فضا
رقابت اقتصادی در بازگشت به ماه
ناسا نام ۴ فضانورد خود را که قرار است پس از گذشت نیم‌قرن بار دیگر روی ماه قدم بگذارند، اعلام کرده است
زهرا خلجی-روزنامه‌نگار
فضانوردان ماموریت آرتمیس آژانس فضایی ناسا که روی بازگشت دوباره انسان به‌ماه پس از 50سال متمرکز است، معرفی شدند. نکته جالب این است که برای نخستین بار در این ماموریت قرار است یک فضانورد زن نیز حضور داشته باشد. اما مهم‌ترین هدف این ماموریت اکتشاف است که قرار است ماه را به مقصدی برای تحول اقتصادی روی زمین تبدیل کند. اگر ناسا 50سال پیش در مسیر چنین ماموریتی تک روی می‌کرد، امروز چین و روسیه نیز به‌عنوان رقیب در این راه قدم برمی‌داشتند. 4فضانورد ماموریت بعدی آرتمیس شامل ویکتور گلاور به‌عنوان خلبان، کریستینا کوچ و راید وایزمن به‌عنوان متخصصان مأموریت و جرمی هانسن به‌عنوان فرمانده مأموریت هستند.
رقابت برای یک هدف مشترک
بازگشت انسان به ماه یکی از جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌های ناسا به‌حساب می‌آید و مدت‌هاست برای انجام آن در مراحل مختلف برنامه‌ریزی شده است. قصد ناسا این است که یک حضور پایدار در ماه ایجاد کند تا پایگاه خود را برای اقتصاد فضایی که بین زمین، ماه و حتی روزی مریخ قرار است برقرار شود، بسازد. پروژه آپولو که 50سال پیش نخستین انسان را روی‌ماه فرود آورد هرچند تاریخ‌ساز بود اما آن زمان برای فضانوردان،ماه فقط یک مقصد بود اما ماموریت آرتمیس، نخستین قدم برای انجام کارهای بزرگ‌تر است. زمین بازی مسابقه فضایی امروزی بزرگ‌تر است و مدل‌های رقابت متفاوت است. کل هدف اکتشاف فضا در حال تغییر است زیرا کشورها پتانسیل آن را برای فرصت‌های اقتصادی بلندمدت تشخیص داده‌اند. به این ترتیب، ماموریت آرتمیس دوره کاملا جدیدی باز خواهد کرد، دوره‌ای که تحت مجموعه قوانین جدیدی عمل خواهد کرد. کشورهای مختلف برای منابع گران‌قیمت‌ماه نقشه کشیده‌اند.
سرمایه‌گذاری روی اکوسیستم فضایی
در سال‌های اخیر، مسابقه فضایی وارد عرصه اقتصادی شده است. برنده شدن در این مسابقه نه‌تنها به مهارت فناوری یا تیزبینی نظامی نیاز دارد، بلکه متکی به توانایی استفاده از ابزارهای قدرت اقتصادی نیز هست. برخلاف دوره‌های قبلی، قدرت فضایی در عصر اقتصادی از فعالیت‌های تجاری و صنعتی ناشی می‌شود. در نتیجه، برنامه‌های فضایی ملی که صرفا توسط دولت یا ارتش یک کشور اجرا می‌شود، دیگر هدفی برای بزرگ‌ترین قدرت‌‌های فضایی جهان نیست. در عوض، آنها ابزاری برای ایجاد اکوسیستمی هستند که در آن همه ذینفعان شامل دانشگاه، صنعت، جامعه مدنی و دولت، بتوانند برای بسیج قابلیت‌‌های لازم برای یک اقتصاد فضایی شکوفا با یکدیگر همکاری کنند. پیشرفت اکوسیستم‌های بزرگ و جامع امتیازی است که فقط برای چند کشور قدرتمند محفوظ است. کشورهایی مانند ایالات متحده و چین برای ایجاد اکوسیستم‌های بزرگ و جامع در زمینه‌های مختلف فعالیت فضایی تشویق می‌شوند. اما اکثر کشورها باید انتخاب‌های استراتژیک داشته باشند و زمینه‌های دارای مزیت رقابتی را به‌عنوان محور برنامه‌های فضایی خود در اولویت قرار دهند.
برنامه‌های چین و روسیه
چین مفهومی برای فرودگر ماه رونمایی کرده است که امیدوار است در پایان دهه حاضر، فضانوردان را روی ماه فرود بیاورد. این مدل نشان می‌دهد که چین در حال کار روی یک مفهوم فرود مرحله‌ای است که با فرود آپولو متفاوت است. در جزئیات این مدل، یک دریچه خدمه و یک نردبان برای فرود فضانوردان به سطح ماه، آنتن‌ها و سایر تجهیزات درنظر گرفته شده است. طبق برنامه‌هایی که قبلا توسط مقامات فضایی چین اعلام شده بود، این ماموریت تا پایان سال2030 اجرایی می‌شود. روسیه نیز قصد دارد ماموریت لونا25 خود را در جولای2023 راه‌اندازی کند و یک کاوشگر روی ماه برای جمع‌آوری نمونه از منطقه قطبی جنوبی قرار دهد.
پیشرفت از زمان آپولو
رقابت فضایی آینده را کشوری که پیشرفت‌‌های تکنولوژیکی و نهادهای اقتصادی، حقوقی، اجتماعی و سیاسی آن نوآورترین، جذاب‌ترین و محبوب‌‌تر هستند خواهد برد. از این نظر، ایالات متحده از چین و روسیه پیشی گرفته است، اما راه درازی برای پیروزی در این رقابت دارد. زمانی که ایالات متحده برنامه آپولو را در سال1961 آغاز کرد، برنامه‌های فضایی عمدتا دولتی بودند و هدفی ملی داشتند. با این حال، حتی در آن زمان، مسابقه فضایی یک مسابقه چند قدرتی بود که در آن کشورهای کم قدرت آرزوی به‌دست آوردن یک صندلی در میز باشگاه فضایی غیررسمی را در سر داشتند. فرانسه سومین کشوری بود که در سال1965 ماهواره خود را به فضا پرتاب کرد، پس از آن ژاپن و چین در سال1970، بریتانیا در سال1971 و هند در سال1980 کشورهای بعدی بودند.
