زمستان آفتابی

ناصر احدی- روزنامه‌نگار

یکی از راه‌های متداول سنجش میزان موفقیت سینما، مثل هر بازار دیگری، محاسبه تعداد مصرف‌کنندگانش است. وقتی فیلم‌های روی پرده تماشاگر دارد و می‌فروشد، عده‌ای از تحلیلگران بر این اعتقادند که در این وضعیت می‌توان از روزهای آفتابی و خوش سینما سخن گفت، حتی اگر بهمن‌ماه برفی و سردی را تجربه کرده باشیم. پاییز امسال برای سینمای ایران چنان خزان‌زده و بی‌بار و برگ بود که می توان استقبال ‌ از سینما در فصل زمستان را نشانه‌ای از موفقیت تفسیر کرد. در تعطیلات آخر هفته گذشته، سینماها فروش بهتری را تجربه کردند و این امید را در دل مسئولان و دست‌اندرکاران سینما به‌وجود آوردند که چند فیلم روی پرده از این ظرفیت برخوردارند که تکانی به اوضاع دهند. البته نباید فراموش کرد که سنجش میزان موفقیت سینما و فیلم‌های روی پرده تنها با معیارهای اقتصادی بازگوکننده همه واقعیت نیست. به هر حال، فیلمی مثل «بخارست»، به‌رغم فروش بالایی که در قیاس با سایر فیلم‌های روی پرده دارد، کمدی‌ای کلیشه‌ای است که هرگز نمی‌تواند سلیقه‌‌ مشکل‌پسندان را راضی کند. فروش فیلم‌ها صرفا معیاری از میزان استقبال سینماروها به‌دست می‌دهد و نمی‌تواند در ارزیابی کیفی فیلم‌ها مورد استناد باشد. در این گزارش، وضعیت فروش فیلم‌ها در هفته گذشته را بررسی کرده‌ایم.‌

   بیش از 300هزار نفر به سینما رفتند
مطابق آنچه در «سمفا» (سامانه مدیریت فروش و اکران سینما) آمده، در 7روز اخیر 13فیلم روی پرده بیش از 9میلیارد تومان فروش داشتند و بیش از 308هزار نفر در بیش از 13هزار سانس به تماشای این فیلم‌ها نشستند. براساس این آمار، میانگین تماشاگران هر سانس 23.6نفر بوده است. نکته‌ای که باید درباره تعداد تماشاگران در این 7روز به‌خاطر داشت این است که فقط در روز سه‎شنبه که بلیت سینما نیم‌بهاست، فروش سینما در حدود یک میلیارد و 500میلیون تومان بود و حدود 80هزار نفر به سینما رفتند. به‌عبارت دیگر، اگر 80هزار نفر را از 308هزار نفر کم کنیم، جمعیت سینمارو در 6روز دیگر هفته در حدود 228هزار نفر بوده است. تأثیر قیمت بلیت در تعداد تماشاگران سینما از همین‌جا به خوبی مشخص می‌شود. سال گذشته که قرار بر افزایش قیمت بلیت شد، برخی‌ها از بی‌تأثیر بودن قیمت بلیت در تعداد تماشاگران سینما گفتند، ولی هرچه گذشت، بیشتر آشکار شد که قیمت بلیت سینما یکی از عوامل اساسی در پر شدن صندلی‌های سینماهاست.

   این 3کوچک نیست
در تعطیلات هفته گذشته، از روز پنجشنبه تا روز شنبه که به‌دلیل مبعث پیامبر اسلام(ص) تعطیل بود، 13فیلمِ روی پرده در حدود 5میلیارد و 900میلیون تومان فروختند. در این تعطیلات، 158هزار و 232نفر در 6هزار و 24سانس تماشاگر فیلم‌ها بودند. به‌طور میانگین در هر سانس 26.2تماشاگر به تماشای این فیلم‌ها نشستند که 3نفر از میانگین تماشاگرِ هر سانس در 7روز اخیر بیشتر است. این 3نفر بیشتر در هر سانس رقمی نیست که مدیر و مسئول یا تهیه‌کننده و سینمادار را ذوق‌زده کند، اما در وضعیتی که سینما مدت‌ مدیدی در کما بود، این 3ـ با همه کوچکی‌اش ـ برای دست‌اندرکاران سینما امیدبخش است.

