ماجرای کیت‌های تشخیص خانگی الکل سمی

مسمومیت‌های ناشی از مشروبات الکلی تقلبی و سمی اتفاق جدیدی نیست، اما اواخر خرداد انتشار خبر مسمومیت گسترده 141نفر و جان باختن 15نفر در استان البرز به‌دلیل مصرف مشروبات الکلی باز هم توجهات را به‌خود جلب کرد. دیروز هم 4نفر دیگر در شهر انزلی به‌دلیل مصرف همین نوشیدنی‌ها راهی بیمارستان شدند. اوایل هفته هم رئیس سازمان پزشکی‌قانونی استان تهران از افزایش مرگ‌های ناشی از الکل خبر داده و گفته بود: «در 2ماه نخست امسال این عدد نسبت به‌مدت مشابه سال قبل ٣۶.٨درصد افزایش داشته است.» افزایش آمار مسمومیت‌های ناشی از مشروبات الکلی تقلبی و سمی، بازار فروش کیت‌های به‌اصطلاح تشخیص خانگی این الکل‌ها را هم داغ کرده است. برخی صفحات فضای مجازی و وب‌سایت‌ها پر شده از تبلیغات کیت‌های تشخیص خانگی مشروبات حاوی اتانول (الکل خوراکی) یا متانول (الکل صنعتی).
 نکته جالب آن هم تخفیفی است که طی روزهای اخیر برای محصولاتشان درنظر گرفته‌اند؛ 110هزار تومان ارزان‌تر از مبلغ اولیه و فروش به‌مدت محدود با 390هزار تومان. قیمت پایه برخی برندهای دیگر هم از 250هزار تومان شروع می‌شود و حتی به 2میلیون تومان هم می‌رسد. اما آیا این کیت‌ها می‌توانند به‌راحتی مشروبات حاوی اتانول یا متانول را از هم تشخیص دهند یا تنها به‌دلیل افزایش مسمومیت‌ها، بازار داغ خرید و فروش سودجویان را داغ کرده‌اند؟ یک متخصص سم‌شناسی در انگلستان در صفحه مجازی‌اش و در پاسخ به سؤالی در این‌باره گفته: «تاکنون هیچ کیت تشخیصی‌ای وجود نداشته که قادر به تشخیص الکل سمی یا نوشیدنی باشد؛ حتی اینکه تغییر رنگ در این کیت‌ها ایجاد می‌شود هم ثابت‌کننده وجود الکل سمی نیست و واکنش این کیت‌ها درباره اتانول و متانول یکسان است. تنها راه تشخیص متانول و میزان آن از طریق دستگاه‌های کروماتوگرافی گازی و در آزمایشگاه‌ها امکان‌پذیر است.» البته کامبیز سلطانی‌نژاد، رئیس انجمن سم‌شناسی ایران تشخیص الکل سمی از طریق کیت‌ها را تأیید می‌کند، اما نه این کیت‌های خانگی موجود در بازار ایران. به‌گفته سلطانی‌نژاد: «در برخی از کشورها که مصرف الکل آزاد است، کیت‌هایی خانگی برای تشخیص الکل‌های اصل از تقلبی وجود دارند، اما در کشور ما این کیت‌ها به فروش نمی‌رسند؛ بنابراین تنها راه تشخیص الکل‌های تقلبی، فرایندهای آزمایشگاهی است.» این در حالی است که متخصصان حتی برخی توصیه‌ها ازجمله سوزاندن الکل و تشخیص سمی بودن از طریق تغییر رنگ را هم تأیید نمی‌کنند. به‌گفته امیر بقایی، متخصص سم‌شناسی به تسنیم: «متانول و اتانول از نظر رنگ و بو هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند؛ بنابراین هیچ راهی برای تشخیص ظاهری آنها از هم نیست. در صنایع برای ایجاد اختلاف ظاهری بین اتانول و متانول، به متانول رنگ زرد اضافه می‌کنند که موجب ایجاد این تصور اشتباه در بین مردم شده است که رنگ متانول زرد است درحالی‌که اینطور نیست و از نظر ظاهری تفاوتی بین آنها وجود ندارد.» با این توصیفات به‌نظر نمی‌رسد که کیت‌های تبلیغی در فضای اینترنت هدفی جز خالی کردن جیب مردم داشته باشند و اعتماد به آنها قطعا مسمومیت و عوارض ناشی از مصرف الکل‌ها را افزایش خواهد داد و به تأکید متخصصان تنها راه پیشگیری از بروز مسمومیت، مصرف نکردن آنهاست.