیان محیط‌زیست در این زمینه مطرح شد و آنها معتقدند افراد ناآگاه با برداشت غیراصولی سماق باعث آسیب‌رساندن به درختچه‌ها می‌شوند و این روند به مرور باعث کاهش رشد سماق در شمیرانات می‌شود. این ادویه به‌دلیل داشتن خواص ضدمیکروبی، به ادویه مناسب در فصل تابستان معروف است. در مرحله کشت، سماق به‌عنوان یکی از گونه‌های گیاهی جنگلی خودرو جای می‌گیرد که دست بشر در گسترش آن کمتر دخالت داشته، به شکل درختچه کوهستانی است که میوه‌های خوشه‌ای دارد، رنگ میوه آن قرمز و قهوه‌ای و طعم آن گس است ولی پس از رسیدن ترش می‌شود.