   رقابت کمدی و درام
پیشتاز فروش سینما، در این تعطیلات، «بخارستِ» مسعود اطیابی  با بازی پژمان جمشیدی و حسین یاری بود که با 59هزار و 873تماشاگر در هزار و 534سانس بیش از 2میلیارد و 200میلیون تومان فروخت. نکته جالب درباره «بخارست» این است که این فیلم به‌طور میانگین در هر سانس 39تماشاگر داشت؛ یعنی تقریبا 13نفر بیشتر از میانگین 26.2نفری هر سانس. «بخارست» اگر موفق شود در فروش از «سگبند» مهران احمدی سبقت بگیرد، دومین فیلم پرفروش سال می‌شود و با فروش 77میلیاردی «انفرادی»، فیلم‌های اول و دوم پرفروش سال به نام اطیابی سند می‌خورد. فعلا اطیابی، فارغ از کیفیت آثارش، ترفندهای شعبده‎بازی در گیشه را خوب می‌شناسد.
دومین فیلم پرفروش تعطیلات، نه یک فیلم کمدی، که یک درام اجتماعی بوده است. «ملاقات خصوصی» ساخته امید شمس است که هوتن شکیبا و پریناز ایزدیار در آن حضور دارند. در تعطیلات، 36هزار و 552نفر در هزار و 230سانس این فیلم را تماشا کردند و فروش یک میلیارد و 456میلیون تومانی آن را رقم زدند. میانگین تعداد تماشاگر این فیلم در هر سانس 29.7نفر بوده است. فروش «ملاقات خصوصی» از این بابت مهم است که معمولا فیلم‌های کمدی در بالای جدول فروش عرض اندام می‌کنند و درحالی‌که جز «بخارست»، «چپ، راست» هم ـ که فیلمی کمدی است ـ بر پرده سینماهاست، فروش این درام اجتماعی اهمیتی مضاعف می‌یابد.
سومین فیلم پرفروش این بازه زمانی هم کمدی «چپ، راستِ» حامد محمدی است که در آن رامبد جوان، پیمان قاسم‌خانی، سارا بهرامی و ویشکا آسایش بازی کرده‌اند. در تعطیلات، 28هزار و 118نفر در هزار و 193سانس این فیلم را تماشا کردند و فروش یک میلیارد و 82میلیون تومانی آن را سبب شدند. میانگین تماشاگران در هر سانس این فیلم 23.5بود که از میانگین 26.2نفری تماشاگر هر سانس در تعطیلات تقریبا 3نفر کمتر است.‌

زوم
گیشه با فیلم خوب نجات پیدا می‌کند
سال خوب با فیلم خوب رقم می‌خورد
فهیمه پناه آذر- روزنامه‌نگار

