داستان ازدواج دانشجویی

سحر جعفریان

در اواسط دهه 70که آمار طلاق فزونی یافت، با مطرح شدن موضوع ازدواج آسان به‌عنوان راهکار، طرح‌هایی مانند طرح ازدواج دانشجویی هم رونق گرفت. این طرح نخستین بار از سوی یکی از استادان دانشگاه تهران پیشنهاد شد و نخستین جشن ازدواج آن نیز در زمستان سال 1376و با کمک نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه شهیدبهشتی و با شرکت 60زوج از دانشجویان این دانشگاه برگزار شد.
این رویکرد در سال‌های بعد نیز از سوی انجمن‌ها، نهادهای مختلف مردمی و سایر خیران و نیکوکاران مورد استقبال قرار گرفت و زوج‌های جوان فراوانی با عزت و به شادی راهی خانه بخت شدند. مهم‌ترین اصول طرح ازدواج دانشجویی که طی چندین سال گذشته با طرح‌های تشویقی مانند همسفرتا بهشت گره خورده است، نهادینه‌کردن شرایط ازدواج آسان و تغییر سبک زندگی با هدف ساده‌زیستی است. اصولی که در آخرین مرحله یا به‌عبارت دقیق‌تر، مرحله بیست‌و‌پنجم ازدواج دانشجویی که اسفند 1401برگزار شد، نیز دنبال شد.

با اینکه آمارها از ثبت بیش از 13هزار ازدواج دانشجویی (بیشترین آنها مربوط به دانشگاه آزاد اسلامی است) در سال گذشته خبر می‌دهد، ولی مسئولان و مدیران ستاد مربوطه این آمار را قابل افزایش می‌دانند و امیدوارند که با توسعه بودجه، همکاری دستگاه‌های متولی، خوابگاه‌سازی، تسهیل مقررات و همسان‌گزینی، زوج‌های جوان و دانشجوی بیشتری را راهی خانه بخت کنند. رضا احدی، مدیر انجمن خانواده سبز پایتخت که تجربه سال‌ها فعالیت و مشارکت در طرح ازدواج آسان جوانان را دارد، می‌گوید: «در سال 93نسبت ازدواج به طلاق 4 به یک بود؛  یعنی به ازای هر 4ازدواج، یک طلاق اتفاق افتاد. از سال 75به بعد سیر فزاینده‌ای در طلاق داشتیم که شیب آن خطرناک بود. از نظر آماری استان‌های البرز، تهران و گیلان بیشترین میزان طلاق را داشتند. همچنین، عمده طلاق‌ها در 3تا 4سال اول زندگی مشترک اتفاق می‌افتاد. این مطلب گواه آن بود که تحمل و آگاهی زوجین نسبت به قرارداد اجتماعی و عاطفی ازدواج کاهش یافته بود و زوجین با بروز نخستین یا کمترین مشکل به طلاق می‌اندیشیدند؛ البته این مسئله هنوز هم دیده می‌شود. مسئله‌ای که طرح‌های ازدواج آسان یا ازدواج دانشجویی به‌دنبال کمرنگ شدن آن هستیم. زوج‌های دانشجو به سبب همسان بودن محیط آموزشی از آگاهی بیشتری نسبت به مسئله انتخاب همسر و ازدواج برخوردارند. آگاهی‌ای که ما در انجمن خود با برگزاری کارگاه‌های آموزشی و مشاوره‌ای لازم ضمن تأمین ضروریات جهیزیه و یک زندگی مشترک، پیـگــیــری می‌کنیم.»  عباس بلالی، یکی از دانشجویانی ا‌ست که اسفند‌ماه گذشته پیوند زناشویی خود با همسرش را در مراسم ازدواج دانشجویی جشن گرفت. او در این‌باره می‌گوید: «برای من و همسرم اهمیتی ندارد که جشن آغاز زندگی مشترکمان با بریز و بپاش‌های مالی یا تجملات پر رزق و برق همراه باشد. ما این سبک زندگی را به بزرگی یا خاص بودن ربط نمی‌دهیم. بزرگی یا خاص بودنی که در اصل باید در منش و تفکر افراد دیده شود. برای ما، شروع زندگی در آرامش، سلامتی و شادی اهمیت بیشتری دارد. برای همین تصمیم گرفتیم ازدواج دانشجویی داشته باشیم و وقت و هزینه‌های خود را متمرکز تحصیلات و زندگی مشترکمان کنیم. تجربه جالبی بود و از آن پشیمان نیستیم.»
پریسا محمدی همسر او نیز می‌گوید: «در اغلب موارد دیده می‌شود که جوانان دچار اشتباه یا لغزشی‌های فکری باشند اما در مورد پدیده ازدواج، درصد بیشتر اشتباه‌ها و لغزش‌های فکری به خانواده‌ها و بزرگ‌ترها بازمی‌گردد. جالب است بدانیم درصد بسیاری از آنها با الزام تشریفات و تجملات، ازدواج‌ها را به تأخیر می‌اندازند. الزامی که به مرور زمان برای خیلی از جوان‌ها هم به یک باور و خواسته تبدیل شده است. این باور و خواسته در ازدواج دانشجویی وجود ندارد؛ چرا که اصل آن بر ساده و آرام‌زیستی استوار شده است.» با نگاهی به آمار موجود در سایت ستاد ازدواج دانشجویی می‌توان دریافت که ازدواج دانشجویی از درصد موفقیت بالایی نسبت به سایر ازدواج‌ها برخوردار بوده و آمار نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها هم نشان می‌دهد در سال‌های 90تا 97تنها 6درصد و سال‌های 99تا 1401هم 5درصد از ازدواج‌های دانشجویی منجر به طلاق شده، درحالی‌که این آمار در ازدواج‌های کل کشور 22تا 35درصد بوده است.
حجت‌الاسلام مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها در ارتباط با آمار مانایی ازدواج‌های دانشجویی نیز می‌گوید: «94درصد ازدواج‌های دانشجویی ماندگار است و منجر به فروپاشی بنیان خانواده نمی‌شود. براساس آمار و اطلاعات سال 1401، 13هزار زوج در سامانه ازدواج دانشجویی ثبت‌نام کرده‌اند که بیشترین تعداد مربوط به دانشگاه آزاد اسلامی است. دانشگاه پیام‌نور و دانشگاه‌های وزارت علوم پس از دانشگاه آزاد در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. از سال 86تا 98، 435هزار ازدواج دانشجویی ثبت شده است که 18هزار مورد منجر به طلاق شده است. 348هزار مورد دارای تک فرزند هستند؛ همچنین تعداد افراد داری 2 فرزند به 144هزار نفر می‌رسد. حدود 78هزار نفر نیز 3فرزند دارند.»