آغاز بادهای 120روزه در «سیستان»

سیده زهرا عباسی- روزنامه‌نگار

بادهای ۱۲۰ روزه سیستان شهرت زیادی دارد؛ بادهایی که از هرات در افغانستان شروع می‌شدند و تا دریای عمان می‌وزیدند. این بادها در گذشته در دوره گرم سال یعنی از نیمه خرداد تا نیمه مهر می‌وزیدند و با عبور از هامون پرآب، هوای مطبوعی را برای منطقه به ارمغان می‌آوردند؛ یک کولر آبی طبیعی. در 2دهه گذشته اما این بادها با مشکلات پیش آمده برای حقابه هامون به جای هوای مطبوع و بهاری منشا گردوغبار شده‌اند و خشکسالی موجب شده است به جای 120روز تا 220روز ادامه یابند و علاوه بر گردوغبار بستر دریاچه هامون، شن‌های روان افغانستان را هم مهمان خانه‌های ساکنان ‌ استان سیستان و بلوچستان به‌ویژه منطقه سیستان کنند. این بادها امسال هم از هفته‌های پایانی اردیبهشت شروع شده‌اند، اما هواشناسی کشور چند روز پیش از آغاز بادهای ۱۲۰روزه در شرق کشور خبر داد؛ خبری که با هشدار هم همراه بود. چند سالی است با بروز توفان‌‌های شن و بروز گرد وغبار بسیاری از روستاهای این منطقه خالی از سکنه شده‌، بیماری‌های تنفسی، قلبی - عروقی، پوستی و انواع سرطان در میان اهالی افزایش یافته و کشاورزی و دامداری هم از بین رفته است و اهالی چشم به پایان خشکی دریاچه هامون دارند.


بادهای قدیم و تعدیل دما
مدیرکل هواشناسی سیستان‌و‌ بلوچستان گفت: بادهای موسوم به 120روزه در گذشته طی یک‌ماه پایانی بهار و 3ماه تابستان از هرات آغاز می‌شدند و تا دریای عمان ادامه داشتند.
این بادهای محلی با شهرت زیادشان در گذشته که هامون آب داشت به تعدیل دما کمک می‌کردند، اما با خشک شدن دریاچه حالا با گرد و
خاک همراه هستند.
به‌گفته محسن حیدری، بادهای با سرعت وزش 54کیلومتر بر ساعت و بیشتر در این طیف قرار می‌گیرند که بررسی‌ها نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر تعداد روزهای وزش آنها به 220روز رسیده است.

تجربه‌ای قابل تکرار
مدیرکل هواشناسی سیستان‌و‌ بلوچستان‌ خشکی دریاچه هامون، خشکسالی منطقه، افزایش درجه حرارت و تغییر اقلیم را در افزایش روزهای وزش و همچنین سرعت وزش این بادها مؤثر می‌داند و می‌گوید: البته نباید فراموش کرد در زمان‌هایی که دریاچه آب دارد این بادها، برای مردم لذتبخش است و حتی شب‌ها به‌دلیل هوای مطبوع بیرون خانه می‌خوابند.
این تجربه همین چند سال پیش و در سال 1398هم که دریاچه آب داشت، تکرار شد و حتی همین حالا هم اگر حقابه تامین شود می‌توان همان هوای مطبوع را تجربه کرد.
حیدری تأکید می‌کند که هرچند گردوغبار بادهای 120روزه فقط مختص به دریاچه نیست، اما آمار‌ها نشان می‌دهد درصورت آب داشتن دریاچه حتی اگر شدت بادها بیشتر هم شود تعداد روزهای همراه با گردوغبار کاهش می‌یابد درحالی‌که درصورت خشکی، خاک کف دریاچه با کوچک‌ترین بادی حرکت می‌کند و اگر دامنه زیادی هم نداشته باشد حداقل روستاهای اطراف دریاچه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.