گزارش
تولید محتوای رضوی نوآوری می‌طلبد
چرا یک دهه است که سینما و تلویزیون آثار قابل توجه اندکی درباره امام رضاع ساخته‌اند
فهیمه پناه‌آذر- روزنامه‌نگار
زندگی امام رضا(ع) تاکنون سوژه بسیاری از هنرمندان شده تا بتوانند آثار مختلف هنری را تولید کنند؛ آثاری که گاه ماندگار می‌شوند و گاه در حد و اندازه یک تولید باقی می‌مانند، اما نکته قابل تامل و توجه این است که بیش از یک‌دهه است کمتر اثر درخوری چه در تلویزیون و چه در سینما و تئاتر تولید شده است.
ظرفیتی که استفاده نمی‌شود
تلویزیون که بزرگ‌ترین ظرفیت تولید فیلم، تله‌فیلم و سریال درباره شخصیت‌های دینی و مذهبی بوده، به‌نظر درباره ابعاد مکتب رضوی کم‌کار شده است. در طول این سال‌ها تنها سریال «ولایت عشق» مهدی فخیم‌زاده است که تولید و در دهه 70نمایش داده شده و بعدها این سریال به مناسبت‌های مختلف در شبکه‌های مختلف بازپخش شده است. یکی از تله‌فیلم‌هایی که سال‌ها بازپخش شد، «بیا از گذشته حرف بزنیم» حمید نعمت‌الله است؛ تله‌فیلمی که 1387در یکی از جشنواره‌ها بهترین فیلم شد و بعدها روی آنتن رفت.
صدرعاملی و سه‌گانه زیارت
شاید بتوان گفت رسول صدرعاملی فیلمسازی است که بیشترین فیلم را درباره موضوع و محور زندگی امام رضا(ع) ساخته است. این فیلمساز «هرشب تنهایی» را به شکل غیرمستقیم درباره امام رضا(ع) ساخت. از دیگر فیلم‌های این فیلمساز که خوش درخشید، «شب» بود که سال 1386ساخته شد و «در انتظار معجزه» دیگر فیلم صدرعاملی است که 2سال بعد از «شب» ساخته شد. «روز هشتم» مهدی کرمپور و «زیارت» صادق کرمیار از دیگر فیلم‌هایی است که تولید آنها هم به بیش از یک دهه گذشته بازمی‌گردد.
مستند مجید مجیدی
خوشبختانه آثار مستند بسیاری درباره امام رضا(ع) ساخته شده، اما «رضای رضوان» به کارگردانی مجید مجیدی یکی از مستندهای شاخص در این حوزه بوده است. این اثر از آثار باکیفیتی است که تاکنون ساخته شده است. یکی از بخش‌های این مستند معرفی شغل افرادی است که به‌عنوان خادم در حرم امام رضا(ع) مشغول خدمتگزاری هستند.
پژوهش برای آثار مستند
حمیدرضا محروقی، کارگردان مستند «آستان خورشید» درباره لزوم ساخت آثار مستند درخصوص امام رضا(ع) گفت: ساخت مستند درباره این امام رئوف، به شناخت بیشتر ما از این حضرت کمک بسیاری می‌کند. محروقی به مهر گفت: در ساخت آثار مستندی که بحث ایدئولوژیک دارند و با باور و اعتقاد مردم در ارتباط هستند یا درباره مسائل تاریخی که مربوط به دوران گذشته می‌شود، وجه پژوهش و مطالعه همه‌جانبه و بدون غرض بسیار مهم می‌شود؛ یعنی یک بحث کشف حقیقت است و بعد دیگر بازنمایی هنری آن است که اهمیت می‌یابد. در چنین آثاری لازم است که یک گروه پژوهشی از ابتدا تا انتهای ساخت همراه باشد.
بدون قرار قبلی
یکی از فیلم‌هایی که در چند سال اخیر ساخته شده «بدون قرار قبلی» بهروز شعیبی است، این اثر ششمین فیلم سینمایی شعیبی در مقام کارگردان است که فیلمنامه آن توسط فرهاد توحیدی و مهدی تراب‌بیگی با نگاهی به یکی از داستان‌های مصطفی مستور نوشته شده است.
گپ
آثار مناسبتی باید جذاب باشند
رضا صابری، نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر بارها درباره امام رضا(ع) نوشته و اجراهای متعددی داشته؛ این کارگردان و بازیگر تئاتر اما معتقد است که تا زمانی نگاه مناسبتی روی «امام رضا»(ع) وجود داشته باشد، آثار بزرگ خلق نمی‌شود. وی به همشهری می‌گوید:«وقتی می‌گوییم جشنواره‌ای درباره امام رضا(ع) داریم، یعنی کارها تنها در یک جشنواره و برهه زمانی تولید و به نمایش درمی‌آید و این درست نیست. شاید این جشنواره بهانه‌ای برای تولیدات باشد. اما تا زمانی که آثار فقط برای افراد خاص باشد، هیچ تأثیری ندارد. در حوزه تئاتر، تلویزیون و سینما باید آثاری تولید شوند که همه علاقه‌مند به تماشایش باشند.»
کارگردان «آسیدکاظم» در ادامه توضیح می‌دهد:«زندگی امام رضا(ع) در کتاب‌ها و... دیده می‌شود. بارها در برنامه‌های روتین به آن پرداخته شده، اما وقتی می‌خواهیم در قالب هنر به این موضوع بپردازیم، مخاطب امروز دوست دارد زوایای پنهانی را ببیند، دوست دارد به کشف ابعاد دیگر زندگی این امام(ع) برسد. متأسفانه این نگاه‌ها بهروز نیست و نگاه نو در تولیدات دیده نمی‌شود.»
این نمایشنامه‌نویس ادامه می‌دهد:«فقدان نگاه نو و جدید در آثار هنری مرتبط با امام رضا(ع) 2دلیل دارد؛اول آنکه هنرمندان از تئاتر تا سینما و تلویزیون دیگر وقتی نمی‌گذارند تا به تحقیق در این‌باره بپردازند، اگر هم هنرمندی این کار را انجام دهد و اثر هنری تولید کند آنقدر نگاه‌های سلیقه‌ای و برخوردهای سلیقه‌ای در مدیران زیاد است که هنرمند ترجیح می‌دهد یک کار روتین انجام دهد. دلیل دوم هم این است سازمان‌ها و ارگان‌ها به این موضوع نگاه سختگیرانه‌ای دارند و مدیران، آثاری را که نگاه تازه‌ای به زندگی امام رضا(ع) دارند، برنمی‌تابند.»
کارگردان «مظلوم پنجم» عنوان می‌کند: «نگاه هنرمند با مردم عادی متفاوت است و همین تفاوت نگاه مهم است. اغلب آثار مذهبی و امام رضایی ما فقط به حوزه زائران می‌پردازد اما حالا به نگاهی نو و تازه و خلاقانه در این مضامین احتیاج داریم. علاوه بر کار سینمایی، در حوزه تئاتر و کار نمایشی هم همین عقیده را دارم.»
