سابقه شلیک به هواپیمای مسافربری در دنیا

هواپیماهای مسافربری و تجاری از مواردی هستند که حتی در دوران جنگ نیز مصونیت دارند، اما کشورهای مختلف جهان بارها در از دست رفتن عمدی یا سهوی مسافران هوایی سوگوار شده‌اند. تلفات غیرنظامیان در دوران جنگ، درگیری داخلی و مانورهای هوایی نمونه‌هایی از این موارد محسوب می‌شوند.

درگیری اوکراین و روسیه، مسافران خارجی را به کشتن داد
اوکراین پیش از خطای انسانی نیروهای مسلح ایران و قربانی شدن ۱۷۶مسافر و خدمه پرواز نیز درگیر سانحه‌ای مشابه شده بود. پرواز شماره ۱۷هواپیمایی مالزی، پروازی مسافربری با هواپیمای بوئینگ ۷۷۷ بود که مورد حمله واقع شد و در مناطق شرقی آلمان در 17جولای سال 2014 (تیر ۱۳۹۳) سرنگون شد. تمام ۲۹۸سرنشین و خدمه پرواز این هواپیما که بیشتر آنها یعنی ۱۹۳نفر شهروندان هلند بودند، در این حمله، جان باختند. سایر قربانیان ۴۳شهروند مالزی و ۲۷شهروند استرالیایی بودند. این هواپیما که از آمستردام به کوالالامپور در حال پرواز بود، در حوالی شهر دونتسک اوکراین، توسط موشک‌های روسی منهدم شد. این حادثه در خلال اختلافات بین روسیه و اوکراین بر سر منطقه کریمه و پیوستن آن به فدراسیون روسیه اتفاق افتاد. مقامات کی‌یف و نیز تجزیه‌طلبان طرفدار روسیه، یکدیگر را مقصر این حمله موشکی می‌دانستند.

مانوری که به‌جای دشمن فرضی، مسافران را هدف گرفت
کریمه که علت سرنگونی هواپیمای مسافربری در سال ۲۰۱۴ بود، در سال ۲۰۰۱ محل سقوط هواپیمایی بود که به اشتباه در یک مانور هوایی هدف قرار گرفت. پرواز ۱۸۱۲ هواپیمایی سیبری که از تل‌آویو بلند شده و به سمت نووسیبیرسک در روسیه در حال پرواز بود، 4اکتبر 2001(۱۲مهر ۱۳۸۰)پس از اصابت موشک در دریای سیاه سقوط کرد. حمله به این هواپیمای مسافربری توپولوف ۱۵۴ در جریان مانور هوایی ارتش کشور اوکراین در ۳۰۰کیلومتری ساحل کریمه رخ داد و ۶۴ مسافر و ۱۲ خدمه پرواز این هواپیما را به کام مرگ کشاند. تنها 4دقیقه پیش از انهدام این هواپیما، اوکراین در جریان مانور هوایی، 2موشک ضدهوایی دوربرد را شلیک کرده بود. این کشور که مداخله خود در سانحه سقوط هواپیما به دریا را رد می‌کرد، پس از یک هفته و بعد از فشار گروه تحقیقات روسی، مسئولیت این سانحه را گردن گرفت. لئونید کوچما، رئیس‌جمهوری وقت اوکراین مقصر این حادثه را ارتش اوکراین اعلام کرد. در روزی که این هواپیما مورد هدف قرار گرفت، ۲۳ موشک از هواپیماهای بدون سرنشین، شلیک شده بود. الکساندر کوزماک، وزیر دفاع وقت اوکراین نقش نیروهای اوکراینی در این سانحه را پذیرفت و از خانواده‌ قربانیان عذرخواهی کرد. اوکراین طی سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵، مبلغ ۱۵.۶میلیون دلار به خانواده‌های قربانیان پرداخت کرد.

مسافران ایرانی قربانی شدند، فرمانده آمریکایی مدال شجاعت گرفت!
یکی از تلخ‌ترین حوادث حمله به هواپیماهای مسافربری در جهان بدون‌شک حمله به ایرباس 655 ایران از سوی ناوجنگی یو‌اس‌اس وینسنس آمریکا بود. پرواز ۶۵۵ ایران‌ایر که از بندرعباس به دوبی می‌رفت، پس از اصابت موشک‌های آمریکایی در آب‌های خلیج‌فارس سقوط کرد. در 3ژوئیه 1988(۱۲ تیر ۱۳۶۷)نیروهای آمریکایی در میانه جنگ ایران و عراق و در شرایطی که کشمکش‌های ایران و آمریکا در خلیج‌فارس بالا گرفته بود، هواپیمای ایرباس آ-۳۰۰ را با ۲۹۰سرنشین، مورد حمله موشکی قرار دادند. این هواپیما به فاصله کوتاهی از شروع پرواز خود مورد اصابت 2موشک قرار گرفت. نیروهای آمریکایی اعلام کردند این هواپیمای مسافربری به اشتباه، یک جت جنگی تشخیص داده شده است. بعد از آن اتفاق از سوی آمریکایی‌ها به فرمانده ناو جنایتکار، مدال شجاعت داده شد.