سیدجمال ساداتیان، تهیه‌کننده سینما معتقد است که فیلم‌های در حال اکران، نتوانسته اند نظر تماشاگران را جلب کنند و اعتمادسازی‌ای که باید صورت بگیرد، حاصل نشده و اگر فیلم‌های خوب اکران شود به‌طور حتم فروش بهتری خواهند داشت.
ساداتیان درباره رونق این روزهای سینمای ایران به همشهری می‌گوید:« اگر بخواهیم یک مقایسه و ارزیابی دقیق داشته باشیم، باید استانداردهای جهانی‌ضریب اشغال صندلی‌ها را ببینیم چقدر است. به‌طور مثال، قبل از شیوع کرونا در آمریکا براساس فروش فیلم‌ها، هر فرد 4بار در سال به سینما می‌رفت که در دوران کرونا افول پیدا کرد. حال من به فروش قطعات بلیت در ایران اشاره می‌کنم. در سال 98 که هنوز کرونا شروع نشده بود 27میلیون قطعه بلیت فروخته شد که بر این اساس، فروش گیشه یک سال سینمای ایران 300میلیارد تومان بود. این رقم در دوران کرونا به‌شدت افول پیدا کرد و بعد از کرونا هم ریزش داشت.» تهیه‌کننده فیلم «به رنگ ارغوان» به دهه 60هم اشاره می‌کند و اینکه در آن دوران با وجود جنگ و مشکلات فراوان و همچنین جمعیتی که وجود داشت، مردم بیشتر به سینما می‌رفتند و براساس فروش فیلم‌ها در آن دهه، هر ایرانی 2 بار در سال به سینما می‌رفت. وی در ادامه توضیح می‌دهد:«دهه 90با توجه به میانگین فروش فیلم‌ها، یک نفر به سینما می‌رفت. به‌نظرم مهم‌ترین عامل رفتن مردم به سالن‌های سینما، فیلم است. فیلمی که بتواند با مردم ارتباط برقرار کند، فروش خوبی خواهد داشت و این به وضعیت اقتصادی مرتبط نیست.» ساداتیان 2معیار مهم در فروش فیلم را تولید فیلم‌های موردپسند مخاطبان و سالن‌های مناسب، به روز و استاندارد می‌داند و می‌گوید: «در سال‌های اخیر، سالن‌های خوبی افتتاح شده و اما فیلمی که بتواند اعتماد‌سازی‌ کند، کمتر اکران شده است. مشکل اساسی، جذب مخاطب فیلم است.» تهیه‌کننده فیلم «متری شیش و نیم» در پاسخ به این سؤال که با توجه به جریانات پیش آمده به نسبت پاییز، فروش فیلم‌ها در زمستان 1401 قابل‌قبول بوده و آیا در ماه‌های آتی آمار مخاطبان بیشتر خواهد شد یا خیر؟ توضیح می‌دهد:«درست است که وضعیت فروش فیلم‌ها و تعداد مخاطبان نسبت به چند هفته گذشته بهبود یافته اما اگر بخواهیم ارزیابی دقیق‌تری ‌ داشته باشیم، باید استانداردهای جهانی را در نظر بگیریم. پاییزی که گذشت اتفاقات زیادی افتاد و مردم سینما نرفتند اما فیلم‌های جدید و همچنین دور شدن از وضعیت بحران، باز هم به سینماها رونق بخشیده است. اما این نکته را باید در نظر داشته باشیم که6‌ماه اول سال که فیلم‌های جدید اکران شدند و اتفاقی هم صورت نگرفته بود، 9میلیون قطعه بلیت فروش رفته و اگر نیمه دوم سال هم ناآرامی‌ها را فاکتور بگیریم، نهایت همین مقدار و شاید به‌خاطر فیلم فجر، کمی بیشتر فروش بلیت داشتیم و باز هم فروش 18تا 20میلیون قطعه بلیت برای سینمای ایران کم است.» ساداتیان به نکته دیگری هم اشاره می‌کند؛ اینکه «برخی از فیلم‌هایی که ساخته می‌شوند، تهیه‌کننده دولتی دارند و شاید دغدغه بازگشت سرمایه در اکران عمومی را ندارند و همین باعث می‌شود که سینمادارها بیشترین لطمه را از اکران فیلم داشته باشند.»

مکث
در غیاب تبلیغات

نکته‌ای که تقریبا درباره همه فیلم‌های روی پرده می‌توان گفت این است که نه در تلویزیون و نه در فضای مجازی تبلیغات آنچنانی ندارند و به رسم سال‌های دور تبلیغات دهان به دهان است که فروش فیلم‌ها را رقم می‌زند. در حدود 4میلیارد و 738میلیون تومان فروش فیلم‌ها در تعطیلات به 3 فیلم گفته‌شده تعلق داشت و سهم 10فیلم دیگر تقریبا یک میلیارد و 262میلیون تومان بود. باید دید روند فروش فیلم‌ها در روزها و هفته‌های آتی چه سمت‌وسویی پیدا می‌کند.