خطای مرگباری که با موشک پاسخ گرفت
پرواز ۷۰۰ هواپیمایی کره‌جنوبی که اول سپتامبر 1983(۱۰شهریور ۱۳۶۲)نیویورک را به مقصد سئول ترک کرده بود، در دریای ژاپن مورد اصابت جنگنده‌های شوروی قرار گرفت و ۲۶۹سرنشین آن کشته شدند. این حادثه در خلال جنگ سرد رخ داد و شوروی ادعا کرد این هواپیما در حال انجام عملیات جاسوسی بوده است، اما آمریکا این ادعا را رد کرد. یکی از ۶۳آمریکایی کشته‌ شده در این سانحه، لری مک‌دونالد از اعضای کنگره آمریکا بود. آمریکا، ژاپن و شوروی جست‌وجو در دریای اُخُتسک را برای پیدا کردن جعبه سیاه بوئینگ ۷۴۷ سرنگون‌شده آغاز کردند، اما موفق به پیدا کردن آن نشدند. مقامات شوروی در ابتدا دخالت در این سانحه را تکذیب می‌کردند. داده‌هایی که مقامات آمریکایی از این سانحه منتشر کردند، نشان می‌داد که این هواپیما به‌صورت ناخواسته و به‌دلیل خطا در مسیریابی، وارد منطقه هوایی شوروی شده است.

نقش ایتالیا در سرنگونی یک پرواز داخلی
دهه 50را می‌توان یکی از پرحادثه‌ترین و تلخ‌ترین سال‌های شرکت‌های هوایی در بخش مسافربری به شمار آورد. 27ژوئن 1980(۶ تیر ۱۳۵۹)پرواز ۸۷۰هواپیمایی ایتاویا با 81مسافر و با 2ساعت تأخیر، شهر بلونیا در ایتالیا را به مقصد پالرمو ترک کرد، اما هیچ‌گاه به مقصد نرسید. این هواپیمای مک دانل داگلاس در خلال پرواز از رادارها محو و کمی بعد لاشه آن در دریای تیرینی در شمال دریای مدیترانه پیدا شد. تمام سرنشینان این هواپیما در دم کشته شدند. دلیل اصلی این سانحه با ابهاماتی همراه بود، اما متحمل‌ترین نظریه، اصابت موشک‌های ناتو و خود ایتالیایی ها بود. گرچه دولت ایتالیا در آن زمان مسئولیت این اتفاق را نپذیرفت اما 33 سال بعد پذیرفت با پرداخت غرامت به خانواده های قربانیان این پرونده را مختومه کند.

پنهانکاری آمریکا در انهدام هواپیمای مسافربری
پرواز تی دبیلو ای 800 در 27 تیر سال 1375 تنها 12 دقیقه بعد از پرواز از فرودگاه نیویورک منفجر شد. تمام 230 سرنشین این بوئینگ 747 کشته شدند و سومین حادثه هوایی مرگبار در تاریخ آمریکا شد. فرضیه های عجیبی از عملیات تروریستی تا برخورد شهاب سنگ عامل سقوط هواپیما اعلام شد. اما احتمالی که به آن تن ندادند هدف گرفتن هواپیما از سوی رزمناوهای آمریکا بود. 4 سال تحقیق در این زمینه که یکی از گرانقیمت‌ترین تحقیقات در این حوزه است اعلام کردند مدرکی دال بر وقوع حمله تروریستی وجود ندارد و علت سقوط، اتصالی در سیم کشی هواپیما بود اما مردم و رسانه ها این ادعا را قبول نکردند و اطمینان داشتند که دولت امریکا در حال پنهان کاری در این ماجراست. شاهدان اعلام کردند یک شیئی نورانی دیدند که از سمت دریا به سمت هواپیما  آمده است. خلبان فرانسوی که هواپیمای او در بالای سر این هواپیما بود نیز اعلام کرد که نور روشنی مانند موشک را دیده است که به هواپیما اصابت کرده است. 26 سال از این واقعه گذشته است و دولت آمریکا این واقعیت را همچنان پنهان کرده است.

بازماندگان پروازی که به قتل رسیدند
منازعات داخلی و درگیری‌های مسلحانه در کشورهای آفریقایی در موارد متعددی منجر به اصابت موشک به هواپیماهای مسافربری شده است در یکی از عجیب‌ترین موارد چنین حملاتی به هواپیماهای مسافربری، در سوم سپتامبر 1987 (12شهریور۱۳۵۷)پرواز ۸۲۵ هواپیمایی رودزیا یا زیمبابوه فعلی، مورد اصابت موشک‌های روسی قرار گرفت که در اختیار گروه‌های شورشی این کشور بودند. منابع مختلف، آمارهای متفاوتی درباره تعداد سرنشینان و تلفات این حمله اعلام کرده‌اند؛ با این حال، موشک‌ها منجر به سقوط هواپیما نشدند و خلبان را مجبور به فرود اضطراری کردند، اما بعد از فرود اضطراری، گروهی از بازماندگان توسط شورشیان به قتل رسیدند. مشابه این واقعه در ۱۲ فوریه۱۹۷۹ برای پرواز شماره ۸۲۷ این شرکت هواپیمایی رخ داد.

شلیک صهیونیست‌ها به بوئینگ لیبیایی
قربانیان پرواز شماره 114هواپیمایی لیبی هم از شمول جنایت‌های صهیونیست‌ها خارج نبودند. این هواپیمای بوئینگ 727در روز 21فوریه 1973(23بهمن 1351) درحالی طرابلس را با 113سرنشین به مقصد قاهره ترک کرد که تنها 5تن از سرنشینان این پرواز زنده ماندند. این هواپیمای در حال پرواز با شلیک مستقیم جنگنده‌های صهیونیست در محدوده کانال سوئز و صحرای سینا مورد اصابت موشک قرار گرفت و ساقط شد. صهیونیست‌ها مدعی شدند این هواپیما وارد محدوده نظامی آنها شده و به اخطارها بی‌توجهی کرده است و به این دلیل با موشک آن را ساقط کرده‌اند.